Показатели бедности и их динамика в региональной структуре Казахстана

В данной статье всесторонне исследованы динамика уровня бедности и региональные особенности бедности в Казахстане.

Цель исследования – охарактеризовать изменения уровня бедности и выявить ключевые социально-экономические факторы, оказывающие влияние на её формирование.

В качестве методологической базы использованы методы временного и сравнительного анализа, корреляционного и регрессионного моделирования, а также методы причинности Грейнджера и VAR-прогнозирования.

Научная новизна работы заключается в представлении количественных моделей взаимосвязей между факторами, влияющими на уровень бедности, с учётом региональных различий.

Результаты исследования показали, что бедность тесно связана не только с доходами населения, но и с уровнем безработицы, плотностью населения и состоянием инфраструктуры. Для эффективной реализации политики борьбы с бедностью предлагаются комплексные и регионально дифференцированные подходы.

1. Agrawal, P. Economic growth and poverty reduction: Evidence from Kazakhstan // Asian Development Review. – 2007. – Vol. 24, № 2. – Б. 90–115. – DOI: 10.1142/S0116110507500102

2. Абенова, Қ. А. Қазіргі отбасылардың әлеуметтік-экономикалық ерекшеліктері / Қ. А. Абенова. – Алматы: Т. Рысқұлов атындағы ҚазЭУ, 2013.

3. Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы [Электрондық ресурс]. – URL: https://stat.gov.kz (қаралған күні: 23.07.2025).

4. Қуандық, Ж.Б.; Асилова, А.С.; Кар, М. Адами капитал мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық өсуінің басты көзі ретінде // The Journal of Economic Research & Business Administration. – 2022. – №3 (141). – Б. 116–127. – DOI: 10.26577/be.2022.v141.i3.11.

5. Халитова, М.М.; Нурымова, С.К.; Дюсебаева, Ж.К. Демографиялық жағдайды жақсарту үшін Қазақстан ауылдарының әлеуметтік инфрақұрылымын дамыту тетіктері // «Тұран» университетінің хабаршысы. – 2023. – №1 (97). – Б. 90–103. – DOI: 10.46914/1562-2959-2023-1-1-90-103.

6. Расулова, А.М.; Галинова, А.Т.; Киричок, О.В.; Давлетбаева, Н.Б. Аймақтар негізінде кедейлік деңгейіне салыстырмалы талдау: Қазақстан мысалында // Вестник Карагандинского университета. Economy Series. – 2022. – № 3(107). – Б. 272–280. – DOI: 10.31489/2022Ec3/272-280.

7. Eurostat. People at risk of poverty or social exclusion in 2023 [Электрондық ресурс]. – News article, 12.06.2024. – URL: https://ec.europa.eu/eurostat/ (қаралған күні: 22.07.2025).

8. Sánchez-Martí, J. A. La pobreza y la desigualdad económica según la vulnerabilidad territorial // European Public & Social Innovation Review. – 2024. – Vol. 9. – P. 01–18. – DOI: 10.31637/epsir-2024-448.

9. Chulanova, Z.; Brimbetova, N.; Satybaldin, A.; Dzhanegizova, A. Poverty in the Kazakhstan Regions: Assessing the Influence of Key Indicators on Differences in Its Level // Sustainability. – 2024. – Vol. 16. – Art. 6752. – DOI: 10.3390/su16166752

10. Киреева А. А., Нурбацин А. С., Халитова М. М. Assessing Inequality of Income Distribution and Education in the Regions of Kazakhstan // Экономика региона. – 2023. – Т. 19, № 3. – С. 741–752. – DOI: 10.17059/ekon.reg.2023-3-10.

11. Mukhamediyev B., Bimendiyeva L., Dauliyeva G., Temerbulatova Zh. Unrest in Kazakhstan: Economic background and causes // Cogent Economics & Finance. – 2023. – Vol. 11, No. 2. – Article 2263305. – DOI: 10.1080/23322039.2023.2263305.

12. Сағынбай Ә.Ғ., Қабылқайратқызы Р., Даулиева Ғ.Р., Қондыбаева С.К. Қазақстан Республикасындағы кедейлік тереңдігі көрсеткішінің жұмыссыздыққа ықпалы // Х.Досмұхамедов атындағы Атырау университетінің Хабаршысы. – 2024. – № 3 (74). – Б. 217–222. – DOI: 10.47649/vau.24.v74.i3.19.

13. Барышникова, Н.А.; Душевина, Е.М.; Кирилюк, О.М.; Найденова, Н.В.; Шкрябина, А.Ю. Strategic Priorities for the Human Capital Development in the Context of Socio-Economic Inequality of Russia’s Regions // IOP Conference Series: Earth and Environmental Science. – 2021. – Т. 666. – Ст. 062072. – DOI: 10.1088/1755-1315/666/6/062072.

14. World Bank. Kazakhstan – Poverty and Equity Brief [Электрондық ресурс]. – Washington, DC: World Bank Group, 2024. – URL: https://worldbank.org (қаралған күні: 23.07.2025)

15. Кангалакова, Д.М.; Айдарова, А.Б.; Ибраимова, С.Ж.; Апсенбетова, Г.Т. Қазақстан өңірлерінде кедейшілік деңгейін талдау // The Journal of Economic Research & Business Administration. – 2024. – № 1 (147). – Б. 145–… – DOI: 10.26577/jerba2024147112.

16. Нурланова, Н.К.; Альжанова, Ф.Г.; Днишев, Ф.М. Қазақстанның инклюзивті аймақтық даму деңгейін бағалау әдістері мен тәжірибесі // Экономика: стратегия и практика (Economics: the Strategy and Practice). – 2023. – Т. 18, № 4. – Б. 109–126. – DOI: 10.51176/1997-9967-2023-4-109-126.

17. Смағамбет, Б.Ж.; Айқынбайқызы, А. Орталық Азиядағы халық әл-ауқатының жақсаруы: салыстырмалы талдау // Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ Хабаршысы. Педагогика. Психология. Әлеуметтану сериясы. – 2023. – № 2 (143). – Б. 434–442. – DOI: 10.32523/2616-6895-2023-143-2-434-442.