Корпоративтік əлеуметтік жауапкершілік – машина жасау ірі кəсіпорындарының стратегиялық дамуын күшейтудің негізі

   Зерттеу мақсаты – корпоративтік əлеуметтік жауапкершілікті (КƏЖ) дамытудың қазіргі тенденцияларын зерделеу, оның маңыздылығын жəне жаһандық бəсекелестіктің ұдайы өсіп отырған жағдайында өнеркəсіптік кəсіпорындардың бəсекеге қабілеттілігін қалыптастыру мен жақсартудағы рөлін анықтау.
   Əдіснамасы. Зерттеу үшін ғылыми жəне публицистикалық əдебиеттерге шолу жасау, статистикалық деректерді талдау бойынша жұмыс жүргізілді, бұл ақпарат жинау əдісі, эмпирикалық жəне статистикалық əдістер сияқты классикалық зерттеу əдістерін қолдануға əкелді.
   Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Өнеркəсіпті басқару кəсіпорындарды басқару тəжірибесінде əлеуметтік жауапкершілікті дамыту бойынша тұрақты шараларды қолдану стратегиялық перспективада бəсекелестік артықшылықтарды қамтамасыз ету үшін маңызды. Осыған байланысты машина жасау кəсіпорындардың бəсекелестік артықшылықтарын нығайтудың заманауи факторларын ескере отырып, КƏЖ менеджментінің жаңа тəсілдерін талдау жəне бейімдеу жəне өндірістік əлеует пен КƏЖ тетіктерінің өзара əрекеттесуін талдау машина жасау кəсіпорындарының бəсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етудің қажетті шарты болып табылады, осыған орай бұл зерттеудің құндылығын анықтайды.
   Зерттеу нəтижелері. Мақалада өнеркəсіптік кəсіпорындарды стратегиялық дамытуды басқару жүйесінің құрамдас бөлігі ретінде КƏЖ мəселелері қарастырылады, қазіргі нарықтық экономика жағдайында ірі кəсіпорындардың бəсекелестік артықшылықтарын қалыптастырудағы КƏЖ рөлі көрсетіледі. Бəсекелестіктің күшеюі жəне отандық өнеркəсіптік кəсіпорындардың əлеуметтік жау-апкершілігін арттыру жағдайында əлеуметтік саланы дамытудың негізгі проблемалары анықталды.
КƏЖ-ны дамыту Қазақстанда əлеуметтік-бағдарланған нарық моделін табысты қалыптастырудың маңызды шарттарының бірі болып табылатыны жəне Қазақстан Республикасының Үкіметі шеңберінде қабылданған дағдарысқа қарсы шараларды жүзеге асыру бағдарламасына толық сəйкес келетіні дəлелденді. SARS-COVID-2019 пандемиясымен күресу науқаны. Зерттеу нəтижесінде КƏЖ дамуының негізгі бағыттары жəне оның өнеркəсіптік кəсіпорындардың бəсекелестік артықшылықтарын қалыптастыруға əсері анықталды.

1. Bowen H. R. Social Responsibilities of the Businessman. – New York: Harper & Row, 1953. – 276 p.

2. Carroll A. B., Buchholtz A. K. Business and Society: Ethics and Stakeholder Management. – Australia: Thomson South-Western, 2003. – 768 p.

3. Moon J., Vogel D. Corporate social responsibility, government and civil society // Oxford Handbook of Corporate Social Responsibility. – Oxford: Oxford University Press, 2008. – P. 303-323.

4. International Standard ISO 26000:2010, Guidance on social responsibility [Электронный ресурс] // ISO [web-сайт]. – 2010. – URL: https://www.iso.org/files/live/sites/isoorg/files/store/en/PUB100258.pdf (Дата обращения: 20. 11. 2021).

5. Ажиева А. С. Определение и содержание понятия «Корпоративная социальная ответственность» / А. С. Ажиева // Вестник науки и образования. – 2015. – № 3 (5). – С. 81-83.

6. Беломестнов В. Г. Корпоративная социальная ответственность / В. Г. Беломестнов, Э. Ш. Зандакова // Евразийский научный журнал. – 2017. – № 10. – С. 130-131.

7. Красножен А. О. Элементы корпоративной социальной ответственности / А. О. Красножен // Academy. – 2018. – № 5 (32). – С. 44-45.

8. Пестряева С. Ю. Корпоративная социальная ответственность / С. Ю. Пестряева // Труды Международного симпозиума «Надежность и качество». – 2017. – № 2. – С. 412-417.

9. Гурьева О. Ю. Корпоративная социальная ответственность как социально-экономическая категория / О. Ю. Гурьева // Многоуровневое общественное воспроизводство: вопросы теории и практики. – 2015. – № 8. – С. 136-142.

10. Горнак Я. А. Трансформация понятия корпоративной социальной ответственности в период пандемии 2020-2021 гг. в России и за рубежом / Я. А. Горнак // Телескоп. – 2021. – № 2. – С. 24-28.

11. Орехов С. А. Концепции и эволюция корпоративной социальной ответственности / С. А. Орехов, С. П. Иванова // Вестник РЭА им. Г. В. Плеханова. – 2018. – № 5 (101). – С. 131-138.

12. Волков Л. В. Биоэтика бизнеса как новая управленческая концепция / Л. В. Волков // Финансовые рынки и банки. – 2021. – № 5. – С. 4-9.

13. Амерханова А. Б. Современные концепции сочетания экономических интересов и частного предпринимательства: Теория и практика / А. Б. Амерханова // Вестник ОмГУ. Серия: Экономика. – 2015. – № 1. – С. 4-12.

14. McWilliams A., Siegel D. Corporate social responsibility: A theory of the firm perspective // Academy of Management Review. – 2001. – № 26. – P. 117-127.

15. Crane A., Matten D. Business Ethics: a European Perspective. – Oxford University Press, 2004. – 512 p.

16. Кузнецова Н. В. Модели корпоративной социальной ответственности / Н. В. Кузнецова, Е. В. Маслова // Вестник Томского государственного университета. – 2013. – № 4 (24). – С. 22-36.

17. Нехода Е. В. Национальные модели корпоративной социальной ответственности / Е. В. Нехода // Стратегии бизнеса. – 2018. – № 3 (47). – C. 18-21.

18. Омарова А. А. Значение корпоративной социальной ответственности для устойчивого развития общества / А. А. Омарова // Экономика и управление: анализ тенденций и перспектив развития. – 2015. – № 18. – С. 206-210.

19. Сансызбаева Г. Н. К вопросу о концепции корпоративной социальной ответственности бизнеса в Казахстане / Г. Н. Сансызбаева [и др.] // Вестник МИЭП. – 2015. – № 1 (18). – С. 47-63.

20. Ажиева А. С. Перспективы корпоративной социальной ответственности в казахстанских компаниях / А. С. Ажиева // Вестник науки и образования. – 2016. – № 4 (16). – С. 33-34.

21. Кекчебаев Е. Экономика Казахстана 2020. Итоги, статистика, анализ [Электронный ресурс] / Е. Кекчебаев, Г. Жакупова, Р. Сулейменов // Elim Маркетинговые исследования в Казахстане [web-сайт]. – 2021. – URL: https://marketingcenter.kz/20/economy-kazakhstan.html (Дата обращения: 20. 11. 2021).

22. Аналитический отчет о текущем состоянии машиностроительной отрасли Казахстана за январь-декабрь 2020 года [Электронный ресурс] // Союз машиностроителей Казахстана [web-сайт]. – 2021. – URL: https://smkz.kz/naliticheskij-otchet-o-sostoyanii-mashinostroitelnoj-otrasli-kazaxstana-za-yanvar-dekabr-2020-goda (Дата обращения: 20. 11. 2021).

23. Статистические данные [Электронный ресурс] // Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [web-сайт]. – URL: https://stat.gov.kz/official/ (Дата обращения: 20. 11. 2021).

24. Население Казахстана [Электронный ресурс] // CountryMeters [web-сайт]. – 2022. – URL: https://countrymeters.info/ru/Kazakhstan (Дата обращения: 22. 02. 2022).

25. Киселева А. М. Корпоративная социальная ответственность в эпоху коронавируса (COVID-19) / А. М. Киселева // E-Scio. – 2020. – № 6 (45). – С. 37-43.

26. Щурина С. В. Устойчивое развитие российского бизнеса в контексте современных глобальных процессов / С. В. Щурина // Экономика. Налоги. Право. – 2020. – № 4. – С. 99-109.

27. Курилов С. Н. Корпоративность и социальная ответственность: роль в организационной культуре современной компании / С. Н. Курилов, П. Е. Жохова, И. В. Текутьев // Инновации и инвестиции. – 2020. – № 12. – С. 89-93.

28. Баймухамедова Г. С. Развитие социальной политики казахстанских предприятий на современном этапе / Г. С. Баймухамедова // Аграрное образование и наука. – 2018. – № 2. – Номер статьи 2.