Зерттеу мақсаты. Бұл мақалада Қазақстан экономикасы салаларының импортқа тəуелділік дəрежесіне талдау жүргізіліп, импорты жергілікті өндіріспен алмастырылуы мүмкін тауарлар топтары қосымша айқындалсын.

Əдіснамасы. Сандық зерттеу талдауы деректер жиынтығын жəне Біріккен Ұлттар Ұйымының кең экономикалық категорияларын жіктеудің заманауи əдістемесін қолдану арқылы жүзеге асырылады. Роттердам моделінің коэффициенттерін есептеу айқын байланыссыз регрессия əдісін қолдана отырып жүргізілді. Шығындарды азайту тауарлар өндірісінің едəуір өсуіне əкеледі, осылайша импортты алмастыратын экономикалық қызметті анықтайды деп болжануда.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Қазақстан импортты алмастыра алатын экономикалық қызметтің нақты түрлерін айқындау бойынша терең зерттеулердің болмауымен расталады. Сонымен қатар, бұл зерттеу практикалық тұрғыдан мемлекеттік қолдау шараларын қажет ететін салаларды анықтау бойынша септігін тигізеді.

Зерттеу нəтижелері. Мақаланың негізгі тұжырымдары импорты отандық өндіріспен алмастырылуы мүмкін анықталған 29 экономикалық қызметті қамтиды. Бұл таңдалған салалар үшін импорттық тауарлардың бағасы бойынша отандық тауарлар өндірісінің айқас икемділік коэффициенттері маңызды болды. Роттердам моделінің нəтижелері импорттық тауарлар бағасының 1 % - ға өсуі осы анықталған салаларда отандық өнімге сұраныстың 0,09-дан 4,99 % - ға дейін артуына əкелетінін көрсетті.

Туризмді дамытуды стратегиялық жоспарлау аясында Қазақстандағы туристік саланың жағдайын жақсарту жөнінде тиімді шаралар қабылдау үшін жетекші шет елдердің туризмін дамытудың мемлекеттік тұжырымдамаларына бенчмаркинг жүргізу зерттеудің өзектілігін көрсетеді.

Зерттеу мақсаты – Туризмді дамыту бағдарламаларын əзірлеу жəне іске асыру саласындағы үздік тəжірибелерді анықтау, сондай-ақ Қазақстандағы туризмді дамытудың ағымдағы бағдарламаларындағы проблемалар мен кемшіліктерді анықтау.

Зерттеу əдістемесі алдыңғы қатарлы шет мемлекеттер туризмі дамуы тұжырымдамаларының бенчмаркингін жəне Қазақстан Республикасы туризмі дамуы бағдарламасының талдауын қамтиды.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Қазақстандағы туризмді дамытудың ағымдағы бағдарламаларындағы проблемалар мен кемшіліктерді анықтау жəне шетелдік тəжірибе негізінде туризмді дамыту бағдарламаларын əзірлеу жəне іске асыру саласындағы озық тəжірибелерді анықтау мүмкіндігі зерттеудің құндылығын білдіреді. Оларды бейімдеу жəне қолдану Қазақстанның туристік секторының жағдайын жақсартуға, туристер ағынын арттыруға жəне еліміздің экономикалық дамуына ықпал етуге мүмкіндік береді.

Зерттеу нəтижелері туризм саласының маркетингтік күш-жігерінің пайдаланылмаған əлеуетін, əсіресе маркетингтік зерттеулер, цифрлық құралдарды пайдалану, бəсекеге қабілеттілікті арттыру үшін туристік бағдарламаларды мақсатты нарықтарға бейімдеу қажеттілігін анықтады. Зерттеу нəтижелері маркетингтің туризмді дамытудағы маңыздылығын көрсетеді. Жетекші елдер туристерді тарту жəне əлемдік нарықтағы позицияларын нығайту үшін маркетингтік стратегиялар мен цифрлық құралдарды белсенді түрде қолдануда.

Зерттеудің мақсаты – Қазақстандағы корпоративтік мəдениеттің сипаттамаларын, сондай-ақ оның дамуына əсер ететін негізгі факторларды зерттеу. Жалпы Қазақстанда салауатты корпоративтік мəдениетті қалыптастырудың маңыздылығын қалай бағалайтынын түсіну зерттеудің жеке мəселесі болып табылады.

Əдістеме. Бұл жұмыста сапалы жəне сандық зерттеу əдістері қолданылады. Зерттеудің сапалы əдістері ретінде ғылыми материалдар мен бұқаралық ақпарат құралдарындағы жарияланымдар (дискурс жəне контент талдау) негізінде қарастырылып отырған тақырып бойынша материалдарды талдау болды. Зерттеудің сандық əдісі ретінде: 2022 жылы жүргізілген сараптамалық сауалнама, оған кəсіподақтар, компания менеджменті өкілдері, əлеуметтік-еңбек қатынастары саласындағы сарапшылар, экономистер, саясаттанушылар жəне қоғам қайраткерлері қатарынан 128 сарапшы қатысты.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Зерттеуде қазақстандық, елдік ерекшеліктерді ескере отырып, салауатты корпоративтік мəдениеттің дамуына кедергі келтіретін немесе шектейтін факторлар ұсынылған, бұл жұмысты құнды етеді.

Зерттеу нəтижелері. Жұмыс нəтижелеріне қазақстандық компанияларда корпоративтік мəдениеттің дамуын шектейтін факторлардың иерархиясын авторлық бағалау жатады. Олардың ішінде: ортаның əсері, атап айтқанда ойын ережелерінің белгісіздігі, көптеген компаниялардың стратегиялық даму жоспарларының болмауы, бұл ұзақ мерзімді перспективасыз сауда-саттықтан максималды пайда алуға бағытталған. Тағы бір фактор сапасыз менеджмент болып табылады, қазақстандық шындықта бұл факторға оның компаниялардың корпоративтік мəдениетіне əсерін түсінуде онша мəн берілмейді. Дегенмен, ECPR зерттеулеріне сəйкес, сапасыз менеджмент елдегі əлеуметтік-еңбек қақтығыстарының екінші маңызды себебі болып табылады. Дəл осы контексте авторитарлық басқару стилі жəне компанияда шешім қабылдаудың иерархиялық тəсілі де салауатты корпоративтік мəдениеттің дамуына кедергі келтіретін маңызды фактор болып табылады.

Зерттеудің мақсаты Қазақстан Республикасындағы экономикалық құлдырау кезеңінде персоналды басқару жəне қазіргі уақытта көптеген кəсіпорындар бастан кешіп жатқан дағдарыс жағдайы болып табылады. Дағдарысқа қарсы персоналды басқару қазіргі уақытта өзекті болып табылады жəне жұмыс беруші тарапынан да, мемлекет тарапынан да назар аударуға лайық.

Мақалада дағдарыс жағдайында жұмыс істейтін кəсіпорындарда қолданылатын адам ресурстарын басқару əдістері ұсынылады, сонымен қатар, əкімшілік əсер жəне еңбек нарығындағы күрделі жағдайларды шешетін жəне кəсіпорын персоналын сақтап қалуға ықпал ететін реттеуші механизмдер қарастырылған.

Зерттеу əдіснамасы. Жұмыста талдау, синтез, бастапқы деректерді жинау жəне өңдеу, статистикалық бақылау жəне салыстыру сияқты салыстырмалы əдістер мен жалпы ғылыми əдістер қолданылды.

Бірегейлігі / ғылыми құндылығы. Ұсынылған жұмыстың ғылыми құндылығы кəсіпорындардың персоналын басқарудағы проблемалардың артуымен жəне дағдарыс кезеңінде осы аядағы əртүрлі əдістерді қолданумен байланысты.

Зерттеу нəтижелері. кəсіпорындардың банкроттығы жайлы ақпаратты жинау жəне талдау нəтижесінде ұйымдардың дəрменсіздігінің себептері анықталды, еңбек нарығындағы сұраныс пен ұсыныстың өзгеруін ескере отырып, персоналды дағдарысқа қарсы басқару əдістерін қолдану арқылы ұйымдардың дағдарыс жағдайынан шығу бағыттары ұсынылды.

Зерттеудің мақсаты. Еңбек нарығындағы ерлер мен əйелдер арасындағы еңбек мүмкіндіктері, жалақы, жұмыспен қамту деңгейі мен мансаптық дамудағы айырмашылықтарды анықтау жəне бағалау мақсатында еңбек нарығының негізгі көрсеткіштеріне гендерлік талдау жүргізу. Зерттеу гендерлік теңсіздіктерге əсер ететін факторларды анықтауға бағытталған.
Зерттеу əдістемесі. Зерттеу барысында еңбек нарығындағы гендерлік аспектілерді түсіну үшін талдау жəне синтез əдістері, статистикалық жəне салыстырмалы талдау қолданылды. Гендерлік теңсіздіктерді жою үшін цифрлық инновацияларға назар аудара отырып, отандық жəне шетелдік əдебиеттердегі ғылыми жұмыстарға жүйелі шолу жасалды. Стратегиялық бағдарламалар мен статистикалық деректерді талдау гендерлік теңдік контекстіндегі еңбек нарығындағы жағдайды түсінуді тереңдете түсті.
Зерттеудің өзіндік ерекшелігі / құндылығы. Гендерлік факторлардың адами капиталға əсеріне баса назар аудара отырып, гендерлік негіздегі еңбек нарығының негізгі индикаторлары талданды. Жұмыспен қамтудың негізгі проблемалары анықталды жəне алдыңғы қатарлы елдердің нəтижелерімен салыстыру жүргізілді, бұл олардың гендерлік теңдікке əсерін бағалауға мүмкіндік берді.
Зерттеу нəтижелері. Қазақстан Республикасындағы еңбек нарығын зерттеуде (2019-2022) негізінен ерлер арасында жұмыспен қамтудың тұрақты өсуімен, бірақ 2022 жылы гендерлік алшақтықтың ұлғаюы байқалады. Көшбасшылық позициялардағы əйелдер үлесінің төмендеуі байқалады. 2023 жылдан бастап жұмысқа орналасудың икемді түрлерін енгізу гендерлік теңсіздіктерді азайтуға көмектеседі. Əлеуметтік кодексті жəне аймақтық квоталарды қабылдау əлеуметтік əділеттілікке деген ұмтылысты көрсетеді, бірақ толық гендерлік теңдікке жету үшін қосымша күш қажет. 

Зерттеудің мақсаты: Қазақстандағы өмір сапасына əсер ететін макроэкономикалық детерминанттарды анықтау жəне болжау.

Зерттеу əдістемесі: Зерттеуде түрлі макроэкономикалық көрсеткіштердің өсу қарқынының динамикасын салыстыру əдісі қолданылады, бұл жағдайды белгілі бір кезеңде бағалауға мүмкіндік береді. Экономикалық процестердің факторларының əртектілігі жағдайында халықтың өмір сапасына əсер ететін детерминанттарды болжау үшін неғұрлым дамыған жəне дезагрегацияланған əдістер қолданылады. Қазақстандағы жалақы, табыс, шығындар жəне кедейлік сияқты факторлар арасындағы өзара байланыс векторлық авторегрессия (VAR) моделі арқылы талданады. Осы айнымалыларды талдау олардың кедейлік деңгейіне əсерін түсінуге мүмкіндік береді. Нəтижелер ЖІӨ өсімі, қысқа мерзімді экономикалық көрсеткіштер жəне жалақының артуы халықтың нақты табысын жақсартып, кедейлік деңгейін төмендететінін көрсетеді.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы: Зерттеу Қазақстанның шағын ашық экономикасы ретінде сипаттамаларын ескере отырып, өмір сапасына əсер ететін макроэкономикалық детерминанттарды бағалайды.

Зерттеу нəтижелері: ЖІӨ өсімі, қысқа мерзімді экономикалық көрсеткіштер жəне жалақының артуы халықтың нақты табысын жақсартып, кедейлік деңгейін төмендететіні анықталды.

Зерттеудің мақсаты – цифрлық технологиялардың рөлін жəне олардың Қазақстандағы экономикалық дамуға əсерін зерделеу, жалпы ішкі өнім (бұдан əрі – ЖІӨ), жалпы қосылған құн (бұдан əрі – ЖҚҚ) жəне жұмыссыздық деңгейі сияқты негізгі макроэкономикалық көрсеткіштерге цифрландырудың əсерін талдау, факторларды ескере отырып – ақпараттық-коммуникациялық технологияларға (бұдан əрі – АКТ) жалпы шығындар, компьютерлерді пайдалану ұйымдарда жəне Интернетке қол жеткізу.

Зерттеу əдістемесі. Зерттеу Қазақстанның макроэкономикалық көрсеткіштеріне ақпараттық технологиялардың əсерін бағалау үшін талдау, синтез, ұқсастық жəне эконометрикалық модельдеу əдістерін пайдалана отырып жүргізілді.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Зерттеуде цифрландырудың Қазақстан экономикасына əсеріне оның ерекшелігін, экономиканың құрылымын жəне «Цифрлық Қазақстан» сияқты саяси бастамаларды ескере отырып, бірегей талдау жүргізіледі. Зерттеу жалпы қосылған құн мен жұмыссыздыққа əсерін зерделей отырып, АКТ-ға инвестициялардың, компьютерлерді пайдаланудың, Интернетке қолжетімділіктің жəне макроэкономикалық көрсеткіштердің арасындағы өзара байланысты сандық бағалау үшін эконометрикалық модельдеуді пайдалана отырып, ЖІӨ-нің өсу шегінен шығады. Негізгі факторлар мен проблемаларды анықтай отырып, зерттеу Қазақстанның цифрлық болашағын қалыптастыратын мүдделі тараптарға құнды ақпарат береді жəне дамушы экономикалардағы цифрлық трансформацияны неғұрлым кеңінен талқылауға ықпал етеді.

Зерттеу нəтижелері. Зерттеу шеңберінде цифрлық технологиялардың экономикаға əсерін талдау үшін ұлттық шоттардың деректері мен Қазақстанның Ұлттық статистика бюросының АКТ көрсеткіштері пайдаланылды. Зерттеу АКТ-ға, компьютерлерді пайдалануға жəне Интернетке қол жеткізуге жұмсалатын шығындар ЖІӨ мен ЖҚҚ-ға оң əсер ететінін көрсетті, бұл цифрлық технологияларды енгізу мен экономикалық өсу арасындағы тығыз байланысты айғақтайды. Авторлар жұмыссыздық деңгейіне АКТ-ға инвестициялар мен Интернетке қолжетімділік факторларының теріс əсерін анықтады. Бұл цифрландырудың еңбек нарығына оң əсерін көрсетеді. Алайда компьютерді пайдалану рөлі одан əрі зерделеуді талап етеді.

Зерттеудің мақсаты – құрамында алтыны аз кенді алдын ала байыту технологиясын қолдануға баса назар аудара отырып, Қазақстан Республикасының алтын өндіру өнеркəсібінің даму перспективаларын талдау жəне анықтау, сондай-ақ байыту процестерін оңтайландыру жəне өндіру тиімділігін арттыру үшін математикалық модельдеу жүргізу болып табылады.
Зерттеудің əдіснамалық негізі теориялық жəне эмпирикалық əдістерді, сондай-ақ зерттеудің сандық əдістерін пайдалана отырып, жүйелі талдау жүргізу арқылы жасалғаны ескеріледі. Корреляциялық талдаудың əдістемесі мен əдістемесі корреляция коэффициенттерінің мəндерін есептеуді жəне болжауды ғана емес, сонымен қатар олардың статистикалық маңыздылығын міндетті түрде тексеруді де қамтиды.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы оның əдіснамалық бағалауында жəне алтын өндіру өнеркəсібі саласында алтыны аз кенді алдын ала байыту технологиясын қолдану перспективаларын анықтауда жатыр. Жүйелік талдауға, теориялық жəне эмпирикалық əдістерді, сондай-ақ сандық зерттеу əдістерін қолдануға баса назар аударылады. Мұның бəрі зерттеуге алтын өндіру өнеркəсібін дамыту саласында маңыздылық пен практикалық қолдану мүмкіндігін береді.
Зерттеу нəтижелері. Қазақстандағы алтынға сұраныс пен ұсыныстың Тарихи өзгерістері талданды. 2022 жылғы елдегі алтын өндіру динамикасы жəне құрамында алтын бар кендерді өндірудегі өзгерістер қарастырылды. Қазақстанның жалпы халықаралық резервтері жəне олардың алтын өндіру саласының қызметімен байланысы зерттелді. Қазақстандағы алтынның экспорты мен импорты жəне олардың сыртқы сауда балансына əсері талданды. Алтын өндіру саласына əсер ететін факторларға корреляциялық талдау жүргізілді. Алтын өндіру саласына əсер ететін тікелей жəне жанама факторлар таңдалды. Таңдалған айнымалылар арасындағы қатынастар мен корреляциялар талданады. Қазақстандағы алтын өндіру саласына əсер ететін негізгі факторлардың көлемі бойынша болжамдар ұсынылды. Болашақта саланы дамытудың əлеуетті үрдістері анықталды. Зерттеудің жалпыланған нəтижелері Қазақстандағы алтын өндіру саласының жай-күйі мен перспективалары туралы құнды ақпарат береді, сондай-ақ осы салада шешімдер қабылдау үшін негіз қалыптастыруға көмектеседі. 

Зерттеу мақсаты – Қазақстанда жаңартылатын энергия көздерін пайдалану кезінде жасанды интеллектінің мүмкіндіктерін зерттеу, осы салада əлеуетті артықшылықтарды, ел экономикасы мен энергетикалық секторына əсерлерін анықтау жəне дамып келе жатқан бұл салаға жаңа көзқарас ұсыну. Осы зерттеу жүйелі шолуды да, кешенді зерттеу əдістерін де қамтитын аралас əдісті қолданады. Деректер академиялық деректер базалары, журналдар, əдебиеттерді талдау жəне Қазақстандағы жасанды интеллект басқаратын жаңартылатын энергия жобаларының қолданылуы мен нəтижелерін практикалық түсінуді ұсынатын кейс-зерттеулер арқылы жиналды.
Əдіснамасы. Бұл зерттеу Қазақстан контекстінде жасанды интеллект пен жаңартылатын энергияның қиылысуына баса назар аударуымен бірегей. Ол жаңа технологиялардың дамушы елдегі экономикалық өсуді жəне тұрақтылықты қалай ынталандыра алатыны туралы қорытындылар ұсынады жəне осы мүмкіндіктерді пайдалану үшін практикалық стратегияларды ұсынады. Зерттеу осы интеграциямен байланысты экономикалық салдарлар мен стратегиялық мүмкіндіктердің терең жəне жан-жақты талдауын ұсына отырып, əдебиетке елеулі үлес қосады.
Зерттеу нəтижелері. Зерттеу нəтижелері Қазақстанда жаңартылатын энергия көздеріне жасанды интеллектті қолдану энергия тиімділігін айтарлықтай арттырып, шығындарды азайтып, энергиямен жабдықтаудың сенімділігін арттыра алатынын көрсетеді. Сонымен қатар, зерттеу жұмыс орындарын құру, технологиялық инновациялар жəне Қазақстанның жаңартылатын энергия саласында өңірлік көшбасшы болу əлеуетін қоса алғанда, бірнеше негізгі экономикалық мүмкіндіктерді анықтайды. Дегенмен, зерттеу инфрақұрылымға инвестиция салу, оқыту жəне реттеуші қолдаудың қажеттілігі сияқты қиындықтарды да атап көрсетеді, саясаткерлер мен салалық мамандарға арналған практикалық жол картасын ұсынады.

Зерттеу мақсаты – энергетикалық секторды мемлекеттік басқарудың неғұрлым кең тұжырымдамасы контекстінде энергетикалық қауіпсіздіктің пəндік саласын зерттеуге шетелдік жəне отандық тəсілдерге салыстырмалы библиометриялық талдау жүргізу.
Əдіснамасы – бұл жұмыста сапалы жəне сандық зерттеу əдістері қолданылады. Vosviewer бағдарламасы арқылы жүзеге асырылған библиометриялық талдау үшін Scopus рейтингтік журналдарында 2010-2023 жылдар аралығында жарияланған ғылыми жұмыстардың үлгісі жиналды. Қазақстан Республикасы Ғылым жəне жоғары білім министрлігінің Ғылым жəне жоғары білім саласындағы сапаны қамтамасыз ету комитеті (ҚР ҒЖБМ ҒЖБССҚК) ұсынған басылымдар тізімінен материалдар жинау үшін ғылыми электрондық кітапхана пайдаланылды Elibrary.ru. рецензияланатын қазақстандық журналдардағы жұмыстарға библиометриялық талдау жарияланымдарды талдау құралдарының көмегімен жүргізілді Elibrary.ru.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы – энергетикалық секторды мемлекеттік басқару контекстіндегі энергетикалық қауіпсіздіктің пəндік саласын зерттеудегі өзекті тенденцияларды талдау осы саладағы зерттеулердің ағымдағы жай-күйін бағалауға, шетелдік жəне отандық авторлар тарапынан энергетикалық қауіпсіздікті зерттеудегі айырмашылықтарды анықтауға, сондай-ақ осы саладағы зерттеудің одан əрі бағыттары бойынша ұсыныстар беруге мүмкіндік береді.
Зерттеу нəтижелері – бұл мақалада Scopus жəне Қазақстан Республикасы ҒЖБМ ҒЖБССҚК басылымдары талданады. Авторлар шетелдік зерттеушілер экологиялық қауіпсіздікті (ЭҚ) қамтамасыз етудің экологиялық аспектілеріне көбірек бағытталған деген қорытындыға келеді. Отандық ғылыми еңбектерде ЭҚ басқару мен экономикалық аспектілеріне, оның ішінде тұрақты дамуға көбірек көңіл бөлінеді. 

Зерттеу мақсаты – үкіметтік емес ұйымдардың ел экономикасын кадрлық қамтамасыз ету процесі ретінде елдегі жас ұрпақтың əлеуметтік бейімделуіне жəне кəсіби бағдарлануына ықпал етудегі рөлін ашу. Əдіснамасы. Зерттеу барысында Қазақстандағы жастардың əлеуметтік-кəсіптік бағдарлануын қолдаудағы үкіметтік емес ұйымдардың рөлін бағалауға мүмкіндік беретін жүйелі, статистикалық жəне салыстырмалы талдау əдістері қолданылды. Авторлар зерттеу тақырыбы бойынша ғылыми еңбектерге əдеби шолу жүргізді, бұл алдыңғы қатарлы елдердің осы мəселені шешуге ұқсас тенденциялары мен тиімді тəсілдерін зерттеуге, сондай-ақ елдегі жастардың табысты əлеуметтік-кəсіби бағдарлануына ықпал ететін негізгі аспектілерді бөліп көрсетуге мүмкіндік берді.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы – жаңа шындыққа сəйкес институционалдық шеңберлердің өзгеруін ескере отырып, Қазақстандағы жастардың əлеуметтік-кəсіптік бағдарлануын қолдаудағы үкіметтік емес ұйымдардың рөлін қарау жəне бағалау. Бұл жастарды тиімді қолдау тек тиісті бағдарламалар мен жобаларды əзірлеуді ғана емес, сонымен қатар институционалдық тетіктерді осы бағдарламалар табысты іске асырылып, қоғамға барынша пайда əкелетіндей етіп өзгертуді талап ететінін анық көрсетеді.
Зерттеу нəтижелері. Қазақстандағы жастар үшін маңызды болып табылатын жастардың кəсіби жолын таңдаумен байланысты негізгі аспектілер айқындалды. Осы кезде жастар бірқатар қиындықтарға тап болады. Институционалдық тетіктерді бейімдеу үкіметтік емес ұйымдардың неғұрлым тиімді жұмыс істеуіне жəне олардың жастардың əлеуметтік-кəсіптік бағдарлануына əсерін арттыруға ықпал ететіні анықталды. Қазақстанда жастардың əлеуметтік-кəсіптік бағдарлануын барынша тиімді қолдауды қамтамасыз ету үшін мемлекеттік жəне үкіметтік емес ұйымдар арасындағы өзара іс-қимылды жақсарту бойынша практикалық ұсынымдар тұжырымдалған. Үкіметтік емес ұйымдардың жастарды қолдаудың нəтижесіне бағдарланған неғұрлым дəйекті қамтамасыз ету ісіндегі институционалдық əлеуетті нығайтудағы рөлі негізделген.

Зерттеудің мақсаты – өндіріс, басқару жəне бизнес-процестер аспектілерін қоса алғанда, астық индустриясы саласында құнды инсайттар беру.
Зерттеу əдістемесі – контент-талдауға, астық саласына қызығушылықтың жалпы өсу тенденциясын талдауға, астық бизнесін басқаруға, салыстырмалы талдауға жəне деректерді зерттеуге кешенді көзқарасқа негізделген.
Зерттеудің өзіндік ерекшелігі / құндылығы – астық саласына, түйінді сөздер бойынша астық бизнесін басқаруға арналған академиялық əдебиеттердегі терең талдау мен трендтерден тұрады. Деректерді талдай отырып, зерттеу астық бизнесін басқару саласындағы практикалық ұсыныстар мен дамудың негізін ұсынады.
Зерттеу нəтижесі – астық өнеркəсібі əртүрлі факторларға, соның ішінде өндірістік ауытқуларға, тұтынушылық жəне жаһандық өзгерістерге ұшырайтыны анықталды. Нарық құрылымындағы пайыздық өзгерістерді талдау динамикалық бизнес ортасында тұрақты даму жəне астық бизнесін іске асыру үшін өндіріс пен ресурстарды тиімді басқару қажеттілігін көрсетеді. Мазмұнды талдау нəтижелері теориялық базаны құруға, білімдегі олқылықтарды анықтауға жəне зерттеу сұрақтарын тұжырымдау үшін нақты тақырыпты терең түсінуге көмектеседі.

Зерттеу мақсаты – Қазақстанның моноқалаларында шағын жəне орта бизнестің дамуын талдау жəне олардың кəсіпкерлік əлеуетін арттыру бойынша ұсынымдар əзірлеу.
Əдіснамасы. Зерттеу статистикалық жəне жүйелік талдау əдістерін, деректерді топтастыруды, салыстырмалы талдау əдістерін қолданды.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Қазақстанның моноқалаларында шағын жəне орта бизнесті əртараптандырудың проблемалары мен мүмкіндіктері анықталды. Ұсынылған ұсыныстар еліміздің моноқалаларының əлеуметтік-экономикалық ерекшеліктеріне бейімделген. Мұндай локализацияланған тəсіл экономиканы əртараптандыру жөніндегі қолданыстағы əдебиеттерді тереңдету қана қоймайды, сонымен қатар орталық жəне жергілікті билік органдарына бəсекеге қабілеттілікті арттыру жəне Қазақстан экономикасын əртараптандыруға жəрдемдесу жөнінде ұсыныстар береді.
Зерттеу нəтижелері. Қазақстанның моноқалаларының 4 түрі топтастырылған: көшбасшылар: Теміртау, Жаңаөзен, Екібастұз; орта деңгей: Рудный, Жезқазған, Құлсары, Балқаш жəне т.б.; шағын жəне орта кəсіпорындардың саны аз: Сəтбаев, Риддер, Ақсу жəне т. б., кəсіпорындардың саны өте аз: Курчатов, Қаражал жəне бұрынғы Серебрянск жəне Қаратау моноқалалары. Тең институционалдық жағдайларға жəне мемлекеттік қолдау шараларына қарамастан, моноқалаларда шағын жəне орта бизнесті (ШОБ) дамыту ауқымы мен нəтижелеріндегі айырмашылықтар бөлінді. ШОБ даму деңгейінің демографиялық факторлардан өзара байланысы анықталды. Теміртау жəне Екібастұз сияқты ірі қалаларда ШОБ қызметкерлердің көптігі мен қолайлы жағдайлардың арқасында белсенді дамып келеді. Шағын моноқалаларда (Қаражал жəне Курчатов) кəсіпкерлік белсенділігі төмен, бұл тұрғындардың шектеулі санына байланысты. Моноқалалардың кəсіпкерлік əлеуетін арттыру жəне экономикасын əртараптандыру үшін қала құраушы кəсіпорындардың айналасында кооперативтік өндірістік жəне сервистік тізбектер мен кластерлер құру, инфрақұрылымды дамыту, əлеуметтік, экологиялық, туристік жəне мемлекеттік-жекеменшік жобаларын дамыту бойынша ұсынымдар ұсынылады. Қазақстанның моноқалаларында ШОБ-ты дамытуға маркетингтік тəсілді қолдану ұсынылады, ол экономикалық жəне əлеуметтік пайдаға ықпал етеді. 

Зерттеу мақсаты. Қазақстандағы музыка жоғары оқу орындарының түлектері арасында жас ерекшеліктерінің кəсіпкерлік бейімділікке əсерін зерттеу жəне шығармашылық индустрияларда кəсіпкерлікті дамыту стратегияларын анықтау.
Зерттеу əдістемесі. Сала бойынша 22 сарапшының қатысуымен тереңдетілген сараптамалық сауалнама жүргізілді, олар екі жас тобына бөлінді: 34 жасқа дейін жəне 35 жастан жоғары. McKinsey матрицасы он кəсіпкерлік табыстың негізгі критерийлерінің салмағы мен айқындылығын талдау үшін қолданылды, бұл екі жас тобын салыстырмалы бағалауды қамтамасыз етеді.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Зерттеу музыканттар арасында кəсіпкерлік ниеттер мен мінезқұлықты қалыптастыратын жас, топтарымен жеке сипаттамалар мен контексттік факторлар арасындағы өзара əрекеттестік туралы жаңа білім береді. Ол шығармашылық индустрияларда кəсіпкерлікті дамытудың бейімделген стратегияларын ұсынады, əртүрлі жас топтарының нақты қажеттіліктері мен мəселелерін ескереді.
Зерттеу нəтижелері. Нəтижелер екі жас тобы үшін кəсіпкерлік саласындағы əртүрлі перспективалар мен қажеттіліктерді анықтайды. Жас музыканттар жоғары əлеуетті көрсетеді, бірақ оларға бизнес дағдылары мен мемлекеттік қолдау жетіспейді, ал аға музыканттарға қазіргі заманғы технологиялар мен нарық талаптарына үнемі бейімделу қажет. Ұсынымдарда – арнайы оқу бағдарламалары, мастеркластар, мемлекеттік бастамалар, əкімшілік процестерді жеңілдету жəне қолдау шаралары туралы коммуникацияны жақсарту. 

Зерттеу мақсаты – Қазақстан экономикасына цифрлық теңгені енгізудің перспективалары мен ықтимал салдарын бағалау.

Зерттеу əдістемесі əртүрлі елдердегі цифрлық валюталардың дамуын дəйекті түрде қарастыруды, цифрлық теңгенің дамуы мен ерекшеліктерін талдауды, сондай-ақ Қазақстанда цифрлық теңгені пайдаланудың перспективалары мен салдарын анықтауды қамтиды.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Зерттеудің өзектілігі цифрлық технологиялардың қарқынды дамуына жəне олардың əлемдік қаржы жүйесіне интеграциялануымен анықталады. Орталық банктің цифрлық валютасын (CBDC) енгізу тек техникалық жəне экономикалық аспектілерді ғана емес, сонымен қатар реттеу, қауіпсіздік жəне олардың дəстүрлі қаржы жүйелері мен қоғамға əсерін де қамтиды. Зерттеудің проблемасы макроэкономикалық тұрақтылық, банк секторы, ақша-несие саясаты жəне транзакциялардың құпиялылығы үшін ұлттық цифрлық валюталарды енгізудің салдарын жан-жақты талдау қажеттілігі болып табылады. Ұлттық цифрлық валюталардың дəстүрлі банктік операцияларға, атап айтқанда банктердің депозиттік базасына жəне олардың несие беру қабілетіне қалай əсер ететінін бағалауға ерекше назар аудару қажет. CBDC енгізу халықаралық төлем жəне есеп айырысу жүйелеріне, сондай-ақ қаржы жүйесінің кибершабуылдар мен алаяқтыққа төзімділігіне қалай əсер ететіні туралы белгісіздік бар. Мəселенің тағы бір аспектісі ұлттық цифрлық валюталардың тиімді жұмыс істеуі мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету, сондай-ақ пайдаланушылардың құқықтарын қорғау үшін қажетті құқықтық базаға қатысты. Қылмыспен күресу үшін қаржылық операциялардың ашықтығын қамтамасыз ету қажеттілігі мен пайдаланушылардың жеке өмірін қорғау қажеттілігі арасындағы тепе-теңдік мəселесі де маңызды.

Зерттеу нəтижелері: ұлттық цифрлық валюталарды енгізудің артықшылықтары мен тəуекелдерін бағалау; пилоттық жобаларды талдау жəне цифрлық теңгені сынақтан өткізу; цифрлық теңгенің Қазақстанның қаржы жүйесі мен экономикасына əсерін зерттеу; цифрлық теңгені халықаралық төлем жүйелерімен интеграциялау перспективаларын анықтау.

Зерттеу мақсаты – Қазақстан Республикасындағы ESG (экологиялық, əлеуметтік жəне басқару) тəуекелдерін бағалаудың кросс-факторлық моделін əзірлеу.
Зерттеу əдіснамасы 2010 жылдан 2020 жылға дейін Қазақстандағы ESG тəуекелдерін бағалау үшін көп регрессиялық талдауды қоса алғанда, стандартты көп нұсқалы статистикалық əдістермен кроссфакторлық модельдеуді қолдануды қамтиды. Əдістеме модельге экологиялық, экономикалық жəне əлеуметтік құрамдастарды қосады, олардың сəйкес сомасын есептейді жəне нормалау жəне өлшенген орташалау арқылы интегралды ESG көрсеткішін (I) анықтау. Қорытынды кезең модельдің осы факторлардың аймақтың экономикалық қауіпсіздігіне əсерін нақты көрсетуін қамтамасыз ете отырып, əрбір құрамдас бойынша коэффициенттерді анықтау үшін регрессиялық талдау жүргізуді қамтиды.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы: Бұл модель интегралды көрсеткіштерге əртүрлі ESG факторларыныңөзаражəнебіріктірілгенəсерінбағалауғабағытталған, бұлфакторлардыңкомпанияларға беделіне немесе қаржылық зиянына қалай əкелуі мүмкін екенін түсіну. Үш құрылымдық құрамдас бөлікті – экологиялық, экономикалық жəне əлеуметтік – анықтау жəне өлшеу арқылы зерттеу əрбір құрамдас үшін индикаторлар жинағын құрастырады жəне кешенді модельді құру жəне ESG интегралды индикаторы үшін коэффициенттерді анықтау үшін бірнеше регрессиялық талдауды қолданады.
Зерттеу нəтижелері. Қазақстандағы ESG тəуекелдерін бағалау үшін интегралдық көрсеткішке əрбір фактордың сандық үлесін анықтауға жəне негіздеуге мүмкіндік беретін кросс-факторлық талдау əдістері ұсынылады. Қазақстандық корпоративтік тəжірибеде ESG қағидаттарын енгізудегі соңғы динамика біркелкі емес, оған компанияның жариялылығы жəне секторға тəн ESG тəуекелдері сияқты факторлар əсер етеді. Нормативтік өзгерістер, соның ішінде Экологиялық жəне Кəсіпкерлік кодекстер мен ESG есеп беру талаптарына жаңартулар, корпорацияларға ESG қағидаттарын қабылдауға ынталандырады, бұл реттеуді одан əрі жетілдіруді жəне бизнес-қоғамдастықтың хабардарлығын арттыруды қажет етеді.