ҚАЗАҚСТАННЫҢ ЕҢБЕК НАРЫҒЫНДАҒЫ ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУ ЖƏНЕ ЖАЛАҚЫНЫҢ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ

Зерттеу мақсаты – Зерттеудің мақсаты-біліктілік деңгейіне байланысты Қазақстанның еңбек нарығындағы жұмыспен қамту жəне жалақы тенденцияларын анықтау.

Əдіснамасы – Зерттеу кабинеттік əдіспен жүргізілді жəне екі кезеңнен тұрды. Зерттеудің бірінші кезеңінде жұмысқа орналасудың, жұмыспен қамтудың жəне жалақының жалпы көрсеткіштері, ал екінші кезеңде - біліктілік деңгейіне байланысты талданды. Қазақстан Республикасы стратегиялық жоспарлау жəне реформалар агенттігінің ұлттық статистика бюросының статистикалық деректері дереккөз базасын құрды. Зерттеу жүргізу барысында келесі шектеулер, жас пен жынысы жəне аймақтық бөліністегі жұмысқа орналасу деректерінің, сондай-ақ белгілі бір уақыт кезеңіне зерттелетін статистикалық деректердің болмауы болды. Зерттеудің негізгі əдістері салыстыру, экономикалық-статистикалық талдау, көлденең жəне тік талдаулар болды.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы – Жұмыспен қамту мен жалақыны зерттеу əсіресе пандемиядан кейінгі кезеңде өзекті болып табылады, өйткені пандемия жəне онымен байланысты цифрлық қайта құрулардың жеделдеуі еңбек нарығының дамуына айтарлықтай əсер етті. Бұл зерттеу біліктілік деңгейіне байланысты Қазақстан еңбек нарығындағы жұмыспен қамту жəне жалақыны зерттеу бойынша зерттеу кемшіліктерін толтыруға бағытталған.

Зерттеу нəтижесі – Қазақстанның еңбек нарығында келесі тенденцияларды бөліп көрсетуге болады: экономиканың үшінші секторындағы жұмыспен қамтудың артуы, жоғары білікті қызмет көрсету салаларындағы жұмыспен қамтудың артуы, жоғары білікті жəне жоғары білімді қызметкерлер үлесінің артуы, қызметкерлердің жалпы санының өсуі, əйелдер арасында жұмыспен қамтудың артуы, күнделікті дене еңбегімен жəне қайталанатын оқу тапсырмаларымен байланысты кəсіптер мен мамандықтар бойынша жұмысқа орналасудың төмендеуі, білікті жұмысшылардың жалақысының жылдам өсуі, гендерлік сегрегация, жалақының теңсіздігі, оның ішінде гендерлік.

1. Сапрыкин В. А., Бочкова Т. А. Рынок труда: текущее состояние и современные тенденции // Экономика и бизнес: теория и практика. – 2022. – № 4-2. – C. 101-103.

2. Костенькова Т. А. Влияние современных тенденций в сфере занятости на организацию оплаты труда работников // Экономика труда. – 2021. – Том 8. – № 10. – С. 1191-1202. – DOI: https://www.doi.org/10.18334/et.8.10.113601.

3. Andrusiv U., Zelinska H., Galtsova O. International labor market: Development trends // Pryazovskyi Economic Herald. – 2021. – № 5(28). – Р. 3-10. – DOI: https://doi.org/10.32840/2522-4263/2021-5-1.

4. Kuznetsova A., Selezneva A., Askarov A., Askarova A., & Gusmanov R. Trends of labor market change in the countries of the European Union and Russia under conditions of digitalization of the economy // Montenegrin Journal of Economics. – 2021. - № 1(17). – Рр. 175–183. https://doi.org/10.14254/1800-5845/2021.17-1.13

5. Nieuwenhuis R., Van Lancker W., Collado D., Cantillon B. Trends in women’s employment and poverty rates in OECD countries: A Kitagawa–Blinder–Oaxaca decomposition // Italian Economic Journal. – 2020. – № 1(6). – Р. 37-61. https://doi.org/10.1007/s40797-019-00115-x

6. Bannykh G., Kostina S. Global trends in employment changes and their impact on professionalization // SHS Web of Conferences. – 2021. - № 92. - 07007. – DOI: https://doi.org/10.1051/shsconf/20219207007.

7. Зеер Э. Ф., Сыманюк Э. Э., Лебедева Е. В. Транспрофессионализм как предиктор преадаптации субъекта деятельности к профессиональному будущему // Сибирский психологический журнал. - 2021. - № 79. – С. 89-104. – DOI: https://doi.org/10.17223/17267080/79/6.

8. Barzaeva M., Ilyasov R. Sustainable development of the global labor market in the context of the transformation of the industrial complex of the digital economy // Reliability: Theory and Applications. – 2022. – № 17. – Р. 476-484. – DOI: https://doi.org/10.24412/1932-2321-2022-470-476-484.

9. Fernández-Macías E., Arranz-Muñoz J. M. Occupations and the recent trends in wage inequality in Europe // European Journal of Industrial Relations. - № 3(26). – Рр. 331–346. https://doi.org/10.1177/0959680119866041

10. Rozelle S., Xia Y., Friesen D., Vanderjack B., Cohen N. Moving beyond Lewis: Employment and wage trends in China’s high- and low-skilled industries and the emergence of an era of polarization: Presidential address for the 2020 Association for comparative economic studies meetings // Comparative Economic Studies – 2020. – № 4(62). – Р. 555-589. – DOI: https://doi.org/10.1057/s41294-020-00137-w.

11. Yasmin S., Jamil M., Iqbal M. The gender wage gap in Pakistan: Extent, trends, and explanations // Forman Journal of Economic Studies. – 2021. – № 2(17). – Р. 1-30. – DOI: https://doi.org/10.32368/fjes.20211709.

12. Ералина Э. М., Алшанов Р. А. Тенденции развития рынка труда Казахстана в условиях трансформации экономики // Вестник университета «Туран». – 2023. – № 1. – С. 36-48. – DOI: https://doi.org/10.46914/1562-2959-2023-1-1-36-48.

13. Хишауева Ж. Т. Анализ состояния рынка труда Карагандинской области // Вестник университета «Туран». – 2020. – № 3. – С. 123-128. – DOI: https://doi.org/10.46914/1562-2959-2020-1-3-123-128.

14. Бельгибаева А.С., Мусина А.Ж., Волохова М.А. Тенденции рынка труда в Акмолинской области Казахстана // Проблемы агрорынка. – 2021. - № 1. – С. 163-171. – DOI: https://doi.org/10.46666/2021-1-2708-9991.20.

15. Izguttiyeva K. Y., Mukhamejanova A. A., Mukanova M. A. Analysis of the state of the labor market in the Republic of Kazakhstan // Bulletin of "Turan" University. – 2022. – № 2. – Р. 237-245. – DOI: https://doi.org/10.46914/1562-2959-2022-1-2-237-245

16. Занятость в Казахстане. Статистический сборник 2016-2020 гг. на казахском и русском языках / Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. Главный редактор Айдапкелов Н.С. – Нур-Султан, 2021. – 245 с.

17. Занятое население по видам экономической деятельности и регионам за 2010-2023 гг [Электронный ресурс] // Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [web-сайт]. – 2023. – URL: https://stat.gov.kz/api/iblock/element/5831/file/ru/ (Дата обращения: 26.06.2023).

18. Среднемесячная заработная плата по регионам Республики Казахстан (2010-2022 гг.) [Электронный ресурс] // Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [web-сайт]. – 2022. – URL: https://stat.gov.kz/api/iblock/element/5676/file/ru/ (Дата обращения: 28.06.2023).

19. Alibekova G., Satpayeva Z., Bekturganova M., Kireyeva A., Omir A., Abilkayir N., Kangalakova D. COVID-induced inequalities: education, health services, digital access, and female labor force participation: case studies from Azerbaijan, Kazakhstan, Pakistan, and Uzbekistan. – Central Asia Regional Economic Cooperation (CAREC) Institute, 2023. – 114 р.

20. Гендерный разрыв в оплате труда [Электронный ресурс] // Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [web-сайт]. – 2023. – URL: https://stat.gov.kz/api/iblock/element/56385/file/ru/ (Дата обращения: 28.06.2023).

21. Экономическая активность населения Казахстана. Статистический сборник 2011-2015 гг. на казахском и русском языках / Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. Главный редактор Айдапкелов Н.С. – Астана, 2016. – 245 с.

22. Основные индикаторы рынка труда в Республике Казахстан (4 части) [Электронный ресурс] // Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [web-сайт]. – 2021. – URL: https://old.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT449194 (Дата обращения: 28.06.2023).

23. Основные индикаторы рынка труда в Республике Казахстан (4 части) [Электронный ресурс] // Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [web-сайт]. – 2022. – URL: https://old.stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT481767 (Дата обращения: 28.06.2023).

24. Оплата труда в Республике Казахстан. Статистический сборник 2011-2015 гг. на казахском и русском языках / Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. Главный редактор Айдапкелов Н.С. – Астана, 2016. – 119 с.

25. Оплата труда в Республике Казахстан. Статистический сборник 2016-2020 гг. на казахском и русском языках / Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. Главный редактор Айдапкелов Н.С. – Нур-Султан, 2021. – 143 с.

26. Оплата труда в Республике Казахстан. Статистический сборник 2017-2021 гг. на казахском и русском языках / Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. Главный редактор Айдапкелов Н.С. – Нур-Султан, 2022. – 147 с.