МЕМЛЕКЕТ ЖӘНЕ БИЗНЕС: БАСҚАРУ ТЕОРИЯСЫ МЕН ПРАКТИКАСЫ
Зерттеу мақсаты – Қазақстандағы шығармашылық кәсіпкерлікті дамытудағы және тұрақты дамуды ынталандырудағы "ақылды қалалардың" маңызды рөлін зерттеу.
Зерттеу осы қалалық ортада шығармашылық бизнес үшін қолайлы экожүйені құру үшін қажетті саясат пен инфрақұрылымдық құрылымдарды анықтауға бағытталған.
Зерттеудің мақсаты – Авторлар Қазақстандағы тікелей шетелдік инвестицияларға әсер ететін алты басқару көрсеткішін бағалайды, олар: дауыс және есептілік, саяси тұрақтылық және зорлық-зомбылық/ терроризмнің болмауы, үкіметтің тиімділігі, реттеу сапасы, заң үстемдігі және сыбайлас жемқорлықпен күресу.
Зерттеу әдіснамасы – ARDL моделі (авторегрессиялық таралған кешігу моделі) қолданылды, ал деректер World Data Bank-тың ресми веб-сайтынан алынған және зерттеу кезеңі 2002-2022 жылдарды қамтиды.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы – Бұл саладағы алғашқы зерттеулердің бірі болып табылады және шетелдік инвесторлар үшін мемлекеттік көрсеткіштердің қаншалықты маңызды екенін, сондайақ мемлекеттік саясаттың қай бағытта жүргізілуі керектігін бағалайды.
Зерттеу нәтижелері – Зерттеу заң үстемдігі мен сыбайлас жемқорлықпен күресу көрсеткіштерінің шетелдік инвестиция ағындарына қысқа мерзімде де, ұзақ мерзімде де әсер етпейтінін көрсетті. Басқа көрсеткіштердің кейбір қысқа және ұзақ мерзімді әсері бар. Елдегі және әлемдегі жағдайды талдай келе, авторлар осы екі көрсеткіштің әсерінің болмауын шетелдік инвестиция ағындарының негізінен тау-кен ресурстары секторының бағытына бағытталуына байланысты деп түсінді.
Зерттеу мақсаты – Scopus дерекқорында жарияланған ғылыми мақалаларды жан-жақты талдау негізінде су тасқыны қаупін басқарудың кең тараған тәжірибелерін және осы мәселені шешуге бағытталған ұлттық саясаттарды көрсету. Жұмыста табиғи апаттар кезінде мемлекеттік қолдау мен түрлі мүдделі тараптардың өзара әрекеттесу ерекшеліктері қарастырылып, су тасқынынан келетін зиянды азайтуға арналған негізгі бағыттар мен стратегиялар айқындалады.
Зерттеу міндеттері
- Су тасқыны және қоғамдық тәуекелдерді басқару тақырыбындағы ғылыми басылымдардың динамикасы мен негізгі тенденцияларын анықтау.
- Ғылыми жұмыстарда қолданылатын негізгі бағыттарды, тұжырымдамалар мен стратегияларды анықтау мақсатында Scopus басылымдарына мазмұндық талдау жүргізу.
- Әртүрлі елдердің зерттеулерінде ұсынылған мемлекеттік қолдау және мүдделі тараптардың қатысу нысандарын бөлу.
- Халықаралық тәжірибені жүйелеу және су тасқынына қарсы ұлттық стратегиялардың жалпы және ерекше белгілерін анықтау.
- Су тасқынына қарсы күресті мемлекеттік басқарудың ұлттық тәжірибесінің негізгі әдістерін анықтау
Әдіснамасы – Табиғи апаттар кезінде мемлекеттік қолдаудың халықаралық тәжірибесін талдау және бағалау барысында автор келесі зерттеу әдістерін қолданды:
Мазмұндық талдау: Бұл әдіс су тасқыны кезіндегі мемлекеттік қолдауға байланысты ғылыми зерттеулердің негізгі бағыттарын анықтауға мүмкіндік берді. Мазмұндық талдау «су тасқынына қарсы шаралар», «су тасқыны кезіндегі мемлекеттік қолдау», «мемлекеттік басқарудағы дағдарыс менеджменті» және «табиғи апаттарға төзімділік» сияқты негізгі ұғымдарды тереңірек зерттеуге ықпал етті. Сондай-ақ, бұл әдіс түрлі елдердегі қауіп-қатерді басқару тәсілдерін жүйелеуге және құрылымдауға мүмкіндік берді.
Жүйелік тәсіл: Жүйелік тәсілді қолдану су тасқыны кезіндегі қорғаныс және қалпына келтіру шараларын жүзеге асырудағы мемлекеттің және мүдделі тараптардың қатысуының негізгі санаттарын анықтауға және жіктеуге мүмкіндік берді. Бұл мемлекеттік органдардың, қоғамдық ұйымдардың және жеке сектордың табиғи апаттарды басқару процестеріне қатысу деңгейін талдауды қамтыды. Жүйелік тәсіл сонымен қатар авторға басқарудың әртүрлі деңгейлері арасындағы өзара байланысты және олардың қабылданған шаралардың тиімділігіне әсерін бағалауға мүмкіндік берді.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы – Мақалада әртүрлі елдерде су тасқынына қарсы шараларды жүзеге асырудың және азаматтарды қолдаудың бірегей ерекшеліктері көрсетілген. Автор осы саладағы мемлекеттік көмектің негізгі санаттарын егжей-тегжейлі талдап, жіктейді, бұл әлемнің әртүрлі бөліктерінде қолданылатын әртүрлі модельдер мен стратегияларды көруге мүмкіндік береді. Автор осы саладағы мемлекеттік көмектің негізгі санаттарын бөліп, кестеде көрсетеді. Шолудың нәтижелері әртүрлі аймақтарда табиғи апаттарды басқару стратегияларын зерттеу және әзірлеу үшін пайдаланылуы мүмкін.
Түйін сөздер: мемлекеттік басқарудағы дағдарыс менеджменті, су тасқыны кезіндегі дағдарыс менеджменті, су тасқыны, су тасқыны кезіндегі мемлекеттік қолдау, су тасқынына қарсы шаралар.
ISSN 2789-4401 (Online)
