Күтім экономикасындағы гендерлік еңбек сегрегациясы: қажеттіліктерді зерттеу жəне шешімдерді табу

   Зерттеудің мақсаты – үй жағдайында өзінің қарт туыстарына тегін күтім жасайтын адамдардың қажеттіліктері мен жұмыс жүктемесін анықтау.

   Əдістемесі – Қазақстанның қалалық жəне ауылдық жерлерінің 201 тұрғындары арасында ашық жəне жабық сұрақтармен электрондық жеке сауалнаманы қамтитын аралас əдіс қолданылды.

   Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы – қарт туыстарына күтім жасау бойынша ақы төленбейтін еңбекпен айналысатын адамдардың қажеттіліктерін анықтауға жəне уақытын пайдалануға бағытталған Қазақстандағы алғашқы зерттеу.

   Зерттеу нəтижелері – сауалнама үйде қарт адамға күтім жасайтын адамның əлеуметтік-демографиялық портретін жасауға, үй шаруашылықтарындағы институционалдық, ақылы жəне тегін күтімнің үлесін анықтауға, ерлі-зайыптылар арасындағы үй жүктемесін бөлуге жəне отбасылардағы гендерлік теңдікті қабылдауға мүмкіндік берді. Зерттеу көрсеткендей, жақын адамдарына үйде күтім жасайтын адамдардың негізгі қажеттіліктеріне мыналар жатады: жəрдемақылар, төлемдер мен жеңілдіктер, мемлекеттің əлеуметтік қызметкерінің қызметтері /күтім бойынша көмекшінің қызметтерінің құнын өтеу, қомақты зейнетақы, қамқоршының қоғамдық мəртебесін көтеру, тегін дəрі-дəрмектер жəне медициналық қызмет көрсету. Қазақстанда қарттарға күтім жасау бойынша институционалдық қызметтердің тапшылығы анықталды жəне ұлттық күтім жүйесін дамыту бойынша ұсыныстар жасалды.

1. Ageing and health [Электронный ресурс] // World Health Organization [web-портал]. – 2022. – URL: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health (Дата обращения: 01. 12. 2023).

2. Активное долголетие [Электронный ресурс] // Общественное объединение «Ассоциация Молодых Медиков Алматы». – 2022. - URL: http://100let.kz (Дата обращения: 01. 12. 2023).

3. Основные результаты анализа данных первой волны обследования «Поколения и гендер» в Республике Казахстан. Краткий отчет. – Нур-Султан: Министерство национальной экономики РК, ЮНФПА, 2019. – 43 с.

4. Специальные услуги по уходу [Электронный ресурс] // Бюро национальной статистики. Агенство по стратегическом планированию и реформам Республики Казахстан [web-портал]. – 2023. - URL: https://stat.gov.kz (Дата обращения: 01. 12. 2023 г.)

5. Социальная поддержка пожилых граждан [Электронный ресурс] // Информационно-аналитическая система «Талдау» [web-портал]. – б. д. – URL: https://taldau.stat.gov.kz/ru (Дата обращения: 01. 12. 2023 г.)

6. Care work and care jobs for the future of decent work. Executive summary. International Labour Organization. – Geneva: ILO, 2018. – 21 p.

7. О браке (супружестве) и семье. Кодекс Республики Казахстан от 26 декабря 2011 года № 518-IV [Электронный ресурс] // Əділет [web-портал]. - URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/K1100000518 (Дата обращения: 01. 12. 2023 г.)

8. Meurs М., Nugmanova M., Salimzhanova A., Marvin S. Gender Regime and Women’s Employment in Kazakhstan // Comparative Economic Studies. -2021 -. № 63. – P. 603–622. - DOI:10.1057/s41294-021-00173-0.

9. Abdelsalam A., Mahfouz E., Maged S. The Correlation Between Time Spent on Unpaid Care Work by Females and Female Labor Force Participation. Comparative Study Between Developed & Developing Countries. Term paper, Professional Master of Gender and Development. – Cairo: Cairo University, 2021 –102 p.

10. Silva E.P., Nogueira I.S., Labegalini C.M.G., Carreira L., Baldissera V.D.A. Perceptions of care among elderly couples // Revista Brasileira de Geriatria e Gerontologia. - 2019. - № 22(1). – DOI: 10.1590/1981-22562019022.180136

11. Hollander M., Liu G., Chappell N. Who Cares and How Much? The Imputed Economic Contribution to the Canadian Healthcare System of Middle-Aged and Older Unpaid Careg ivers Providing Care to The Elderly // Healthcare Quarterly. - 2009. - № 12(2). P. 42–49. - DOI: 10.12927/hcq.2009.20660

12. Деятельность Аман-саулық [Электронный ресурс] // Официальный веб сайт ОФ "Аман-саулық" [web-сайт]. – б. д. – URL: http://azamataleueti.kz/index.php/ob-uchastnikakh-seti/394-aman-saulyk-obshchestvennyj-fond (Дата обращения: 01. 12. 2023 г.)

13. Джайнакбаев Н., Третьякова С., Маншарипов а А., Шокарева Г., Ким З., Игесенова А., Жуланова А. Некоторые вопросы комплексоного исследования активного долголетия в Казахстане // Актуальные проблемы теоретической и клинической медицины. – 2016. – № 3-4. – С. 7-13.

14. Оценка социально-экономического положения и потребностей пожилых людей в Казахстане (результаты комплексного национального социологического исследования). – Алматы: ЦИОМ, 2020. – 106 с.

15. Rao N. Global Agendas, Local Norms: Mobilizing around Unpaid Care and Domestic Work in Asia // Development and Change. – 20 18. – № 49(3). – P. 735–758. – DOI: 10.1111/dech.12390.

16. Life in Transition Survey III [Электронный ресурс] // European Bank for Reconstruction and Development [web-портал]. – URL: https://www.ebrd.com/what-we-do/economic-research-and-data/data/lits.html (Дата обращения: 01. 12. 2023 г.)

17. Yanovskaya O., Lipovka A. Gender stereotypes and family decision-making: Comparative study of Central Europe and Central Asia // Central European Management Journal. – 2022. – № 3. – P. 61-84. – DOI: 10.7206/cemj.2658-0845.82