ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ КƏСІПКЕРЛІКТІ ВЕНЧУРЛЫҚ ҚАРЖЫЛАНДЫРУДЫҢ ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ТƏЖІРИБЕСІ

Экономиканын манызды элементы – сапалы технологиялық өндіріс секторы. Технологиялық өндіріс секторы дамуы үшін ғылым мен бизнес арасында байланыс орнатылуы қажет. Олардың арасындағы байланысты орнатудың бірінші кезеңі технологиялық кəсіпкерлікті қолдау болып табылады.

Технологиялық кəсіпкерлік – жоғары қосылған құны бар ғылымды қажетсінетін технологияларды коммерцияландырудың жоғары бір деңгейі. Технологияға негізделген кəсіпкерлікке венчурлық капиталды инвестициялау дамитын тиімді экожүйе қажет, өйткені ол инвестициялаудың жоғары қауіпті құралы болып табылады. Зерттеудің өзектілігін мынадай көрсеткіштер көрсетеді: соңғы 10 жылда елдің ЖІӨ-де ҒЗТКЖ шығындары айтарлықтай төмендеді; Қазақстан Республикасының gem рейтингі, «кəсіпкерлік қаржыландыруға қол жеткізу» көрсеткіші бойынша – 45 елдің ішінен 38 орын; the venture Capital & Private Equity Country Attractiveness Index рейтингінде – 54 орын.

Зерттеудің мақсаты Қазақстан Республикасындағы технологиялық кəсіпкерліктің венчурлық инвестициялаудың аналитикалық жəне эмпирикалық шолуы болып табылады.

Зерттеу əдістемесі негізгі статистика, логикалық талдау, корреляциялық-регрессиялық талдау, сауалнама, жəне талдау мазмұнынан турады.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы Қазақстан Республикасының Технологиялық кəсіпкерлеріне сауалнама жүргізу арқылы технологиялық кəсіпкерліктің венчурлық қаржыландыру сияқты елімізде қарқын алып келе жатқан құбылысты зерттеу болып табылады.

Зерттеу нəтижелері венчурлық қаржыландыру технологиялық кəсіпкерліктің дамуына айтарлықтай əсер ететіндігін көрсетеді. Алайда, қаржыландырудың бұл əдісі негізінен ірі кəсіпорындарға ғана қол жетімді. Авторлардың қорытыны бойынша техно-пренерлер венчурлық қаржыландыруға қол жетімділікті орташа күрделі деп санайды жəне негізінен жеке қаржыға сүйенеді.

1. Kortum S., Lerner J. Does venture capital spur innovation? // NBER working paper series. No 6846. – 1998. – 36 p.

2. Long Wu, Lei Xu. Venture capital certifi cation of small and medium-sized enterprises towards banks: evidence from China // Accounting & Finance. – 2020. – № 60(2). – P. 1601-1633. – DOI: 10.1111/acfi .12489

3. Vincenzo Capizzi, Annalisa Croce, Francesca Tenca Do Business Angels’ Investments Make It Easier to Raise Follow-on Venture Capital Financing? An Analysis of the Relevance of Business Angels’ Investment Practices // British Journal of Management. – 2022. – № 33. – P. 306-326. – DOI: 10.1111/1467-8551.12526.

4. Colombo M. G., Grilli L. On growth drivers of high-tech start-ups: exploring the role of founders’ human capital and venture capital // Journal of Business Venturing. – 2020. – No. 6. – P. 610-626. – DOI: 10.1016/j. jbusvent.2009.01.005.

5. Manigart S., Sapienza H. J. Venture capital and growth. – The Blackwell handbook of entrepreneurship. – Blackwell Publishers, 1999. – 258 p.

6. Bertoni F., Colombo M. G., Grilli L. Venture capital fi nancing and the growth of high-tech start-ups: Disentangling treatment from selection eff ects // Research policy journal. – 2011. – № 7. – P. 1028-1043.

7. БаймухаметоваА. Ж. Влияниеинновационнойактивностинаразвитиевенчурногофинансирования в Республике Казахстан // Вестник университета «Туран». – 2019. – № 3. – C. 213-218.

8. Казбекова Л. А., Шайнуров А. С., Култанова Н. Б. Развитие венчурного рынка в Республике Казахстан: проблемы и приоритеты // Вестник университета «Туран». – 2022. – № 2. – C. 100-109.

9. Бельская Л. С., Ласкина Л. Ю. Систематизация рисков инновационного проекта и возможности финансирования инновационных проектов за счет венчурных фондов в России // Научный журнал НИУ ИТМО. – 2018. – № 3. – C. 17.

10. Об инновационной деятельности предприятий в Республике Казахстан. [electronic resource] // Портал бюро национальной статистики агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [website]. – 2021. – URL: https://www.stat.gov.kz/official/industry/23/statistic/5 (accessed: 25.12.2022).

11. Global Entrepreneurship Monitor Report: Отчет Глобального мониторинга предпринимательства: Национальный доклад Казахстан 2020-2021 [Электронный ресурс] // Высшая школа бизнеса Назарбаев Университета. – 2021. – URL: https://www.gemconsortium.org/report/gem-kazakhstan-national-report-20202021 (accessed: 28.12.2022).

12. The Venture Capital & Private Equity Country Attractiveness Index. [electronic resource] // Business school of the University Navarra [website]. – 2021. – URL: https://blog.iese.edu/vcpeindex/ranking/ (accessed: 20.12.2022).

13. Global indicators Venture capital investments [electronic resource] //The Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) [website]. – 2021. – URL: https://stats.oecd.org/Index.aspx?QueryId=87103 (accessed: 04.01.2023).

14. Research and development expenditure (% of GDP) [electronic resource] // The database of the World Bank Group [website]. – 2022. – URL: https://data.worldbank.org/indicator/GB.XPD.RSDV. GD.ZS?locations=US (accessed: 23.12.2022).

15. The study “The Startup ecosystem of Kazakhstan”. – TUZ Ventures, AIFC, НИХ Zerde, Astana Hub, MOST, TechGarden, 2021. – 29 p.

16. Опрос технологических предпринимателей Республики Казахстан [electronic resource] // Google Form [online forum]. – 2022. – URL: https://forms.gle/2EzAirkgyTTHBhbP8 (accessed: 25.08.2022).