Қазіргі еңбек нарығындағы «цифрлық көшпенділер»

   Зерттеу мақсаты – «цифрлық көшпенділердің» географиялық ұтқырлығының серпінімен ерекшеленетінің есепке ала отырып, экономикалық ахуалына, еңбек нарығындағы ықпалына талдау жасау
Экономиканы цифрландыру жағдайында дəстүрлі емес жұмыспен қамту мəселелерін зерделеу.

   Əдіснама: жұмыста цифрлық көшпенділер, фрилансерлер мен өзін-өзі жұмыспен қамтушылар арасындағы салыстырмалы талдау пайдаланылды, нəтижесінде олар қашықтан бейстандартты жұмыспен қамтылу сияқты ортақ қасиетпен қиылысушы жиындар қалыптастыратыны анықталды. Цифрлық көшпенділерді зерттеуде нетнографиялық тəсіл қолданылады, оған онлайн иммерсивті өзара əрекеттестік, сайттар, форумдар, блогтардың контент талдауы т.б. əдістер кіреді.

   Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы: жарияланымдардың көптігіне қарамастан, цифрлық көшпенділер феноменін зерттеуге қатысты бірқатар қиындықтар орын алуда. Мақалада «цифрлық көшпенділер» дефинициясы, олардың болмыстық сипаттамалары, өзін-өзі жұмыспен қамтушылар мен фрилансерлерден айырмашылықтары қарастырылады. Ақпараттық, технологиялық, басқарушылық қолдауды қамтамасыз ететін, түрлі қызмет түрлерін көрсететін «цифрлық көшпенділердің» қазіргі еңбек нарығындағы маңызды рөлі негізделеді.

   Зерттеу нəтижелері: Халықтың ұтқырлық деңгейінің көтерілуі еңбек нарығында жұмыспен қамтудың жаңа формасының пайда болуын ынталандырды. «Цифрлық көшпенділер» білім жəне кəсіби даярлықтың жоғары деңгейімен; өндіріс саласын жəне материалдық емес өндіріс саласындағы қызмет көрсетулерді таңдаудағы айтарлықтай еркіндігімен ерекшенеледі. Ковидтен кейінгі жағдайда «цифрлық көшпенділер» жоғалтылған жұмысшылардың орнын толтыруға ықпал етуі мүмкін.

1. De Almeida M. A., Correia A., De Souza J. M., Schneider D. Digital Nomads during the COVID-19 Pandemic: Evidence from Narratives on Reddit discussions // 2022 IEEE 25^th International Conference on Computer Supported Cooperative Work in Design, CSCWD. – IEEE, 2022. – P. 1510-1516.

2. Wang B., Schlagwein D., Cecez-Kecmanovic D., Cahalane M. C. Digital work and high-tech wanderers: Three theoretical framings and a research agenda for digital nomadism // In Proceedings of the Australasian Conference on Information Systems. – 2018. – № 55. – P. 1-12.

3. Olga H. In search of a digital nomad: Defining the phenomenon // Information Technology & Tourism. – 2020. – № 22(3). – P. 335-353.

4. Reichenberger I. Digital nomads – A quest for holistic freedom in work and leisure // Annals of Leisure Research. – 2018. – № 21(3). – P. 364-380.

5. Nash C., Jarrahi M. H., Sutherland W., Phillips G. Digital nomads beyond the buzzword: Defining digital nomadic work and use of digital technologies // In Proceedings of the International Conference on Information. – 2018. – P. 207-217.

6. Müller A. The digital nomad: Buzzword or research category? // Transnational Social Review. – 2016. – № 3. – P. 344–348. – DOI: 10.1080/21931674.2016.1229930.

7. Hannonen O. In search of a digital nomad: defi ning the phenomenon // Information Technology & Tourism. – 2020. – № 3. – P. 335–353. – DOI: 10.1007/s40558–020–00177-z.

8. Жанкубаев Б. А., Шегенова У. К. Новые эффективные формы занятости для использования в экономике современного Казахстана // Экономика и предпринимательство. – 2023. – № 4(153). – С. 474-481.

9. Рахматуллаева Д. Ж. Анализ тенденций развития самозанятости в Казахстане за 1991-2018 годы. Креативная экономика: новые шансы для развития : Монография. – Алматы: Қазақ университетi, 2020. – 140 c.

10. Иляшова Г. К., Қондыбаева С. К., Сатпаева З. Т. Қазақстандағы экономикалық даму мен халықтың өзін-өзі жұмыспен қамтуы арасындағы корреляциялық байланыс // «Тұран» университетінің хабаршысы. – 2021. – № 4(92). – Б. 200-207.

11. Абдреисова Д. Ж., Байтенизов Д. Т., Амержанова Д. А. Услуги фриланса в Казахстане и перспективы его развития // Статистика, учет и аудит. – 2021. – № 2(81). – С. 59-65.

12. Hardjono T., Pentland A. Empowering artists, songwriters & musicians in a data cooperative through blockchains and smart contracts // ararXiv preprint arXiv:1911.10433. – 2019. – 12 p.

13. COVID-19: Guidance for labour statistics data collection [Электронды ресурс] // ILO [web-сайт]. – 2020. – URL: https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---stat/documents/publication/wcms_741145.pdf (Қарау уақыты: 15. 12. 2023).

14. The future of work after COVID-19 [Электронды ресурс] // McKinsey Global Institute [web-сайт]. – 2021. – URL: https://www.mckinsey.com/featured-insights/future-of-work/the-future-of-work-after-covid-19 (Қарау уақыты: 15. 12. 2023).

15. Labour market of Kazakhstan 2022: on the way to digital reality. [Электронды ресурс] // АО «Центр развития трудовых ресурсов» [web-сайт]. – 2022. - URL: https://iac.enbek.kz/sites/default/files/WDC.%20Labour%20market%20in%20Kazakhstan%2C%20 November%202022.pdf (Қарау уақыты: 05. 01. 2024).

16. Жұмыспен қамту жəне жұмыссыздық [Электронды ресурс] // Ұлттық статистика бюросы Қазақстан республикасы стратегиялық жоспарлау жəне реформалар агенттігі [web-сайт]. – 2024. – URL: https://old.stat.gov.kz (Қарау уақыты: 16. 02. 2024).

17. About the 2021 Cohort [Электронды ресурс] // Becker Friedman Institute [web-сайт]. – 2024. – URL: https://bfi.uchicago.edu/class-of-2021-highlights/ (Қарау уақыты: 15. 12. 2023).

18. Schlagwein D. The history of digital nomadism // In Proceedings of the International Workshop on the Changing Nature of Work. – 2018. – Vol. 22. – P. 1-5.

19. McRae E., Aykens P., Lowmaster K., Shepp J. Trends that will shape work in 2023 and beyond [Электронды ресурс] // Harvard Business Publishing [web-сайт]. – 2023. – Vol. 20(9). – URL: https://hbr.org/2024/01/9-trends-that-will-shape-work-in-2024-and-beyond (Қарау уақыты: 25. 01. 2024).