ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА МҮГЕДЕКТІГІ БАР АДАМДАРДЫ ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУДЫҢ ӨЗЕКТІ МƏСЕЛЕЛЕРІ

Зерттеу мақсаты – мүгедектігі бар адамдарды жұмыспен қамту деңгейін арттыру жөніндегі ұсыныстарды əзірлеу үшін мемлекеттік билік органдарының заңнамалық жəне нормативтік құжаттары негізінде республика бойынша мүгедектігі бар адамдарды жұмыспен қамту жолындағы кедергілерді айқындау.
Əдіснамасы – осы зерттеу барысында макроэкономикалық жəне статистикалық тəсіл қолданылды. Авторлар негізінен мүгедектігі бар адамдарды жұмыспен қамту үшін мемлекеттің реттеуші əсерін зерттеуге назар аударды.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы – мүгедектігі бар адамдарға қатысты статистикалық деректерді талдау негізінде мақалада оларды жұмыспен қамту жолындағы мəселелерді іздеуге жəне табуға əрекет жасалды.
Зерттеу нəтижелері – халықтың жалпы санынан жұмыс істейтін мүгедектігі бар адамдардың үлесі тек 0.6 %-ды құрайды жəне мүгедек адамдардың ең көп саны Түркістан облысында тұрады. Барлық көрсеткіштер бойынша арнаулы мемлекеттік жəрдемақылардың жыл сайынғы өсу қарқыны соңғы 7 жылда орта есеппен 7.0 %-ды құрады. Мүгедектігі бар адамдардың аз бөлігі мемлекеттік басқару, қорғаныс, міндетті əлеуметтік қамсыздандыру жүйесінде еңбек етеді. Есту қабілеті бұзылған мүгедектігі бар адамдар үшін қолжетімді нысандар 1.3 %-ды, арбамен қозғалатын мүгедектігі бар адамдар үшін қолжетімді нысандар 0 %-ды, көру қабілеті бұзылған мүгедектігі бар адамдар үшін 0.1 %-ды құрайды. Осыған байланысты макро деңгейде мүгедектігі бар адамдарды жұмыспен қамтуды арттыруға; жеке тұлғаны ғана емес, оның отбасының барлық мүшелерінің сапа деңгейлерін жақсартуға; тұтастай алғанда елдің жұмыс күшінің көбеюіне оң əсер ететін тұжырымдар мен ұсыныстар əзірленді.

1. Takasaki Y. Impacts of disability on poverty: Quasi-experimental evidence from landmine amputees in Cambodia // Journal of Economic Behavior & Organization. – 2020. – № 180. – P. 85–107.

2. Данные официального сайта Министерства труда и социальной защиты Республики Казахстан [Эллектронный ресурс]. – 2020. – URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/enbek?lang=ru (дата обращения: 10.09.2020).

3. Spankulova L., Karatayev M., Clarke L. M. Trends in Socioeconomic Health Inequalities in Kazakhstan: National Household Surveys Analysis // Communist and Post – Communist Studies. – 2020. – № 53. – P. 177–190.

4. Таспенова Г. Ф., Саткалиева Т. С. Проблема трудоустройства лиц с ограниченными возможностями здоровья в Казахстане// Национальная ассоциация ученых (НАУ) – 2016. – № 5 (21). – P. 61–65.

5. Banks L. M., Davey C., Shakespeare T., Kuper H. Disability-inclusive responses to COVID-19: Lessons learnt from research on social protection in low- and middle-income countries // World Development. – 2020. – Vol.137. – P.1–4.

6. Бурибаев Е. А., Хамзина Ж. А., Кошпенбетов Б. М. Стандарты запрещения дискриминации в сфере занятости: перспективы имплементации в Казахстане // Вестник Института законодательства и правовой информации Республики Казахстан. – 2020. – № 2 (60). – С. 144–152.

7. Нацун Л. Н., Шабунова А. А. К вопросу об экономической цене инвалидности // Экономические и социальные перемены: факты, тенденции, прогноз. – 2018. – № 11 (2). – С. 160–174.

8. Статистика министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан [Электронный ресурс]. – 2020. – URL: http://enbek.gov.kz/ru/node/359322 (дата обращения: 07.10.2020).

9. Guekht A., Zharkinbekova N., Shpak A., Hauser A. Epilepsy and treatment gap in urban and rural areas of the Southern Kazakhstan in adults // Epilepsy & Behavior. – 2017. – Vol. 67. – P. 98–104.

10. Закона Республики Казахстан от 13 апреля 2005 года №39-III «О социальной защите» (с изменениями и дополнениями по состоянию на 29.06.2020г). [Электронный ресурс]. – 2020. – URL: https://online.zakon.kz/document/?doc_id=30008935 (дата обращения: 05.10.2020).

11. Трудовой кодекс Республики Казахстан от 23 ноября 2015 года № 414-V (с изменениями и дополнениями по состоянию на 07.07.2020 г). [Электронный ресурс]. – 2020. – URL: https://online.zakon.kz/document/?doc_id=38910832 (дата обращения: 01.10.2020).

12. Seitenova A., Becker Ch. Disability in Kazakhstan: an Evaluation of Official Data [Электронный ресурс]. – URL: http://documents.worldbank.org/curated/en/2008/02/9006771/disabilitykazakhstan-evaluationofficial-data (дата обращения 04.10.2020 г.).

13. Об утверждении Национального плана по обеспечению прав и улучшению качества жизни лиц с инвалидностью в Республике Казахстан до 2025 года. [Электронный ресурс]. – 2020. – URL: https://online.zakon.kz/document/?doc_id=30008935 (дата обращения: 07.10.2020).

14. Manarbek M., Koishibayev Y., Nechayeva L., Kapitsyn V. M. National plans to ensure the rights of persons with disabilities in Kazakhstan—amendments to the legislation // Disability & Society. – 2020. – Vol. 35 (8). – P. 1355–1359.

15. Hao Y., Li P. Employment legal framework for persons with disabilities in China: Effectiveness and reasons // International Journal of Environmental Research and Public Health. – 2020. – Vol. 17 (14). – P. 1–20.