Пандемия жағдайындағы туризмдегі дағдарыстан шығу шараларын талдау: Қазақстан мен Ұлыбританияның тəжірибесі

Зерттеу мақсаты – коронавирус (COVID-19) пандемиясы əлемдік экономикаға, сондай-ақ əрқайсымыздың өмірімізге айтарлықтай қатер туғызды. Бұл ғылыми мақалада коронавирустың туризмге əсері қарастырылған. Осы зерттеу арқылы Қазақстанның туристік секторын халықаралық тəжірибе (мысалы, Ұлыбритания, Италия, Испания) негізінде жасалған қолдау схемасы ұсынылады.

Əдіснамасы. Жоғарыда аталған мақсатқа жету үшін зерттеуде екінші деңгейлі деректерді, соның ішінде ғылыми жарияланымдарды (рецензияланған журналдар, есептер, үкіметтік порталдар, конференциялар, жаңалықтар / мақалалардың дереккөздері) терең талдауды қамтитын сапалы зерттеу əдісі қолданылады.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Бұл зерттеудің практикалық маңызы зор, яғни оның нəтижелері Қазақстан жағдайында туристік секторды қолдау үшін жəне пандемия кезінде ұлттық бренд стратегиясын жасауға арналған іс-қимыл жоспарын құруға пайдалы болуы мүмкін. Зерттеуге екі ел: Қазақстан мен Ұлыбританияның қалпына келтіру үдерісіне қатысты əрекеттерді салыстырмалы талдау арқылы COVID-19 індетінің экономикаға əсері туралы қайталама деректерді талдау кіреді. Осы деректерді талдау негізінде туризмді қалпына келтірудің ең қолайлы қадамдары ұсынылды.

Зерттеу нəтижелері көрсеткендей, қысқа мерзімде ұлттық экономикалар үшін халықаралық туризмнен гөрі ішкі туризмге басымдық беру орынды болуы мүмкін. Сонымен қатар, орта мерзімді жəне ұзақ мерзімді жоспарлар тұрғысынан алғанда, Қазақстан үшін туризмді қалпына келтіру, мысалы мəдени мұра объектілері мен ұйымдарын қолдау схемасы сияқты жоспар бойынша іс-қимылдар жасау үшін халықаралық тəжірибеден  сабақ алған маңызды.

Ғылыми жұмыстың туризм секторын қолдау жөніндегі іс-қимыл жоспары (немесе анықтамалығы) ретінде жазылуы оның практикалық маңызы болып табылады. Шектеу мəселесіне келсек, қазіргі кезде академиялық əдебиеттерде жарияланған сенімді мəліметтер жеткіліксіз болғандықтан, бұл мақала қосымша деректерге негізделген. Зерттеу нəтижелері ғалымдарға келешекте терең зерттеулер жүргізуге көмектеседі деп күтілуде.

1. Мультимедийный информационно-аналитический портал Inform Buro. Спад экономики Казахстана на 3% в 2020 году спрогнозировал Всемирный банк [Electronic resource] // 1пйэгшБюро [web-portal]. -2020. - URL: https://informburo.kz/novosti/spad-ekonomiki-kazahstana-na-3-v-2020-godu-sprognoziroval-vsemirnyy-bank-107382.html (accessed: 12 .10.2020).

2. Competitiveness programme. COVID-19 crisis in Kazakhstan [Electronic resource] // OECD [web-portal]. - 2020. - URL: https://www.oecd.org/eurasia/competitiveness-programme/central-asia/COVID-19-CRI-SIS-IN-KAZAKHSTAN.pdf (accessed: 09.07.2020).

3. Бюро Национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [Electronic resource] // Stat.gov.kz. [web-portal]. - 2021. - URL: https://stat.gov.kz (accessed: 19.01.2021).

4. Global Economic Prospects. Regional Overview Report [Electronic resource] // World bank [web-portal]. - 2020. - URL: http://pubdocs.worldbank.org/en/446621574887968929/Global-Economic-Prospects-January-2020-Regional-Overview-ECA.pdf (accessed: 12.10.2020).

5. Coronavirus: UK economy 'might not recover until 2024 [Electronic resource] // BBC web-portal]. -2020. - URL: https://www.bbc.com/news/business-53552494 (accessed: 29.09.2020).

6. Boris Johnson warns 'long, long way to go' for UK economy [Electronic resource] // BBC [web-portal]. - 2020. - URL: https://www.bbc.com/news/business-53733440 (accessed: 29. 09. 2020).

7. Coronavirus recession the 7 stats revealing how badly the economy is hurting [Electronic resource] // Sky news [web-portal]. - 2020. - URL: https://news.sky.com/story/coronavirus-recession-the-7-stats-revealing-how-badly-the-economy-is-hurting-12047580 (accessed: 05.10.2020).

8. UK Economic update. September 2020 issue [Electronic resource] // PWC [web-portal]. - 2020. - URL: https://www.pwc.co.uk/premium/covid-19/uk-economic-update-covid-19.pdf (accessed: 02.10.2020).

9. How the new Job Support Scheme will work [Electronic resource] // FT adviser [web-portal]. - 2020. - URL: https://www.ftadviser.com/investments/2020/09/30/how-the-new-job-support-scheme-will-work/ (accessed: 02.10.2020).

10. Lawrie E. Job Support Scheme: What is changing after furlough? [Electronic resource] // BBC [webportal]. - 2020. - URL: https://www.bbc.com/news/explainers-52135342 (accessed: 05.10.2020).

11. COVID-19 and Tourism [Electronic resource] // UNCTAD [web-portal]. - 2020. - URL: https://unctad.org/en/pages/PublicationWebflyer.aspx?publicationid=2810 (accessed: 07.08.2020).

12. World Investment Report [Electronic resource] // UNCTAD [web-portal]. - 2020. - URL: https://unctad.org/en/Pages/DIAE/World%20Investment%20Report/World_Investment_Report.aspx (accessed: 07.08.2020).

13. How Will the Economy of Kazakhstan Recover from the Coronavirus? [Electronic resource] // CABAR Asia [web-portal]. - 2020. - URL: https://cabar.asia/en/how-will-the-economy-of-kazakhstan-recover-from-the-coronavirus/ (accessed: 10.09.2020).

14. Coronavirus: Oil price collapses to lowest level for 18 years. [Electronic resource] // BBC [web-portal]. - 2020. -URL: https://www.bbc.com/news/business-52089127 (accessed: 02.10.2020).

15. National Economy Minister praises recent GDP growth in Kazakhstan. [Electronic resource] // Kazin-form [web-portal]. - 2020. -URL: https://www.inform.kz/en/national-economy-minister-praises-recent-gdp-growth-in-kazakhstan_a3705545 (accessed: 12.10.2020).

16. Экономика Казахстана растет, несмотря на пандемию и экономический кризис - Мамин [Electronic resource] // Zakon.kz [web-portal]. - 2020. - URL: https://www.zakon.kz/5043700-ekonomika-kazah-stana-rastet-nesmotrya.html (accessed: 13.10.2020).

17. Covid-19 pandemic: Tracking the global coronavirus outbreak [Electronic resource] // BBC [webportal]. - 2020. - URL: https://www.bbc.com/news/world-51235105 (accessed: 02.10.2020).

18. Nurpeissova A. New proposed conceptual framework of National brand strategy support steps under pandemic. - 2020. Developed for this article.

19. Tourism policy responses to the coronavirus (COVID-19) [Electronic resource] // OECD [web-portal]. - 2020. - URL: https://www.oecd.org/coronavirus/policy-responses/tourism-policy-responses-to-the-corona-virus-covid-19-6466aa20/ (accessed: 04.08.2020).

20. Казахстанцы, прибывающие из Турции и ОАЭ, могут попасть на карантин [Electronic resource] // Forbes Kazakhstan [web-portal]. - 2020. - URL: https://forbes.kz//travels/kazahstantsyi_pribyivayuschie_iz_turtsii_i_oae_mogut_popast_na_karantin (accessed: 02.10.2020).

21. Coronavirus (COVID-19): travel corridors [Electronic resource] // Government UK [Official site]. -2020. - URL: https://www.gov.uk/guidance/coronavirus-covid-19-travel-corridors (accessed: 13.10.2020).

22. How have Italy's travel rules changed under the latest emergency decree? [Electronic resource] // The local Italy [web-portal]. - 2020. - URL: https://www.thelocal.it/20200910/how-have-italys-travel-rules-changed-under-the-new-emergency-decree (accessed: 13.10.2020).

23. Туризм после пандемии [Electronic resource] // Власть [web-portal]. - 2020. - URL: https://vlast.kz/biznes/39828-turizm-posle-pandemii.html (accessed: 14.10.2020).

24. Туристический бизнес Казахстана потеряет до 80% в 2020 году [Electronic resource] // Kursiv [web-portal]. - 2020. - URL: https://kursiv.kz/news/otraslevye-temy/2020-05/turisticheskiy-biznes-kazakh-stana-poteryaet-do-80-v-2020-godu (accessed: 14.10.2020).

25. Туристская ассоциация Казахстана представила план по оживлению индустрии отдыха [Electronic resource] // Литер [web-portal]. - 2020. - URL: https://liter.kz/turisticheskoe-soobshhestvo-kazahstana-podgo-tovilo-plan-po-ozhivleniyu-industrii-turizma/ (accessed: 14.10.2020).

26. Коронавирус повлиял на развитие автотуризма в Казахстане [Electronic resource] // Zakon.kz [web-portal]. - 2020. - URL: https://www.zakon.kz/5043601-koronavirus-povliyal-na-razvitie.html (accessed: 14.10.2020).

27. Europe under threat from other tourist destinations as the region reopens for the summer, experts warn [Electronic resource] // Consumer News and Business Channel CNBC [web-portal]. - 2020. - URL: https://www.cnbc.com/2020/05/28/european-tourism-at-risk-of-shrinking-on-the-back-of-coronavirus.html (accessed 12.10.2020).

28. The tourists are leaving Italy. Now catastrophe looms [Electronic resource] // CNN [web-portal]. -2020. - URL: https://edition.cnn.com/travel/article/italy-tourism-economy-catastrophe-covid/index.html (accessed: 05.10.2020).

29. How coronavirus is reshaping Europe's tourism hotspots [Electronic resource] // The Guardian [webportal]. - 2020. - URL: https://www.theguardian.com/world/2020/jul/20/how-coronavirus-is-reshaping-eu-ropes-tourism-hotspots (accessed: 05.10.2020).

30. ETC PUBLISHES QUARTERLY REPORT 1/2020 [Electronic resource] // Tourism economics cited in European Travel Commission [web-portal]. - 2020. - URL: https://etc-corporate.org/news/tourism-in-europe-amidst-unprecedented-crisis-most-european-destinations-expect-30-40-decline-in-2020/ (accessed: 13.10.2020) .

31. Government announces £10 million for small businesses to kickstart tourism [Electronic resource] // Government UK [Official site]. - 2020. - URL: https://www.gov.uk/government/news/government-announc-es-10-million-for-small-businesses-to-kickstart-tourism (accessed: 12.10.2020).

32. 445 heritage organizations saved by £103 million investment from Government [Electronic resource] // Government UK [Official site]. - 2020. - URL: https://www.gov.uk/government/news/445-heritage-organisa-tions-saved-by-103-million-investment-from-government (accessed 12.10.2020).

33. Support tourism and event businesses during Covid-19 [Electronic website] // Visit Britain [web-portal]. - 2020. - URL: https://www.visitbritain.org/business-advice/support-tourism-and-event-businesses-during-co-vid-19 (accessed: 12.10.2020).

34. Job Support Scheme expanded to firms required to close due to Covid Restrictions [Electronic resource] // Government UK [Official site]. - 2020. -URL: https://www.gov.uk/government/news/job-support-scheme-expanded-to-firms-required-to-close-due-to-covid-restrictions (accessed: 12.10.2020).

35. Country profile. Italy [Electronic resource] // KPMG [web-portal]. - 2020. - URL: https://home.kpmg/ xx/en/home/insights/2020/04/italy-government-and-institution-measures-in-response-to-covid.html (accessed: 14.10.2020).

36. The government grants € 485,000 to various agencies and entities of the tourism sector [Electronic resource] // The Spain Journal [Official site]. - 2020. - URL: https://thespainjournal.com/the-government-grants-e-485000-to-various-agencies-and-entities-of-the-tourism-sector/ (accessed: 25.01.2021).

37. UNWTO launches Tourism Recovery Tracker [Electronic resource] // Kaz.inform [web-portal]. -2020. - URL: https://www.inform.kz/en/unwto-launches-tourism-recovery-tracker_a3698979 (accessed: 12.10.2020) .

38. Tourism: Europe is one of the hardest hit regions by COVID-19 [Electronic resource] // United Nations [Official site]. - 2020. - URL: https://unric.org/en/tourism-europe-is-one-of-the-hardest-hit-regions-by-covid-19/ (accessed: 12.10.2020).

39. ETC PUBLISHES QUARTERLY REPORT 1/2020 [Electronic resource] // European Travel Commission [web-portal]. - 2020. - URL: https://etc-corporate.org/news/tourism-in-europe-amidst-unprecedented-crisis-most-european-destinations-expect-30-40-decline-in-2020/ (accessed: 13.10.2020).

40. PWC. Kazakhstan. Corporate - Tax credits and incentives [Electronic resource] // Worldwide Tax Summaries [web-portal]. - 2019. - URL: http://taxsummaries.pwc.com/ID/Kazakhstan-Corporate-Tax-credits-and-incentives (accessed: 06.03.2020).