Шағын және орта бизнесті мемлекеттік қолдау: библиометриялық талдау

Зерттеу мақсаты. Scopus дерекқорын пайдалан отырып, шағын және орта бизнесті (ШОБ) мемлекеттік қолдау мәселелеріне арналған ғылыми жарияланымдарға библиометриялық талдау жүргізу болып табылады. Жұмыс шеңберінде 2010-2025 жылдар аралығында осы тақырып бойынша жарияланым белсенділігінің негізгі тенденциялары, әсер еткен факторлары талданды, жетекші авторлар, елдер, ұйымдар, сондай-ақ зерттеудің негізгі тақырыптары мен бағыттары анықталды.

Әдіснамасы. VOSviewer 1.6.20 бағдарламалық жасақтамасын қолдана отырып, Scopus деректерін сандық өңдеуді қоса алғанда, библиометриялық талдау құралдарына негізделген. Көрсетілген жылдар аралығына талдау жасалды. Ғылыми желілер мен тақырыптық кластерлерді визуализациялауға мүмкіндік беретін бірлескен авторлық талдау, кілт сөздерді талдау және елдер мен ұйымдар арасындағы байланыс әдістері қолданылды.

Зерттеудің өзіндік құндылығы. Шағын және орта бизнесті қолдау мәселелеріне жаhандық ғылыми қызығушылықты кешенді бағалауда жатыр, бүл тек ғылыми олқылықтарды ғана емес, сонымен қатар одан әрі зерттеу үшін перспективалық бағыттарды анықтауға мүмкіндік береді. Жұмыс әсіресе пандемиядан кейінгі экономиканы қалпына келтіру жағдайында, шОБ-ты мемлекеттік қолдаудың рөлі артқан кезде өзекті болып табылады.

Зерттеу нәтижелері. Тақырып бойынша жарияланымдар санының тұрақты өсуін, Еуропа, Азия және АҚШ елдерінің белсенді қатысуын, сондай-ақ цифрландыру, субсидиялау, қаржылық инклюзив және ШОБ институционалдық қолдау мәселелеріне жоғары қызығушылықты көрсетті. Көрсеткіштердің тұрақсыздық пен өзгерістік себептері талданды. Талдау нәтижелері шағын және орта кәсіпкерлікті қолдаудың тиімді саясатын қалыптастыруда ғылыми қоғамдастық үшін де, мемлекеттік құрылымдар үшін де пайдалы болуы мүмкін.

1. OECD “Coronovirus (COVID-2019): SME policy responses” 2020, OECD Policy Responses to Coronovirus (COVID-2019) [Electronic source] // OECD Publishing, Paris. [website]. – 2020. – URL: https://www.oecd.org/en/publications/coronavirus-covid-19-sme-policy-responses_04440101-en.html (қарау күні: 02.06.2025)

2. Audretsch D.B., Thurik A.R. What’s new about the new economy? Sources of growth in the managed and entrepreneurial economies// Industrial and Corporate Change. - 2001. - №10(1). – P. 267-315. – DOI: 10.1093/icc/10.1.267.

3. OECD Financing SMEs and Entrepreneurs 2022: An OECD Scoreboard [Electronic source] // OECD Publishing, Paris. [website]. – 2022. – URL: https://www.oecd.org/en/publications/2022/03/financing-smesand-entrepreneurs-2022 (қарау күні: 02.06.2025)

4. Beck T., Demirgus-Kunt A. Small and medium-size enterprises: Access to finance as a growth constraint// Journal of Banking & Finance. – 2006. – №30(11). – P. 2931-2943. – DOI: 10.1016/j.jbankfin.2006.05.009.

5. Sakib M.N., Rahman M. Mitigating the impact of COVID-19 on SMEs through government policy intervention: A sysyematic literature review and bibliometric analisys // Future Business Journal. – 2024.– №50(10). – P. 1-11. – DOI: 10.1186/s43093-024-00346-0

6. Mishrif A., Khan A. Technology adoption as survival strategy for small and medium enterprises during COVID-19 // Journal of innovation and Entrepreneurship. - 2023. - №53(12). – P.1-23. - DOI: 10.1186/s13731-02300317-9

7. Ayyagari M., Demirguc-Kunt A., Maksimovic V. Small vs. young firms across the world: Contribution to employment, job creation and growth// World Bank Policy Research Working Paper. – 2011. - № 5631. – P. 1-45. – DOI: 10.1596/1813-9450-5631.

8. European Commission 2020 [Electronic source] // Annual report on European SMSe 2019. 2020: SMSe growing beyond borders. [website]. – 2020. – URL: https://single-market-economy.ec.europa.eu/smes/smestrategy-and-sme-friendly-business-conditions/sme-performance-review/annual-reports_en (қарау күні: 05.06.2025)

9. Cowling M., Brown R., Rocha A. Did you save come cash for a rainy COVID-2019 day? The crisis and SMSe// International Small Business Journal. – 2020. – №38(7). – P. 593-604. – DOI: 10.1177/0266242620945102.

10. Ratten V. Coronavirus (COVID-2019) and entrepreneurship: Changing life and work landscape// Journal of Small Business & Entrepreneurship. – 2020. – №32(5). – P. 503-516. – DOI: 10.1080/08276331.2020.1790167.

11. Belas. J., Gavurova B., Dvorsky J., Cepel M., Durana P. The impact of the COVID-19 pandemic on selected areas of a management system in SMEs // Economic Research Ekonomska Istrazivanja. – 2022. – №35(1). – P. 3754-3777. – DOI: 10.1080/1331677X.2021.2004187.

12. Zemtsov S., Barinova V., Semenova R., Mikhailov A. Entrepreneurship Policy and SME Development during Pandemic Crisis in Russia // Regional Research of Russia. – 2022. – №12(3). – P.321-334. – DOI: 10.1134/S2079970522700071.

13. Kozubikova L., Kotaskova A., Dvorsky J., Kljucnikov A. The impact of political factors’ perception on suitability of international business environment: The case of startups // Economics and Sociology. – 2019. – №12(1). – P. 61-79. – DOI: 10.14254/2071-789X.2019/12-1/3.

14. Zakharova K.A., Baburina N.A. Covernment financial support for small and medium-sized enterprises in northern regions // Sever I Rynok Formirovanie Economiceskogo Poradka. – 2025. – №28(1). - P.132-148. – DOI: 10.37614/2220-802X.1.2025.87.009.

15. Ustymenko M, Optimisation of the strategy of state support for small and medium-sized enterprises at the regional level through investment and innovation measures// Scientific Bulletin of Mukachevo State University Series Economics. – 2024. – №11(4). – P. 120-132. – DOI: 10.52566/msu-econ4.2024.120.

16. Aria M., Cuccurullo C. Bibliometrix: An R-tool for comprehensive science mapping analysis// Journal of Informetrics. – 2017. – №11(4). – P. 959-975. – DOI: 10.1016/j.joi.2017.08.007.

17. Van Eck N.J., Waltman L. Software survey: VOSviever a computer program for bibliometric mapping// Journal of Scientometrics. – 2010. – №84(2). – P. 523-538. – DOI: 10.1007/s11192-009-0146-3.

18. Donthu N., Kumar S., Mukherjee D., Pandey N., Lim W.M. How to conduct a bibliometric analysis: An overview and guidelines// Journal of Business Research. – 2021. – №133. – P. 285-296. – DOI: 10.1016/j.jbusres.2021.04.070.