УНИВЕРСИТЕТТЕРДІҢ ПАНДЕМИЯЛЫҚ ҚАУІПТЕРГЕ СТРАТЕГИЯЛЫҚ ЖАУАП БЕРУІ: ЖҮЙЕЛІ ƏДЕБИ ШОЛУ ЖƏНЕ ҚАЗАҚСТАН МƏСЕЛЕСІ

Зерттеу мақсаты – келесі үш негізгі сұраққа жауап беру: (1) Пандемия сын-қатерлеріне университеттердің əрекет ету шаралары туралы ғалымдардың пікірі қандай? (2) Пандемия кезінде Қазақстандағы уəкілетті органдар жоғары білім саласына əсер еткен қандай шараларды қабылдады? (3) Пандемия кезінде Қазақстанның жоғары оқу орындары аурудың таралу қаупін азайту жəне көрсетілетін қызметтердің сапасын қамтамасыз ету үшін қандай шаралар қабылдады?
Əдіснамасы. Мақалада жүйелі əдеби шолу жəне мемлекеттік нормативтік актілерді жəне университеттердің академиялық саясаттарын контент-талдау əдісі қолданылды.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Зерттеу жүйелі əдеби шолу негізінде университеттердің пандемия сияқты дағдарыстық жағдайларға жауаптарын түсінуге ықпал етеді. Мақалада сондай-ақ пандемия кезінде білім сапасын қамтамасыз ету үшін Қазақстандағы мемлекеттік органдар мен жоғары оқу орындарының қабылдаған шараларына егжей-тегжейлі жəне хронологиялық талдау жасалған.
Зерттеу нəтижелері. Ғылыми əдебиеттерге шолу көрсеткендей, пандемияның басындағы дағдарысты сəтті еңсеруде университет басшыларының көшбасшылық қасиеттері мен тиімді коммуникациясын құру маңызды рөл атқарды. Сондай-ақ сенім мен жанашырлық мəдениетін насихаттау ерекше маңызға ие болды. Қазақстанда дағдарыс менеджерінің басты рөлін жоғары білім беру үдерісін реттейтін құжаттарға өзгерістер енгізуге уақытылы бастамашылық жасаған Білім жəне ғылым министрлігі атқарды. Кейбір университеттер пандемиядан болатын қауіптерді азайту жəне білім сапасын қамтамасыз ету үшін қосымша шаралар қабылдады.

1. Chen X., Zou D., Xie H. Fifty years of British Journal of Educational Technology: A topic modeling based bibliometric perspective // British Journal of Educational Technology. – 2020. – № 51(3). – P. 692–708.

2. King E., Boyatt R. Exploring factors that infl uence adoption of e-learning within higher education // British Journal of Educational Technology. – 2015. – № 46(6). – P. 1272–1280.

3. Watty K., McKay J., Ngo L. Innovators or inhibitors? Accounting faculty resistance to new educational technologies in higher education // Journal of Accounting Education. – 2016. – № 36. – P. 1–15.

4. Agasisti T., Soncin M. Higher education in troubled times: on the impact of COVID-19 in Italy // Studies in Higher Education. – Routledge, 2021. – № 46(1). – P. 86–95.

5. Aagaard E. M., Earnest M. Educational leadership in the time of a pandemic: Lessons from two institutions // FASEB BioAdvances. – 2021. – № 3(3). – P. 182–188.

6. McNamara A. Crisis Management in Higher Education in the Time of COVID-19: The Case of Actor Training: 3 // Education Sciences. – Multidisciplinary Digital Publishing Institute, 2021. – № 11(3). – Article 132.

7. Таланов С. Л., Кушнарев Ф. Ю., Березин Д. Т., Румянцева Е. С. Влияние COVID-19 на систему высшего образования // Alma Mater (Вестник Высшей Школы). – 2020. – № 10. – С. 12–22.

8. Babbar M., Gupta T. Response of educational institutions to COVID-19 pandemic: An inter-country comparison // Policy Futures in Education. – SAGE Publications, 2022. – № 20(4). – P. 469–491.

9. Freeman S. et al. COVID-19 Response Strategies at Large Institutes of Higher Education in the United States: A Landscape Analysis, Fall 2020 // Journal of Adolescent Health. – 2021. – № 68(4). – P. 683–685.

10. Львович А. А., Васильевна Р. Л. Дистанционные образовательные технологии и трансформация высшего образования в условиях пандемии COVID-19: Возможности, вызовы, перспективы: 2 // Известия Высших Учебных Заведений. Социология Экономика Политика. – Россия, Тюмень: Федеральное государственное бюджетное образовательное учреждение высшего образования «Тюменский индустриальный университет», 2020. – № 2. – P. 43–52.

11. DeMartino L., Weiser S. G. Administrative Leadership in Times of a Global Health Crisis: Voices and Images from the Field // Frontiers in Education. – 2021. – № 6. – Article 617857. – DOI: https://doi.org/10.3389/feduc.2021.617857.

12. Rapanta C. et al. Balancing Technology, Pedagogy and the New Normal: Post-pandemic Challenges for Higher Education // Postdigital Science and Education. – 2021. – № 3(3). – P. 715–742.

13. Yokuş G. Developing a guiding model of educational leadership in higher education during the COVID-19 pandemic: A grounded theory study // Participatory Educational Research. – 2022. – № 9(1). – P. 362–387.

14. ПГГСВ № 25 от 16.03.2020 «О мерах по обеспечению безопасности населения Республики Казахстан в соответствии с Указом Президента Республики Казахстан «О введении чрезвычайного положения в РК» от 15 марта 2020» [Электронный ресурс] // Информационная система «ПАРАГРАФ» [web-портал]. – 2020. – URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=33742464 (Дата обращения: 28.09.2022).

15. ПГГСВ № 44 от 3.07.2020 «О введении строгих ограничительных карантинных мер мерах» [Электронный ресурс] // Информационная система «ПАРАГРАФ» [web-портал]. – 2020. – URL: https:// online.zakon.kz/Document/ ?doc_id=34276342 (Дата обращения: 28.09.2022).

16. Итоги двухлетней борьбы с коронавирусом в Казахстане [Электронный ресурс] // Министерство здравоохранения РК [web-сайт]. – 14 марта 2022. –URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/dsm/press/news/details/339997?lang=ru (Дата обращения: 28.09.2022).

17. ПГГСВ № 68 от 25.12.2020 «Об ограничительных карантинных мерах и поэтапном их смягчении» [Электронный ресурс] // Информационная система «ПАРАГРАФ» [web-портал]. – 2020. – URL: https:// online.zakon.kz/Document/ ?doc_id=35809683 (Дата обращения: 28.09.2022).

18. ПГГСВ № 7 от 26.02.2021 «О проведении пилота по внедрению мобильного приложения «Ashyq» на объектах предпринимательства в городах Нур-Султан, Алматы и Караганда» [Электронный ресурс] // Информационная система «ПАРАГРАФ» [web-портал]. – 2021. – URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=36196466 (Дата обращения: 28.09.2022).

19. Правительство рассмотрело ход подготовки к началу учебного года [Электронный ресурс] // Официальный информационный ресурс Премьер-Министра РК [web-сайт]. – 2021. – URL: https:// primeminister.kz/ru/news/ pravitelstvo-rassmotrelo-hod-podgotovki-k-nachalu-uchebnogo-goda-1173341 (Дата обращения: 28.09.2022).

20. ПГГСВ № 13 от 14.03.2022 «О снятии ограничительных мероприятий в организациях образования» [Электронный ресурс] // Информационная система «ПАРАГРАФ» [web-портал]. – 2022. – URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=34125607 (Дата обращения: 28.09.2022).

21. Приказ МОН РК № 135 от 8 апреля 2020 года «О дополнительных мерах по обеспечению качества образования при переходе учебного процесса на дистанционные образовательные технологии на период пандемии коронавирусной инфекции COVID-19» [Электронный ресурс] // Информационная система «ПАРАГРАФ» [web-портал]. – 2020 – URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=39442167 (Дата обращения: 28.09.2022).

22. Приказ МОН РК № 179 от 04.05.2020 года «Методические рекомендации по организации промежуточной и итоговой аттестации в организациях высшего и (или) послевузовского образования в период пандемии коронавирусной инфекции COVID-19» [Электронный ресурс] // Информационная система «ПАРАГРАФ» [web-портал]. – 2022. – URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=37333643 (Дата обращения: 28.09.2022).

23. Путевки на отдых и скидки на обучение: что предлагают вузы студентам за вакцинацию [Электронный ресурс] // Sputnik [web-сайт]. – 2022. – URL: https://ru.sputnik.kz/20210701/Putevki-naotdykh-i-skidki-na-obuchenie-chto-predlagayut-vuzy-studentam-za-vaktsinatsiyu-17496664.html (Дата обращения: 28.09.2022).