БАКАЛАВРИАТ СТУДЕНТТЕРІНІҢ ЖҰМСАҚДАҒ ДЫЛАРЫ: ЖҰМЫСҚА ОРНАЛАСУ ҮШІН ҚАЛЫПТАСУ КӨЗДЕРІН ГЕНДЕРЛІК ТАЛДАУ

Зерттеу мақсаты – студенттердің жұмсақ дағдылары (SS), олардың түрлері және қайда қалыптасатыны туралы білімдерін зерттеу. Жұмысқа орналасу үшін қандай қажетті дағдылар қажеттігі туралы студенттердің пікірін анықтау.

Әдіснамасы. Зерттеу әдіснамасы Қазақстан Республикасы Жоғары оқу орындарының бакалавриат студенттері арасында сауалнама жүргізу болды. 9 Жоғарғы оқу орнының (ЖОО) 215 студенті қатысты.

Әдебиеттерді шолу негізінде жұмсақ дағдыларды қалыптастырудың негізгі бағыттары анықталды – отбасы, мектеп және ЖОО. Студенттердің жауаптарын талдау үшін SPSS және Excel бағдарламалары қолданылды. Талдау жыныс тұрғысынан жүргізілді.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы – студенттердің жұмысқа орналасуы олардың кәсіби және бағдарламалық дағдыларына тікелей байланысты, сондықтан қазақстандық жоғары оқу орындары студенттерінің қандай бағдарламалық дағдыларға ие екенін білу маңызды.

Зерттеу нәтижелері көрсеткендей, жауапкершілік пен сыпайылық отбасында неғұрлым қарқынды қалыптасады, ары қарай оқу орындарында дамиды. Алайда, дағдылар жоғарғы оқу орындарында мектепке қарағанда белсендірек дамиды. Зерттеудің негізгі нәтижелері студенттердің жұмысқа орналасу үшін жұмсақ дағдылардың маңыздылығы туралы жалпы түсінікке ие екенін көрсетті. Сондықтан студенттердің белгілі бір пәндерді өту кезінде алған дағдыларына егжей-тегжейлі талдау жүргізу ұсынылды.

1. Gray A. The 10 skills you need to thrive in the Fourth Industrial Revolution [Electronic resource] // World Economic Forum [website]. – 2016. – URL: https://www.weforum.org/agenda/2016/01/the-10-skillsyou-need-to-thrive-in-the-fourth-industrial-revolution/ (Accessed: 05.11.2021).

2. Mann C. R. A Study of engineering education. – New York, 1918. – 152 p.

3. Cullinane C., Montacute R. Life Lessons: Improving Essential Life Skills for Young People. – London: The Sutton Trust, 2017. – 30 p.

4. Boud D. Asessment and the promotion of academic values // Studies in Higher Education. – 1990. – № 15(1). – P. 101-111.

5. Boud D. Enhancing learning through self-assessment. – London: Routledge, 1995. – 256 p.

6. Gallivan M., Truex D., Kvasny L. Changing patterns in IT skill sets 1988-2003 // Data Base for Advances in Information Systems. – 2004. – № 35(3). – P. 64-87.

7. Kember D., Leung D., Rosa M. Characterizing learning environments of nurturing generic capabilities in higher education // Research in Higher Education. – 2007. – № 48(5). – P. 609–632.

8. Chamorro-Premuzica T., Artecheb A., Bremnera A., Grevenc C., Furnham A. Soft skills in higher education: Importance and improvement ratings as a function of individual differences and academic performance // Educational Psychology. – 2010. – № 2(30). – P. 221-241.

9. Pratt M. K. Definition: Soft skills [Electronic resource] // TechTarget [website]. – 2019. – URL: https:// searchcio.techtarget.com/definition/soft-skills (Accessed: 05.11.2021).

10. Klaus P. Communication breakdown // California Job Journal. – 2010. – № 28. – P. 1-9.

11. Robles M. M. Executive Perceptions of the Top 10 Soft Skills Needed in Today’s Workplace // Business Communication Quarterly. – 2012. – № 75(4). – P. 453–465. – DOI: https://doi.org/10.1177/1080569912460400.

12. Kyllonen P. C. Soft Skills for the Workplace // Change: The Magazine of Higher Learning. – 2013. – № 45(6). – P. 16-23. – DOI: 10.1080/00091383.2013.841516.

13. Gibb S. Soft skills assessment: theory development and the research agenda // International Journal of Lifelong Education. – 2014. – № 33(4). – P. 455-471. – DOI: 10.1080/02601370.2013.867546.

14. Tholen G., Relly S. J., Warhurst C., Commander J. Higher education, graduate skills and the skills of graduates: the case of graduates as residential sales estate agents // British Educational Research Journal. – 2016. – № 42(3). – P. 508-523. – DOI: https://doi.org/10.1002/berj.3222.

15. Jayaram S., Musau R. Soft Skills: What They Are and How to Foster Them // In Book: Bridging the Skills Gap. – Springer International Publishing AG, 2017. –Vol. 26. – Chapter 6. – P. 101-122. – DOI: 10.1007/978-3-319-49485-2_6.

16. Succi C., Canovi C. Soft skills to enhance graduate employability: comparing students and employers’ perceptions // Studies in Higher Education. – 2019. – №45(11). – P.1-14. – DOI: 10.1080/03075079.2019.1585420.

17. Lakshminarayanan R. Youth Development in Kuwait: Dimensions of Civic Participation and Community Engagement Towards Nation Building // Digest of Middle East Studies. – 2020. – № 2(29). – P. 230-250. – DOI: 10.1111/dome.12221.

18. Tsirkas K., Chytiri A. P., Bouranta N. The gap in soft skills perceptions: a dyadic analysis // Education and Training. – 2020. – № 62(4). – P. 357-377. – DOI: https://doi.org/10.1108/ET-03-2019-0060.

19. Ayodele T. O., Oladokun T. T., Kajimo-Shakantu K. Employability skills of real estate graduates in Nigeria: a skill gap analysis // Journal of Facilities Management. – 2020. – № 18(3). – P. 297-323. – DOI: https://doi.org/10.1108/JFM-04-2020-0027.

20. .Klotz A. M. The Journey to the Top: Women's Paths to the University Presidency. – College of Education Theses and Dissertations, 62. – DePaul University, 2014. – 207 p.