Білімдерді басқару заманауи инновациялардың негізі ретінде

Əлемдегі заманауи жаһандық сын-қатерлер басқарудың жаңа тəсілдерін əзірлеу қажеттілігін талап етеді. Қазіргі уақытта компаниялар тек тауарлар мен қызметтермен ғана емес, оларды тиімді қолдану білімі мен қабілетімен де бəсекелеседі.

Зерттеу мақсаты. Бұл мақаланың мақсаты зерттелетін тақырыптың тұжырымдамалықкатегориялық аппаратын зерттеу жəне білімді басқарудың өзіндік түсінігін қалыптастыру болды

Əдіснамасы. 1987 жылдан бастап электронды мəліметтер базасының рецензияланған журналдарын-да knowledge management бойынша ғылыми мақалаларға, оның ішінде «Harzing's Publish or Perish» бағдарламалық жасақтамасын қолдана отырып, əдеби шолу жүргізілді. Сонымен қатар, философия, əлеуметтану, экономика, ақпараттық жүйелер жəне т. б. саласындағы ғалымдардың еңбектері зерттелді. Атқарылған жұмыс нəтижелері негізінде «деректер», «ақпарат», «білім» жəне «білімді басқару» ұғымдары құрылымдалған.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Knowledge management –менеджменттің салыстырмалы түрде жаңа түрлерінің бірі ретінде білімді басқару ғылыми жəне іскерлік қоғамдастық өкілдерінің қызығушылығын тудырады, сондай-ақ олардың бірегейлігі, қажеттілігі жəне негізінен семантикалық компоненті мəселесіне күмəнмен қарайды. Бұл əсіресе ақпаратты басқару мəселелерімен айналысатын ғалымдардың еңбектерінде байқалады. Дегенмен, инновация саласындағы зерттеушілері компаниялардағы білімді басқаруды бəсекелестік артықшылыққа ие болу мүмкіндігімен байланыстырады.

Зерттеу нəтижелері. Бұл терминдер синоним бола ма, жоқ па деген контексте əртүрлі көзқарастар бар. Жүргізілген зерттеу бұл ұғымдарды синоним ретінде қарастыру қате түсінік екенін көрсетті. Бұл басқару объектісі-білім туралы қате түсіндіруге əкеледі, сондықтан білімді басқару менеджерлерінің функциясы мен қызметі туралы үстірт түсінік қалыптастырады. Компаниядағы білімді басқару жүйесі шеңберіндегі адамдардың, бизнес-процесстердің, IT-технологиялардың, корпоративтік мəдениеттің жəне өзге де факторлардың өзара байланысын зерттеу осы зерттеуді жалғастыру үшін келесі қадам болып көрінеді.

1. Wilkesmann M., Wilkesmann U. Industry 4.0 - organizing routines or innovations? // VINE Journal of Information and Knowledge Management Systems. 2018. - № 48(2). - P. 238-254. - DOI: 10.1108/VJIKMS-04-2017-0019.

2. Abubakar A. M. et al. Knowledge management, decision-making style and organizational performance // Journal of Innovation & Knowledge. - 2019. - № 4(2). - P. 104-114. - DOI: 10.1016/j.jik.2017.07.003.

3. Heisig P., Kannan S. Knowledge management: does gender matter? A systematic review of literature // Journal of Knowledge Management. - 2020. - № 24(6). - P. 1315-1342. - DOI: 10.1108/JKM-08-2018-0472.

4. Audretsch D. B. et al. Knowledge management and entrepreneurship // International Entrepreneurship and Management Journal. - 2020. - № 16(2). - P. 373-385. - DOI: 10.1007/s11365-020-00648-z.

5. Solomon G. T., Alabduljader N., Ramani R. S. Knowledge management and social entrepreneurship education: lessons learned from an exploratory two-country study // Journal of Knowledge Management. -2019. - № 23(10). - P. 1984-2006. - DOI: 10.1108/JKM-12-2018-0738.

6. Abbas J., Sagsan M. Impact of knowledge management practices on green innovation and corporate sustainable development: A structural analysis // Journal of Cleaner Production. - 2019. - № 229. - P. 611620. - DOI: 10.1016/j.jclepro.2019.05.024.

7. Inkinen H. Review of empirical research on knowledge management practices and firm performance // Journal of Knowledge Management. - 2016. - № 20(2). - P. 230-257. - DOI: 10.1108/JKM-09-2015-0336.

8. Santoro G. et al. The Internet of Things: Building a knowledge management system for open innovation and knowledge management capacity // Technological Forecasting and Social Change. - 2018. - № 136. - P. 347-354. - DOI: 10.1016/j.techfore.2017.02.034.

9. Zins C. Conceptual approaches for defining data, information, and knowledge // Journal of the American Society for Information Science and Technology. - 2007. - № 58(4). - P. 479-493. - DOI: 10.1002/asi.20508.

10. Jakubik M., Muursepp P. From knowledge to wisdom: will wisdom management replace knowledge management? // European Journal of Management and Business Economics. - 2022. - № 31(3). - P. 367-389. - DOI: 10.1108/EJMBE-07-2021-0219.

11. Davenport T. H., Prusak L. Working Knowledge: How Organizations Manage What They Know // Working Knowledge. - 1998. - DOI: 10.1145/348772.348775.

12. Zohuri B., Mossavar-Rahmani F., Behgounia F. Knowledge is power in four dimensions: models to forecast future paradigm: with artificial intelligence integration in energy and other use cases. - Amsterdam: Academic Press, 2022. - p.

13. Vince G. Cities: How crowded life is changing us [Electronic resource] // BBC News [website]. - 2013. -URL: https://www.bbc.com/future/article/20130516-how-city-life-is-changing-us (Accessed: 05.02.2023).

14. Ahmed R., Shaheen S., Philbin S.P. The role of big data analytics and decision-making in achieving project success // Journal of Engineering and Technology Management. - 2022. - № 65. - Article 101697. - DOI: 10.1016/j.jengtecman.2022.101697

15. Ferraris A. et al. Big data analytics capabilities and knowledge management: impact on firm performance // Management Decision. - 2019. - № 57(8). - P. 1923-1936. - DOI: 10.1108/MD-07-2018-0825.

16. Jayawardene V. et al. The role of data and information quality during disaster response decision-making // Progress in Disaster Science. - 2021. - № 12. - Article 100202. - DOI: 10.1016/j.pdisas.2021.100202.

17. Микешина Л. А. Философия науки. - М.: Прогресс-Традиция, 2005. - 463 с.

18. Пилипенко Е. В., Баталов Ю. В. Основные понятия теории "Экономика знаний" // Вестник Удмуртского Университете. - 2014. - № 3. - С. 86-95.

19. Baskerville R., Dulipovici A. The theoretical foundations of knowledge management // Knowledge Management Research & Practice. - 2006. - № 4(2). - P. 83-105. - DOI: 10.1057/palgrave.kmrp.8500090.

20. Grant R., Phene A. The knowledge based view and global strategy: Past impact and future potential // Global Strategy Journal. - 2022. - № 12(1). - P. 3-30. - DOI: 10.1002/gsj.1399.

21. Serenko A. The Great Resignation: the great knowledge exodus or the onset of the Great Knowledge Revolution? // Journal of Knowledge Management. - 2022. - DOI: 10.1108/JKM-12-2021-0920.

22. Jakubik M. Exploring the knowledge landscape: four emerging views of knowledge // Journal of Knowledge Management. - 2007. - № 11(4). - P. 6-19. - DOI: 10.1108/13673270710762675.

23. Wilson T. The nonsense of “knowledge management” [Electronic resource] // Informationr.net [website]. - 2003. - URL: http://informationr.net/ir/8-1/paper144.html (Accessed: 09.02.2023).

24. Alavi M., Leidner D. E. Review: Knowledge Management and Knowledge Management Systems: Conceptual Foundations and Research Issues // MIS Quarterly. - Management Information Systems Research Center, University of Minnesota, 2001. - № 25(1). - P. 107-136. - DOI: 10.2307/3250961.

25. Мескон М. Х., Альберт М., Хедоури Ф. Основы менеджмента, 3-е изд.: Пер. с англ. - М.: ООО "И.Д. Вильямс", 2016. - 672 с.

26. Heisig P. Harmonisation of knowledge management - comparing 160 KM frameworks around the globe // Journal of Knowledge Management. - 2009. - № 13(4). - P. 4-31. - DOI: 10.1108/13673270910971798.

27. Nonaka I., Takeuchi H. The knowledge-creating company: how Japanese companies create the dynamics of innovation. - New York: Oxford University Press, 1995. - 284 p.

28. Koenig M. What is KM? Knowledge Management Explained [Electronic resource] // Knowledge Management World [website]. - 2018. - URL: https://www.kmworld.com/About/What_is_Knowledge_Management (Accessed: 05.02.2023).

29. Bandera C. et al. Knowledge management and the entrepreneur: Insights from Ikujiro Nonaka's Dynamic Knowledge Creation model (SECI) // International Journal of Innovation Studies. - 2017. - № 1(3). - P. 163-174. - DOI: 10.1016/j.ijis.2017.10.005.

30. Grant R. Knowledge Management Theories // The Palgrave Encyclopedia of Strategic Management / ed. Augier M., Teece D.J. - London: Palgrave Macmillan UK, 2016. - P. 1-5. - DOI: 10.1057/978-1-349-94848-2_492-1

31. Kozhakhmet S. et al. When investment in employee development promotes knowledge sharing behavior in an uncertain post-Soviet context // Personnel Review. - 2019. - № 49(2). - P. 370-388. - DOI: 10.1108/PR-12-2018-0523.

32. Serenko A., Choo C.W. Knowledge sabotage as an extreme form of counterproductive knowledge behavior: the role of narcissism, Machiavellianism, psychopathy, and competitiveness // Journal of Knowledge Management. - 2020. - № 24(9). - P. 2299-2325. - DOI: 10.1108/JKM-06-2020-0416.