ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ЖЕРГІЛІКТІ ӨЗІН-ӨЗІ БАСҚАРУ ЖҮЙЕСІН БЮДЖЕТТЕУДІҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ

Зерттеу мақсаты – қазіргі жағдайдағы Қазақстан Республикасындағы жергілікті жерлердегі жергілікті өзін-өзі басқаруды дамытудың бағыттары мен мүмкіндіктерін, қоғамдағы азаматтардың белсенділігін арттырудағы рөлін, оның орнын, аймақтық биліктің дербестігін кеңейту, меншікті бюджеттік процесті басқарудағы потенциалын іске асыруды зерттеу болып табылады.

Қазақстан Республикасының жергілікті өзін-өзі басқаруды бюджеттеу жүйесінің қазіргі жағдайы туралы материалдарды зерттеу және соның негізінде оны жетілдіру бойынша ұсыныстар әзірлеу.

Әдіснама. Зерттеу барысында теориялық жалпылау, ғылыми абстракция, нормативті-құқықтық актілерді талдау, Қазақстан Республикасы ұлттық экономика министрлігінің мәліметтері негізінде өткен және қазіргі жағдайды салыстырмалы талдау сынды жалпы ғылыми әдістер қолданылды.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Қабылданған жаңашылдықтардың маңызды бағыттарының бірі аудандық маңызы бар қалалар, кенттер, ауылдық округтер деңгейінде дербес бюджетті кезең-кезеңмен енгізу, сондай-ақ бюджет процесінде жергілікті өзін-өзі басқару органдарының өкілеттіктерін одан әрі кеңейту болып табылады.

Зерттеудің құндылығы коммуналдық меншіктің бір бөлігін жергілікті басқару органдарының қарамағына бере отырып, дербес бюджетті құруға бағытталған жүргізілген реформаларды бағалау қажеттілігін білдіреді, бұл осы органдардың осы меншікті бөлудегі және бюджетті бөлудегі өкілеттіліктерінің өсуіне ықпал етеді.

Зерттеу нәтижесі – өз шешімін талап ететін жергілікті өзін-өзі басқару органдарының халықаралық нормаларға сәйкес түсінігі, сондай-ақ жергілікті мемлекеттік және өзін-өзі басқару органдарының, соның ішінде оларды бюджеттеу тетіктеріне қатысты, қызметі мен құзыреттерінің ара-жігін ажырату мәселелері анықталды.

1. Указ Президента Республики Казахстан от 28 ноября 2012 года № 438 «Об утверждении Концепции развития местного самоуправления в Республике Казахстан» [Electronic resource] // Әділет [website]. – 2012. – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/U1200000438 (Accessed: 18.01.2021).

2. Указ Президента Республики Казахстан от 18 августа 2021 года № 639 «Об утверждении Концепции развития местного самоуправления в Республике Казахстан до 2025 года » [Electronic resource] // Әділет [website]. – 2021. – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/U2100000639 (Accessed: 25.08.2021).

3. The Law of the Republic of Kazakhstan dated 23 January, 2001 № 148 «On Local Government and Selfgovernment in the Republic of Kazakhstan» [Electronic resource] // Әділет [website]. – 2001. – URL: https://adilet.zan.kz/eng/docs/Z010000148 (Accessed: 18.01.2021).

4. Закон Республики Казахстан от 11 июля 2017 года № 90-VI «О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам развития местного самоуправления» [Electronic resource] // Әділет [website]. – 2017. – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z1700000090 (Accessed: 18.01.2021).

5. Программа Президента Республики Казахстан от 20 мая 2015 года «План нации – 100 конкретных шагов» [Electronic resource] // Әділет [website]. – 2015. – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/K1500000100 (Accessed: 18.01.2021).

6. Code of the Republic of Kazakhstan dated 4 December, 2008 No. 95-IV «Budget Code of the Republic of Kazakhstan» [Electronic resource] // Әділет [website]. – 2008. – URL: https://adilet.zan.kz/eng/docs/K080000095_ (Accessed: 18.01.2021).

7. Ювица Н. В. Местное управление в Республике Казахстан: попытка создания национальной модели // Управление. – 2019. – № 7(1). – С. 26-34. – DOI: 10.26425/2309-3633-2019-1-26-34.

8. Нурланова Н. К. Экономические аспекты развития системы местного самоуправления: опыт и практика // Вопросы территориального развития. – 2015. – № 2(22). – С. 1-17.

9. Замбровская Т. А. Инициативное бюджетирование как инновационный подход к пополнению бюджетов публично-правовых образований // Муниципалитет: экономика и управление. – 2018. – № 3. – С. 60-65.

10. Исахова А. С. Вопросы межбюджетных отношений Республики Казахстан // Проблемы современной науки и образования. – 2016. – № 10. – С. 83–87.

11. Public organization ECHO. Развитие местного самоуправления в Казахстане. Отчет по оценке влияния изменений законодательства на практику местного самоуправления. – ОО ЭХО, 2018. – 24 с.

12. Асаубаев Р. Местное самоуправление – потенциал развития и текущие проблемы. Программа для молодых исследователей в области публичной политики Фонда Сорос-Казахстан. – 2016. – 84 с.

13. Kaдырова М. Б. Актуальные вопросы совершенствования бюджетных процессов в системе государственного управления Республики Казахстан // Public policy and administration. – 2013. – № 12(3). – С. 375-388. – DOI: https://doi.org/10.5755/j01.ppaa.12.3.5296.

14. Schaeffer M., Yilmaz S. Strengthening Local Government Budgeting and Accountability. Policy Reserach Working Paper 4767. – Washington D.C.: World Bank, 2008. – 25 p.

15. Каримова Э. Р. Внедрение бюджетирования в бюджетный процесс муниципального образования // Дайджест-Финансы. – 2007. – № 7(151). – C. 17-20.

16. Презентационный материал Министерства национальной экономики Республики Казахстан "О вопросах развития местного самоуправления в Республике Казахстан". 2019.