«ІЛЕ-АЛАТАУЫ» ҰЛТТЫҚ ПАРКІ МЫСАЛЫНДА ЭКОТУРИЗМНІҢ ЕҢ ТИІМДІ БАҒЫТЫ РЕТІНДЕ ҰЛТТЫҚ ПАРКТЕРГЕ ТУРЛАРДЫ ДАМЫТУ

Зерттеудің мақсаты – парктің материалдық-техникалық базасын жəне қолданыстағы басқару жүйелерін талдауды қоса алғанда, Іле-Алатау ұлттық паркіндегі экологиялық туризмнің ағымдағы жағдайын бағалау.

Əдіснамасы – негізгі зерттеу құралдары ретінде келесілер пайдаланылды: синтез, талдау, дедукция, салыстыру.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы – экологиялық туризмнің қазіргі жағдайын объективті бағалау болып табылады, атап айтқанда, Қазақстандағы ерекше қорғалатын табиғи аумақтарындағы турлар мен Америка Құрама Штаттарын (АҚШ) шетелдік мысал ретінде қарастыру, бұл ұлттық парктерде туризмді ұйымдастыру мен дамытудың тиімді əдістерінің негізін жасап, қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Зерттеу нəтижелері – Алматы облысының бірегей табиғи ресурстарына талдау жасай отырып, авторлар өңірдің ішкі жəне келу туризмін дамытудағы жоғары əлеуетін дəлелдеді. Америка Құрама Штаттарымен салыстырмалы талдау негізінде авторлар Іле-Алатау ұлттық паркінің материалдық- техникалық базасының қазіргі жағдайына баға берді. Авторлар экологиялық туризмді дамытудың ағымдағы бағдарламасын жетілдіру бойынша бірнеше ұсыныстар жасады.

1. World Commission on Environment and Development. Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future [Electronic resource]. – United Nations, Oxford University Press, 1987. – URL: https://sustainabledevelopment.un.org/content/documents/5987our-common-future.pdf (Accessed: 10.05.2020).

2. General Assembly. Transforming our world: The 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution by the UN General Assembly. Seventieth session [Electronic resource]. – United Nations, 2015. – No. A/ RES/70/1. – Retrieved from https://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=A/RES/70/1&Lang=E (Accessed: 18.05.2020).

3. Аленова Д. Интервью о развитии туристской отрасли в Казахстане: что привлекает иностранцев и какой регион является лидером по экотуризм [Electronic resource] // Официальный информационный ресурс Премьер-Министра Республики Казахстан [website]. – 8 октября 2019. – URL: https://www.government.kz/ru/news/interviews/intervyu-o-razvitii-turistskoy-otrasli-v-kazahstane-chto-privlekaetinostrancev-i-kakoy-region-yavlyaetsya-liderom-po-ekoturizmu (Accessed: 18.08.2021).

4. Опыт и перспективы интеграции охраняемых природных территорий и социально-экономическое развитие регионов России: сборник материалов / под редакцией В. Н. Тырлышкина, Т. Ю. Минаевой. – Тула: Гриф и К, 2001. – 130 с.

5. Burksiene V. Performance management in protected areas: localizing governance of the Curonian Spit National Park, Lithuania // Public Administration Issues. – 2020. – № 5(Special issue I, electronic edition). – P. 105-124. – DOI: 10.17323/1999-5431-2020-0-5-105-124.

6. Gerrish E. The Impact of Performance Management on Performance in Public Organizations: A Meta‐ Analysis // Public Administration Review. – 2014. – № 76(1). – P. 48–66. – DOI: 10.1111/PUAR.12433.

7. Zope R., Vasudevan N., Arkatkar S. S., Joshi G. Benchmarking: A Tool for Evaluation and Monitoring Sustainability of Urban Transport System in Metropolitan Cities of India // Sustainable Cities and Society. – 2019. – № 45. – P. 48-58. – DOI: https://doi.org/10.1016/j.scs.2018.11.011.

8. Ответ Премьер-Министра от 14.12.2018 (№ 11–9 / 2733 дз) на запрос депутатов Мажилиса Парламента № ДЗ-195 от 15.11.2018 [Electronic resource] // Официальный интернет ресурс Мажилиса Парламента Республики Казахстан [website]. – 2018. – URL: https://www.parlam.kz/ru/mazhilis/questiondetails/15898 (Accessed: 12.09.2021).

9. Максаковская Н. С., Максаковский Н. В. Опыт национальных парков США по сохранению наследия и организации туризма // Наследие и современность. – 2019. – № 2(4). – С. 61-95.

10. Информация по туристскому потоку страны [Electronic resource] // Бюро национальной статистики Республики Казахстан [website]. – 2020. – URL: https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT238188 (Accessed: 12.10.2021).

11. Иле-Алатауский Государственный Национальный Природный Парк [Electronic source] // Центр дистанционного зондирования и ГИС «Терра» [website]. – URL: http://gis-terra.kz/ile-alatauskiygosudarstvennyy-nacionalnyy-prirodnyy-park/ (Accessed: 02.09.2021).

12. Красная книга [Electronic resource] // Национальный парк Иле-Алатау [website]. – URL: https://www.ile-alatau.kz/krasnaya-kniga (Accessed: 03.09.2021).

13. Ромашкина С. Общественный совет Алматы рассмотрел проект развития экотуризма в ИлеАлатауском нацпарке [Electronic source] // Vласть [website]. – 25 июня 2020. – URL: https://vlast.kz/gorod/40436-nacionalnyj-park-kultury-i-otdyha.html (Accessed: 18.10.2021).

14. Протокол итогов тендера №02/20 по лоту №1 от 13.03.2020 [Electronic source] // Иле–Алатауский государственный национальный природный парк [website]. – 20 марта 2020. – URL: http://www.ilealatau.kz/news/rezultatyi-i-protokol-itogov-tendera (Accessed: 15.09.2021).

15. Ильясов Р. Нацпарки создаются не для развлечений эколог об аренде Иле-Алатау [Electronic source] // Tengrinews.kz [website]. – 9 июня 2020. – URL: https://tengrinews.kz/news/natsparki-sozdayutsyadlya-razvlecheniy-ekolog-arende-ile-404209/ (Accessed: 01.10.2021).

16. What to Do at Great Smoky Mountains [Electronic source] // National Geographic [website]. – May 11, 2010. – URL: https://www.nationalgeographic.com/travel/national-parks/article/great-smoky-mountainsactivities?cmpid=int_org=ngp::int_mc=website::int_src=ngp::int_cmp=amp::int_add=amp_readtherest (Accessed: 03.10.2021).

17. Great Smoky Mountains. Visitor Centers [Electronic source] // National Park Service [website]. – URL: https://www.nps.gov/grsm/planyourvisit/visitorcenters.htm (Accessed: 03.10.2021).

18. Total recreation visitors’ of Great Smoky Mountains (1930-2020) [Electronic source] // National Park Service [website]. – 2020. – URL: https://irma.nps.gov/STATS/SSRSReports/Park%20Specific%20Reports/Annual%20Park%20Recreation%20Visitation%20Graph%20(1904%20-%20Last%20Calendar%20Year)?Park=GRSM (Accessed: 07.10.2021).

19. Country Fact Sheets. USA. [Electronic resource] // Tourism Statistic Data. UNWTO. – 2019. – URL: https://webunwto.s3.eu-west-1.amazonaws.com/s3fs-public/2020-10/united-states-of-america.pdf (Accessed: 15.10.2021).