«БАНКОМЕТР» МОДЕЛІ НЕГІЗІНДЕ ҚАЗАҚСТАН БАНКТЕРІНІҢ БАНКРОТҚА ҰШЫРАУ ЫҚТИМАЛДЫҒЫН БАҒАЛАУ

Зерттеудің мақсаты. "Bankometer" моделін Қазақстан Республикасы банк секторына қолдану мүмкіндігін анықтауға, оның банктің банкроттығы ықтималдығын дұрыс жəне дəл болжау қабілетін сынау болып табылады.
Зерттеудің əдіснамасы. Зерттеу жүргізу кезінде əдіснамалық құрал ретінде "Bankometer" банкроттықты болжау моделі таңдалды. Модельдің болжамдық қабілетін анықтау үшін 2 уақыт кезеңіне банк-банкроттардің (Казинвестбанк, Delta Bank, Qazaq Banki, Эксимбанк Қазақстан, Астана Банк) қаржылық көрсеткіштері алынды: шамамен 2 жыл бұрын жəне лицензиядан айыру күніне дейін 1 жыл бұрын.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Зерттеу қорытындысы бойынша Bankometer моделінің қазақстандық екінші деңгейдегі банктердің (ЕДБ) банкроттығын шынайы болжау мүмкіндігі туралы бұрын тұжырымдалған гипотеза жоққа шығарылды, өйткені S-score техникасы бойынша жүргізілген талдау шеңберінде нəтижелер көрсетілген банктердің қаржылық тұрақтылығын көрсетті.
Зерттеу нəтижелері. Аталмыш модельді жетілдіру шеңберінде X1, X2, X3 коэффициенттерінің,
сондай-ақ банкті қаржылық орнықты жəне төлем қабілетті ретінде жіктеу мақсатында "S" интегралдық көрсеткішінің нормативтік мəнін өзгерту орынды болып табылады. Сонымен қатар, S-score есептеу үшін теңдеудің құрылымын қайта қарау маңызды. Сондай-ақ, талдаудың толықтығы үшін осы есептеуді басқа да маңызды көрсеткіштермен, мысалы, өтімділік коэффициенттерімен, таза пайыздық маржамен, тəуекелге сезімталдықпен толықтыру қажет.

1. DeYoung R., Roland K. P. Product mix and earnings volatility at commercial banks: evidence from a degree of total leverage model // Journal of Financial Intermediation. – 2001. – № 10. – P. 54–84.

2. Clare A., Priestley R. Calculating the probability of failure of the Norwegian banking sector // Journal of Multinational Financial Management. – 2002. – № 12. – P. 21–40.

3. Paola B., Laeven L., Majnoni G. How good is the market at assessing bank fragility? A horse race between different indicators // Journal of Banking and Finance. – 2002. – № 26. – P. 1011–1028.

4. Kahn C., Papanikolaou N. What problem banks reveal about future financial distress: Evidence from the late 2000s financial crisis. – 2011.

5. Meyer P., Pifer H. Prediction of bank failures // The Journal of Finance. 1970. – № 4. – P. 853–868.

6. Головань С. А., Карминский А. М., Копылов А. В., Пересецкий А. А. Модели вероятности дефолта российских банков / Предварительное разбиение банков на кластеры. – М.: РЭШ, 2003. – 49 с.

7. Плещицер М. В. Комплексная методика прогнозирования банкротства банков // Финансовая аналитика: проблемы и решения. – 2011. – № 14. – С. 40–45.

8. Africa L. A. Determination of Bankometer and RGEC Models to Predict Financial Distress on Sharia Banks in Indonesia // Proceedings of the Proceedings of the 1st International Conference on Business, Law And Pedagogy, ICBLP 2019, 13-15 February 2019, Sidoarjo, Indonesia. 2019.

9. Chauhan P., Kumar S. Analysis of Scheduled Commercial banks: Bankometer Model // International Journal of 360 Management Review. – 2019. – Vol. 07. – Issue 01. – P. 30–45.

10. Abirami D. K. Financial Soundness of Indian Banking Industry: Bankometer Analysis // International Journal of Applied Researc. – 2018. – № 4 (3). – P. 357–362.

11. Kattel I. K. Evaluating the financial solvency of selected commercial banks of Nepal: An application of bankometer // Journal of Advanced Academic Research. – 2015. – Vol. 1(1). – P. 88–95.

12. Erari A., Salim U., Syafie Idrus M., Djumahir. Financial Performance Analysis of PT. Bank Papua: Application of Cael, Z-Score and Bankometer // IOSR Journal of Business and Management. – 2018. – Vol. 7 (5). – P. 8–16.

13. Hussain Sh. A., Shah M. A., Jamali H. Performance Evaluation of Banking Sector in Pakistan: An Application of Bankometer // International Journal of Business and Management. – 2010. – Vol. 5 (9). – P. 81–86.

14. Bolat A. Evaluating the current financial state of banking sector in Kazakhstan using Altman’s Model, Bankometer Model // Revista Espacios. – 2017. – Vol. 38. – No. 48. – 4 p.

15. Ouma M. O., Kirori G. N. Evaluating the Financial Soundness of Small and Medium-Sized Commercial Banks in Kenya: An Application of the Bankometer Model // International Journal of Economics and Finance. – 2019. – Vol. 11. – No. 6. – P. 93–100.

16. Показатели банков второго уровня [Электронный ресурс] // Национальный банк Республики Казахстан [офиц. сайт]. – URL: https://nationalbank.kz/index.cfm?docid=3227&switch=russian&view=list&organization=&organizationid=&organizationtypeid=1&kindid=&typeid=7&npatypeid=&startdate=&enddate= (дата обращения: 12.04.2020).

17. Аудированная финансовая отчетность АО «Казинвестбанк» за 2015 год [Электронный ресурс] // KASE [web-сайт]. – URL: https://kase.kz/files/emitters/KIBN/kibnf6_2015_rus.pdf (дата обращения: 12.04.2020).

18. Аудированная финансовая отчетность АО «Delta Bank» за 2015 год [Электронный ресурс] // KASE [web-сайт]. – URL: https://kase.kz/files/emitters/NFBN/nfbnf6_2015_rus.PDF (дата обращения: 12.04.2020).

19. Аудированная финансовая отчетность АО «Qazaq Banki» за 2017 год [Электронный ресурс] // Qazaq Banki [офиц. сайт]. – URL: http://qazaqbanki.kz/pdf_viewer.php/? (дата обращения: 12.04.2020).

20. Аудированная финансовая отчетность АО «Банк Астаны» за 2017 год [Электронный ресурс] // Банк Астаны [офиц. сайт]. – URL: https://www.bankastana.kz/uploads/content/files/ (дата обращения: 12.04.2020).

21. Аудированная финансовая отчетность АО «Эксимбанк Казахстан» за 2017 год [Электронный ресурс] // KASE [web-сайт]. – URL: https://kase.kz/files/emitters/EXBN/exbnf6_2017_rus.pdf (дата обращения: 12.04.2020)

22. Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 13 сентября 2017 года № 170. Об установлении нормативных значений и методик расчетов пруденциальных нормативов и иных обязательных к соблюдению норм и лимитов, размера капитала банка и Правил расчета и лимитов открытой валютной позиции [Электронный ресурс] // Zakon.kz [web-портал]. – URL: https://zakon.uchet.kz/rus/docs/V1700015886 (дата обращения: 12.04.2020)

23. Пресс-релиз № 239 касательно концептуального видения Агентства Республики Казахстан по регулированию и надзору финансового рынка и финансовых организаций по внедрению требований к достаточности собственного капитала банков согласно последним рекомендациям Базельского комитета по банковскому надзору [Электронный ресурс] // Национальный банк Республики Казахстан [офиц. сайт]. – URL: https://nationalbank.kz/cont/kfn/9/22/publish22-158090664.pdf (дата обращения: 12.04.2020).