Қазақстанда экотуризмді дамытудың мультипликативті əсерін бағалау («Бұйратау» ұлттық паркінің мысалында)
Аннотация
Зерттеу мақсаты – экономикалық көрсеткіштер мен статистикалық деректер негізінде «Бұйратау» мемлекеттік ұлттық табиғи паркінде экологиялық туризмді дамытудың мультипликативтік əсеріне бағалау жүргізу.
Əдіснамасы – экотуризмнің «Бұйратау» ұлттық паркінің экономикасына жанама əсерін зерттеуде статистикалық зерттеу əдісі, Д. Кейнстің экономикалық талдау теориясына негізделген экотуристіксараланған мультипликатордың математикалық моделі жəне мультипликаторды есептеу əдістері қолданылды.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы – туристік қызметтер нарығының өзгешеліктері мен «Бұйратау» ұлттық паркінің даму ерекшеліктерін ескере отырып, экотуризм саласындағы экономикалық процестерді дамыту жəне реттеу бойынша практикалық ережелерді нақтылаудан тұрады. Осыған байланысты, экотуризмнің Бұйратау МҰТП дамуына, атап айтқанда жұмыс орындарын құруға жəне халықтың табысына мультипликативтік əсері айқындалады.
Зерттеу нəтижелері – мультипликативтік коэффициенті k = 2,63 болған жағдайда əрбір экотурист пен экоэкскурсанттың 189 USD мөлшеріндегі шығыстары 10 айналым (трансакция) жасалған кезде Бұйратау ұлттық паркінің экономикасына 610 USD мөлшерінде қосымша табыс əкелетіні анықталды.
Тірек сөздер
мультипликативті əсер,
ұлттық парк,
экотуризм,
Кейнс моделі,
экотуристердің кірістері мен шығыстары,
мультипликативті коэффициент,
тұтынуға шекті бейімділік,
жинақтауға шекті бейімділік
Қолдауымен: Осы мақала (1) AP08855888 «Экологиялық туризмді аумақтық ұйымдастыру арқылы Қазақстанның ұлттық парктерінің тұрақты дамуын қамтамасыз ету» тақырыбы бойынша «Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің Ғылым комитеті» Мемлекеттік мекемесі желісі бойынша гранттық қаржыландыру жобасын орындау шеңберінде жəне (2) Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің білім беру гранты бойынша мақаланың бірінші бірлескен авторының диссертациялық жұмысын жазу шеңберінде дайындалды.
Авторлар туралы
А. Ж. Сапиева
Əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Қазақстан
Қазақстан
Сапиева Акмарал Женисбаевна – докторант Ph.D., əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті.
Алматы.
Е. Нұрұлы
Əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Қазақстан
Қазақстан
Нұрұлы Елдар – докторант Ph.D., əл-Фар аби атындағы Қазақ ұлттық университеті.
Алматы.
Ж. М. Асипова
Əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Қазақстан
Қазақстан
Асипова Жанна Медеуовна – Ph.D., доцент міндетін атқарушы, əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті.
Алматы.
Әдебиет тізімі
1. Dzhandzhugazova E. New forms possibilities for promotion of national parks in the internet environment. // Middle East Journal of Scientific Research. - 2013. - Т. 16. - № 9. - P. 1238-1244.
2. Dzhandzhugazova E. A., Ilina E. L., Latkin A. N., Davydovich A. R., Valedinskaya E. N. Ecotourism programs in the perception of natural and cultural landscapes (on the example the Kizhi museum reserve). // Ekoloji. - 2018. - Т. 27. - № 106. - P. 377-382.
3. Dzhandzhugazova E. A., Ilina E. L., Latkin A. N., Davydovich A. R., Siganova V.V. Problems of development of ecological tourism on the territory of national parks of Russia. // Ekoloji. - 2019. - Vol. 28. -P. 4913-4917.
4. Akiyanova F. Z., Temirbayeva R. K., Yegemberdiyeva K. B., Atalikhova A., Simbatova A., Nazhbiyev A. The state and possibilities of ecotourism development within the national nature parks of Kazakhstan. // EurAsian Journal of BioSciences. - 2020. - Vol. 14. - P. 507-514.
5. Kaae B. C., Holm J. B, Caspersen O. H., Gulsrud N. M. Nature Park Amager-examining the transition from urban wasteland to a rewilded ecotourism destination. // Journal of Ecotourism. - 2019. - Vol. 18. - P. 348-367.
6. Clius M., Patroescu M. An evaluation matrix for ecotourism potential in certain categories of protected areas in romania. Case studies: National park, nature park, geopark (Conference Paper). // International Multidisciplinary Scientific GeoConference Surveying Geology and Mining Ecology Management, SGEM. - 2014. - Vol. 2. - P. 9-16.
7. Erol S. Y., Kuvan Y., Yildirim H. T. The general characteristics and main problems of national parks in Turkey. // African Journal of Agricultural Research. - 2011. - Vol. 6. - P. 5377-5385.
8. Jeffrey Y. F. Economic Impact Studies: Relating the Positive and Negative Impacts to Tourism Development. // Journal of Travel Research. - 1990. - Т. 29. - № 1. - P. 35-42.
9. Юрьева Т. В. Социальная экономика. - М.: Дрофа, 2001. - 352 с.
10. Кейнс Д.М. Общая теория занятости, процента и денег. - М.: Эксмо, 2008. С. 131-135.
11. Frangois Vellas, Lionel Becherel. International Tourism: An Economic Perspective. - Palgrave: St. Martin's Press, 1995. - 359 р.
12. Brent Ritchie J. R.., Goeldner Ch. R. The Macroeconomic Theory of John Keynes. - 2016. - 128 р.
13. Samuelson P. Economics, 13th Ed. - New-York: McGraw-Hill Education, 1989. - 837 p.
14. Ratz T., Puczko L. The Impacts of Tourism an Introduction. - Hungary: Hameenlinna, 2002. - 256 р.
15. Гуляев В. Г. Мультипликативный эффект в туризме. // Вестник Экономика туризма РМАТ. -2011. - № 3 (3). - С. 54-64.
16. Зорин И. В., Квартальнов В. А. Энциклопедия туризма Справочник. - М.: Финансы и статистика, 2003. - 368 с.
17. Мамистова Е. А., Беленова А. А. Мультипликативные эффекты в туризме. // Молодежный вектор развития аграрной науки Материалы 66 научной студенческой конференции. - Воронеж, 2015. - С. 33-42.
18. Статистика туризма. Бюллетень за 2019 год. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан: [Электронды ресурс]. - URL: http://stat.gov.kz/faces/wcnav_e/ (Қарау уақыты: 22.10.2020).
19. Официальный Интернет-сайт Международного союза охраны природы [Электронды ресурс]. -URL: https://www.iucn.org/theme/world-heritage. (Қарау уақыты: 12.10.2020).
20. Официальный Интернет-сайт Информационный портал Акима Ерейментауского района: [Электронды ресурс]. - URL: http://www.ereymen.akmol.kz/rgy_gnpp_byjratay.html (Қарау уақыты: 29.11.2020).
21. Официальный Интернет-сайт государственного национального природного парка «Буйратау»: [Электронды кужат]. - URL: http://gnpp-buiratau.kz/ru/page/karagayly (Қарау уақыты: 29.11.2020).
22. Официальный Интернет-сайт Kazakh tourism [Электронды ресурс]. - https://qaztourism.kz/ru (Карау уакыты: 29.11.2020|).
23. Mulligan G. F. Multiplier effects and structural change: applying economic base analysis to small economies. // Review of Urban & Regional Development Studies. - 2014. - Vol. 6. - P. 3-21.
Рецензия
Дәйектеу үшін:
Сапиева А.Ж., Нұрұлы Е., Асипова Ж.М. Қазақстанда экотуризмді дамытудың мультипликативті əсерін бағалау («Бұйратау» ұлттық паркінің мысалында). Central Asian Economic Review. 2020;(6):116-126.
For citation:
Sapiyeva A.Zh., Nuruly Ye., Assipova Zh.M. Evaluation of the multiplicative effect of ecotourism development in Kazakhstan (on the example of the «Buyratau» National Park). Central Asian Economic Review. 2020;(6):116-126. (In Kazakh)
Қараулар:
659
Мақаланы эл. пошта арқылы жіберу 