ЖОҒАРЫ БІЛІМДЕГІ НЕОЛИБЕРАЛИЗМ ЖƏНЕ КОВИДТЕН КЕЙІНГІ БІЛІМНІҢ БОЛАШАҒЫ
https://doi.org/10.52821/2789-4401-2021-5-33-43
Аңдатпа
Бұл мақалада COVID-19 пандемиясынан туындаған жоғары білім берудегі əлемдік дағдарыстың жаңа кезеңі туралы айтылады.
Зерттеу мақсаты – білім беру саласындағы неолиберализм мəселелері бойынша қазіргі заманғы шетелдік əдебиеттерге жүйелі талдау жүргізу жəне пандемия кезеңінде неолибералдық тұжырымдамалардың жоғары білім беру саласына əсер ету факторларын анықтау.
Əдіснамасы – осы зерттеудің негізгі əдіснамасы неолиберализм, жоғары білім беру мен жаһанданудың аксиологиялық мəселелеріне арналған шетелдік ғылыми-зерттеу əдебиеттерін жүйелі талдау болды. Барлығы 20 дереккөз зерттелді, оның ішінде жетекші шетелдік философ-ғалымдар М. Эппла, А. Жиру, С. МакКлоски жəне басқалары. Зерттеу үшін іріктелген жұмыстар 2000 жылдан бүгінгі күнге дейінгі уақыт аралығын қамтиды.
Зерттеу бірегейлігі / құндылығы – əдебиеттерді талдау барысында жоғары білімнің сапасы мен тиімділігіне əсер еткен факторлар қарастырылады, болашақта пост-ковидтік білім беру перспектива- лары ұсынылады. Жаһандану идеологиясы, жаһандық күн тəртібі болып табылатын неолиберализм сияқты бағыт бөлек қарастырылады. Пандемия жоғары білім беру саласында проблемалар туғызбады, тек бұрыннан бар проблемаларды ушықтырды деген пікір негізделген. Шетелдік ғалымдардың пікір- леріне шолу жасалады, олардың пандемиямен жəне білімге неолибералды (нарықтық) көзқараспен байланысты дағдарыстан əлемдік жоғары білімнің шығу стратегиялары ұсынылады.
Зерттеу нəтижелері – шетелдік ғылыми-зерттеу əдебиеттерін жүйелі талдау ғалымдар пандеми- яны əлемдік білім беру дағдарысының қазіргі кезеңінің себебі ретінде емес, оның негізін қалайтын себептер ретінде қарастыруға бейім екенін көрсетті.
Тірек сөздер
білім философиясы,
неолиберализм,
пандемия,
COVID-19,
жоғары білімнің
құндылықтары,
студенттердің əл-ауқаты
Қолдауымен: Жұмыс Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің қаржылық қолдауымен № AP09058341 «Көпмəдениетті жəне жаһанданған əлем жағдайында қазақстандық жоғары білім беру жүйесінің құндылықтарын трансформациялау» ғылыми жобасы аясында орындалды
Авторлар туралы
М. C. Ашилова
Абылай хан атындағы Қазақ халықаралық қатынастар жəне əлем тілдері университеті
Қазақстан
Қазақстан
Ашилова Мадина Серікбекқызы – PhD доктор, қауымдастырылған профессор
Алматы
Ə. С. Бегалинов
Халықаралық ақпараттық технологиялар университеті
Қазақстан
Қазақстан
Бегалинов Əлібек Серікбекұлы – PhD доктор, профессор-лектор
Алматы
Қ. Қ. Бегалинова
əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
Қазақстан
Қазақстан
Бегалинова Қалимаш Қапсамарқызы – философия ғылымдарының докторы, профессор
Алматы
Әдебиет тізімі
1. Концептуальная записка: Образование в эпоху COVID-19 и в последующий период [Электронды ресурс] // Организация Объединенных Наций [web-сайт]. – 2020. – URL: https://www.un.org/sites/un2.un.org/files/policy_brief_-_education_during_covid-19_and_beyond_russian.pdf (Қарау уақыты: 05.09.2021).
2. Hiler T. How COVID-19 made higher education value a top priority [Электронды ресурс] // Third way [web-сайт]. – 2020. – URL: https://www.thirdway.org/memo/how-covid-19-made-higher-education-value-atop-priority (Қарау уақыты: 05.09.2021).
3. Zhou N. Young Australians delaying life goals due to pandemic and feel pessimistic about future [Электронды ресурс] // The Guardian [web-сайт]. – 2020. – URL: https://www.theguardian.com/business/2020/nov/05/young-australians-delaying-life-goals-due-to-pandemic-and-feel-pessimistic-about-future (Қарау уақыты: 05.09.2021).
4. Coronavirus and higher education students [Электронды ресурс] // Offi ce for national statistics [web-сайт]. – 2021. – URL: https://www.ons.gov.uk/peoplepopulationandcommunity/healthandsocialcare/healthandwellbeing/bulletins/coronavirusandhighereducationstudents/england4to12may2021 (Қарау уақыты: 05.09.2021).
5. Послание Главы государства Касым-Жомарта Токаева народу Казахстана от 01 сентября 2021 г. [Электронды ресурс] // Официальный сайт Президента Республики Казахстан [web-сайт]. – 2021. – URL: https://www.akorda.kz/ru/poslanie-glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana-183048 (Қарау уақыты: 10.09.2021).
6. Антипов Д., Бакиров Э. Неолиберализм в образовании: анализ глобальной экономики образования // Философия хозяйства. – 2017. – № 1(109). – С. 74-90.
7. Patrick F. Neoliberalism, the Knowledge Economy, and the Learner: Challenging the Inevitability of the Commodifi ed Self as an Outcome of Education // International Scho larly Research Notices. – 2013. – № 2013. – Article 108705. – DOI: https://doi.org/10.1155/2013/108705.
8. Went R. Globalization: Neoliberal Challenge, Radical Responses (IIRE (International Institute for Resear). – London: Pluto Press, 2000. – 176 p.
9. Marginson S. After globalization: Emerging politics of education // Journal of Educational Policy. – 1999. – № 14(1). – P. 19-31.
10. Verdun A. European responses to globalization and fi nancial market integration: perceptions of economic and monetary union in Britain, France, and Germany. – New York: St. Martin's Press, 2000. – 260 p.
11. Brancaleone D., O’Brien S. Educational commodifi cation and the (economic) sign value of learning outcomes // British Journal of Sociology of Education. – 2011. – № 32(4). – P. 501-519. – DOI: https://doi.org/10.1080/01425692.2011.578435.
12. Giroux H., Proasi L. La pandemia de Covid-19 está exponiendo la plaga del Neoliberalismo // Praxis Educativa. – 2020. – № 24(2). – P. 1-13. – DOI: 10.19137/praxiseducativa-2020-240202.
13. Sharma A. The pandemic, race and the crisis of the neoliberal university: study notes from lockdown London // Inter-Asia Cultural Studies. – 2020. – № 21(4). – P. 645-655. – DOI: https://doi.org/10.1080/14649373.2020.1832303.
14. How COVID-19 and other events are shaping young people’s perceptions of the future. Equitable Futures National Youth Poll 2020-2021 [Электронды ресурс] // Equitable Futures [web-сайт]. – 2021. – URL: https://www.equitablefutures.org/covid19/ (Қарау уақыты: 10.09.2021).
15. У молодых людей появились пандемические страхи [Электронды ресурс] // УрФУ имени первого Президента России Б. Н. Ельцина [web-сайт]. – 2020. – URL: https://urfu.ru/ru/news/35209/ (Қарау уақыты: 15.07.2021).
16. Суховейко О. Deloitte исследовала настроения миллениалов во время пандемии [Электронды ресурс] // Frank RG [web-сайт]. – 2020. – URL: https://frankrg.com/20855 (Қарау уақыты: 15.07.2021).
17. The impact of COVID-19 on the mental health of adolescents and youth [Электронды ресурс] // UNICEF [web-сайт]. – 2020. – URL: https://www.unicef.org/lac/en/impact-covid-19-mental-healthadolescents-and-youth (Қарау уақыты: 15.07.2021).
18. Молодежь и COVID-19: Влияние на рабочие места, образование, права и психическое благополучие. Из-за пандемии COVID-19 более 70 процентов молодых людей не могут нормально учиться [Электронды ресурс] // Доклад Международной организации труда. – 2020. – URL: https://www.ilo.org/moscow/news/WCMS_753125/lang--ru/index.htm (Қарау уақыты: 15.07.2021).
19. Schwartz K. D., Exner-Cortens D. et al. COVID-19 and Student Well-Being: Stress and Mental Health during Return-to-School // Canadian Journal of School Psychology. – 2021. – № 36(2). – P. 166-185. – DOI:https://doi.org/10.1177/08295735211001653.
20. Monbiot G. Neoliberalism – the ideology at the root of all our problems [Электронды ресурс] // The Guardian [web-сайт]. – 2016. – URL: https://www.theguardian.com/books/2016/apr/15/neoliberalismideology-problem-george-monbiot (Қарау уақыты: 15.09.2021).
21. Metcalf S. Neoliberalism: the idea that swallowed the world [Электронды ресурс] // The Guardian [web-сайт]. – 2017. – URL: https://www.theguardian.com/news/2017/aug/18/neoliberalism-the-idea-thatchanged-the-world (Қарау уақыты: 10.09.2021).
22. McCloskey S. COVID-19 Reveals Neoliberal “Development”: How Can Development Education Respond? // Policy and practice. Review of Developmental Education. – 2020. – № 30. – P. 174-185.
23. Gupta A. Value education in higher education [Электронды ресурс] // ResearchGate [web-сайт]. – DOI: 10.13140/RG.2.2.16787.84005. – 2020. – URL: https://www.researchgate.net/publication/340755942_Value_education_in_higher_education (Қарау уақыты: 10.09.2021).
24. Apple M. Between neoliberalism and neoconservatism: education and conservatism in a global context // In: Torres, N.B., Ed., Globalization and Education: A Critical Perspective. – Chapter 3. – New York: Routledge, 2000. – P. 57-78.
25. Хмелинин А. А. Проблема социальной справедливости в неолиберальной политической доктрине и практике: теоретический анализ // Научный ежегодник ИФиП УрО РАН. – 2014. – Т. 14. – № 3. – С. 151-164.
26. Налетова И. Диверсификация высшего образования: вызов университетам // Высшее образование в России. – 2005. – № 5. – С. 39-45.
27. Roy A. Pandemic is a portal [Электронды ресурс] // The Financial Times [web-сайт]. – 2020. – URL: https://www.ft.com/content/10d8f5e8-74eb-11ea-95fe-fcd274e920ca (Қарау уақыты: 30.08.2021).
28. Peters M., Gibbs P., Gorur R., Burbules N., etc. Reimagining the new pedagogical possibilities for universities post-Covid-19 // Educational Philosophy and Theory. – 2020. – P. 1-45. – DOI: 10.1080/00131857.2020.1777655.
Рецензия
Дәйектеу үшін:
Ашилова М.C., Бегалинов Ə.С., Бегалинова Қ.Қ. ЖОҒАРЫ БІЛІМДЕГІ НЕОЛИБЕРАЛИЗМ ЖƏНЕ КОВИДТЕН КЕЙІНГІ БІЛІМНІҢ БОЛАШАҒЫ. Central Asian Economic Review. 2021;(5):33-43. https://doi.org/10.52821/2789-4401-2021-5-33-43
For citation:
Ashilova M.S., Begalinov A.S., Begalinova K.K. NEOLIBERALISM IN HIGHER EDUCATION AND THE PROSPECTS FOR POST-COVID EDUCATION. Central Asian Economic Review. 2021;(5):33-43. (In Kazakh) https://doi.org/10.52821/2789-4401-2021-5-33-43
Қараулар:
450
Мақаланы эл. пошта арқылы жіберу 