ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ӨҢІРЛЕРІНІҢ ДЕМОГРАФИЯЛЫҚ ӘЛЕУЕТІНІҢ НЕГІЗГІ КӨРСЕТКІШТЕРІНЕ ӘСЕР ЕТУШІ ФАКТОРЛАРДЫ ТАЛДАУ

Зерттеу мақсаты – Қазақстан Республикасы өңірлерінің демографиялық әлеуетіне әсер ететін негізгі факторларды анықтау, оларды бағалап, талдап көрсету және нәтижесінде жалпы халықтың ұдайы өсіпөнуіне жекелеген өңірлердің қосатын үлесін көрсету.
Зеттеу әдіснамасы (қолданатын әдістерді сипаттау) – мақаланы жазу барысында зерттеу жалпы Қазақстан Республикасының өңірлері бойынша демографиялық әлеуетке әсер етуші факторлардың статистикалық мәліметтеріне талдау жасау, бақылау, сандық талдау және салыстыру әдістеріне негізделді.
Жұмыстың негізгі құндылығы – автор соңғы жылдардағы Қазақстан өңірлері бойынша демографиялық әлеуетке әсер етуші факторларды жиыстырып, оларға талдау жасаған. Факторларды зерттеу барысында өңірлер арасында жалпы Республикаға маңызды демографиялық әлеуеті жоғары, тұрақты және төмен аймақтар анықталған.
Зерттеу нәтижесі – зерттеу нәтижесінде Қазақстан бойынша жыл сайынғы халықтың тұрақты ұдайы өсімі тек кейбір өңірлердің, яғни Оңтүстік Қазақстан, Маңғыстау, Ақтөбе, Жамбыл, Атырау және Алматы облыстарындағы демографиялық әлеуетінің жоғарылығына байланысты екені дәлелденді. Ал керісінше, Солтүстік және Шығыс Қазақстан, Қостанай, Қарағанды және Павлодар облыстарында демографиялық әлеуеттің төмендігі айқындалды. Жалпы еліміз бойынша халықтың ұдайы өсіпөну үдерісінің баяу деңгейде жылжып отырғаны осы жағдайларға байланысты болып отыр. Талдау нәтижесінде демографиялық әлеуетке байланысты өңірлер топтастырылды.

1. Сукнева С.А. Ддемографический потенциал воспроизводства населения северного региона // Региональная экономика: теория и практика. – 2011. - №15(198). – с.9-14.

2. Куликова В.П., Никишина О.А. Статистическое моделирование и прогнозирование демографического развития региона // Вестник Омского регионального института. – 2015. – с.44-46.

3. Dalkhat M. Ediev. Аggregate population forecasting with the use of demographic potentials’ technique. /Investigated in Russia. – 2001. - №38. – с.408-431.

4. Dalkhat M. Ediev. Interrelations between the spectrum of leslie matrix and the age pattern of demographic potentials. / Investigated in Russia. – 2002. - №74. – с.815-823.

5. Bongaarts J. Human population growth and the demographic transition // Philosophical Transactions the Royal SocLond B Biol Sci. – 2009. Oct 27; 364(1532). – с.2985–2990.

6. Arthur W.B. Why a population converges to stability // American mathematical monthly. – 1981. Vol. 88. № 8. с.557-563.

7. Kim Y. J. Schoen R. Population momentum expresses population aging // Demography. – 1997. №34. с.421-427.

8. Bongaarts J., Buettner J., Heilig G., Pelletier F. Has the AIDS epidemic peaked? // Population & Development Review. – 2008. - №34. – с.199–224.

9. Пирожков С.И. Демографическое старение // Народонаселение. Энциклопедический словарь. – М.: Большая Российская энциклопедия, 1994. С.113.

10. Официальный сайт Комитета по статистике МНЭ РК/ http://stat.gov.kz

11. Туменова Б.Н. Внутренняя миграция в Казахстане. / Уровень жизни населения регионов России. – 2009. - №10-11(104-141). – с.102-120.

12. Насимова Г.О., Балапанова А.С., Жусупова А.С. Демографическая ситуация в Казахстане / Евразийский Союз: Вопросы международных отношений. – 2013. -№1(2). – 98-109.

13. Приказ Министра здравоохранения и социального развития Республики Казахстан от «5» декабря 2014 года №299 «Стратегический план Министерства здравоохранения и социального развития Республики Казахстан на 2014 - 2018 годы»

14. Фаузер В.В. Демографический потенциал северных регионов России – фактор и условие экономического освоения Арктики // Экономика региона. – 2014. - №4. – с.69-79.

15. Dишневский А.Г. Демографический потенциал России // Вопросы экономики. М.: – 1998. №5. – с.103-122.

16. Игошев М.В. Мингалева Ж.А. Факторы формирования позитивных демографических тенденций. Формирование современного демографического потенциала как основа. Структурной модернизации экономики // Российское предпринимательство. – 2011. - №2(1). – с.24-30.

17. Сагидолда Н. Региональные особенности демографической ситуации Казахстана // Materials of the XIII international scientific and practical conference modern European science. – July 7, 2018. - №5. – с.69-74.