Орталық банктің цифрлық валютасының Қазақстан экономикасының макроэкономикалық тұрақтығына әсерін бағалау

Зерттеудің мақсаты – Қазақстан Республикасында орталық банк цифрлық валютасының (CBDC) енгізілуінің макроэкономикалық салдарын бағалау.
Зерттеу әдіснамасыі. Бұл зерттеуде Қазақстанда CBDC енгізуінің макроэкономикалық тұрақтылық пен үй шаруашылықтарының әл-ауқаты тұрғысынан салдары талданады. Зерттеуде цифрлық валютаның және ақшалай қаражаттың болуын ескеретін орташа ауқымды динамикалық стохастикалық жалпы тепе-теңдік (DSGE) моделі қолданылады. Сондай-ақ, стандартты ауытқулар мен сценарийлер арасындағы корреляциялық тәуелділіктер негізінде құрылған бес сценарийді қамтитын сценарийлік талдау әдісі қолданылады.
Зерттеудің түпнұсқалығы мен практикалық маңыздылығы. Орталық банктің цифрлық валютасын (CBDC) енгізу тек технологиялық немесе экономикалық ғана емес, сонымен қатар елеулі макроэкономикалық салдарларға да ие. Есеп айырысудың цифрлық формаларына көшу жағдайында CBDC-нің ұлттық экономиканың тұрақтылығына әсерін кешенді түрде талдау қажеттілігі туындайды. Цифрлық валюта қолма-қол ақшаға, ағымдағы шоттарға және коммерциялық банктердегі депозиттерге балама бола алады. Бұл ретте түрлі ақша формаларының өзара алмастырылу дәрежесі CBDC техникалық сипаттамаларына байланысты. Сондықтан цифрлық валютаға деген әлеуетті сұранысты анықтап, оның макроэкономикалық және қаржылық тұрақтылыққа әсерін бағалау маңызды.
Зерттеу нәтижелері. Тұрақты алмастыру икемділігін бағалау әдісін қолдана отырып, CBDC орташа ауқымды DSGE моделіне интеграцияланды. Бұл экономикалық күйзелістердің берілу механизмдерін ашуға және цифрлық валютаның макроэкономикалық тұрақтылық пен үй шаруашылықтарының әл-ауқатына ықпалын шығын функциясы арқылы бағалауға мүмкіндік берді.

1. Boar C., Wehrli A. Ready, steady, go? Results of the third BIS survey on central bank digital currency // BIS Papers. – 2021.

2. Foster K., Blakstad S., Gazi S., Bos M. Digital currencies and CBDC impacts on least developed coun- tries (LDCs) // The Dialogue on Global Digital Finance Governance Paper Series. – 2021.

3. Andolfatto D. Assessing the impact of central bank digital currency on private banks // The Economic Journal. – 2021. – Vol. 131, № 634. – P. 525–540.

4. Chiu J., Davoodalhosseini S. M., Jiang J. H., Zhu Y. Bank market power and central bank digital cur- rency: Theory and quantitative assessment. – 2019.

5. Fernández-Villaverde J., Sanches D., Schilling L., Uhlig H. Central bank digital currency: Central bank- ing for all? // Review of Economic Dynamics. – 2021. – Vol. 41. – P. 225–242.

6. Auer R., Haene P., Holden H. Multi-CBDC arrangements and the future of cross-border payments // BIS Papers. – 2021. – № 115. – P. 1–22.

7. Auer R., Cornelli G., Frost J. Central bank digital currencies: Drivers, approaches and technologies // BIS Working Papers. – 2020. – № 880. – P. 1–39.

8. Andriyanov V. K. Digital currencies of central banks and monetary policy // International Finance. – 2021. – № 2. – P. 12–25.

9. Engert W., Fung B. S. C. Central Bank Digital Currency: Motivations and Implications // Bank of Canada Staff Discussion Paper. – 2017. – № 2017–16. – P. 1–28.

10. Ketterer J. A., Andrade G. Digital Central Bank Money and the Unbundling of the Banking Function // Inter-American Development Bank Discussion Paper. – 2016. – № 449. – P. 1–22.

11. Serikbaeva J. D., Kassenova G. E., Parmanova R. S. Introduction of national digital currencies: Poten- tial impact on the financial system and prospects for integration with international payment systems // Central Asian Economic Review. – 2024. – № 3 (156). – P. 211. – URL: https://caer.narxoz.kz/jour?locale=ru_RU (дата обращения: 01.08.2024).

12. Turmakhanbetova A. A., Kasenova G. E., Nurgalieva A. M. Forecasting demand for central bank digital currency (CBDC) in Kazakhstan // Central Asian Economic Review. – 2024. – № 5 (158). – P. 169. – URL: https://caer.narxoz.kz/jour?locale=ru_RU (дата обращения: 01.02.2025).

13. Marin I. G. Impact of the introduction of digital currencies of the Central Bank on global finance // Economy and Business: Theory and Practice. – 2024. – Vol. 4–2 (110).

14. Barrdear J., Kumhof M. The macroeconomics of central bank digital currencies // Bank of England Working Paper No. 605. – 2021. – URL: https://www.bankofengland.co.uk/working-paper/2021/the-macro-economics-of-central-bank-digital-currencies (дата обращения: 01.08.2024).

15. Abilov N. A Medium-Scale Bayesian DSGE Model for Kazakhstan with incomplete exchange rate pass-through // International Economic Journal. – 2021. – Vol. 35, № 4. – P. 486–522. – DOI: https://doi.org/10.1080/10168737.2021.1999298

16. CF Survey Centre «NAC Analytica». – URL: https://www.nacanalytica.kz/index.php (дата обращения: 01.08.2024).

17. Minesso F., Mehl A., Stracca L. Central bank digital currency in an open economy // Journal of Mon- etary Economics. – 2022. – Vol. 127. – P. 54–68.