Кәсіпорындардың инновациялық қызметін қаржыландыру ерекшеліктері

Зерттеу мақсаты – инновациялық қызметтің мәні мен мағынасын, инновациялық қызметті мемлекеттік қолдау шараларын, сонымен қатар қазіргі жағдайда отандық кәсіпорындардың инновациялық қызметін қаржыландыру көрсеткіштерін талдау арқылы негізгі мәселелерді айқындау және оларды шешу жолдарын ұсыну болып табылады.

Әдіснамасы – зерттеуде тaлдaу мен синтездеудің жалпы ғылыми əдістері, ғылыми зерттеулер нəтижелерін жaлпылaу, əдебиеттерге шолу, сaлыстыру, сараптамалық бағалау əдістері қолданылды.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы – экономикалық дамудың инновациялық жолы жоғары технологиялық өндірістерді құру, қолданыстағыларын жаңғырту негізінде бәсекелестік артықшылықтарды қамтамасыз етуді көздейді. Елімізде отандық кәсіпорындардың инновациялық қызметін қолдау мақсатында көптеген жұмыстар атқарылғанына қарамастан олар алға бастайтын инновациялық дамуды көрсете алмай келеді. Зерттеу барысында отандық кәсіпорындарда инновациялық қызметті жүзеге асыра алмауына ықпал ететін факторлар қарастырылып, олардың ішінде қаржыландырудың жетіспеушілігі негізгі себептердің бірі екендігі айқындалды.

Зерттеу нәтижелері – зерттеу нәтижесінде инновациялық қызметті қаржыландыру түрлері қарастырылып, оларды отандық кәсіпорындардың инновациялық қызметін қаржыландыруды жетілдіруде қолдану мүмкіндіктері ұсынылды. Әсіресе отандық кәсіпорындардың инновациялық қызметін мемлекет тарапынан қаржыландыруды жетілдіру, инновациялық қызметті іске асыратын кәсіпорындарға салықтық жеңілдіктер беру, отандық кәсіпорындар базасында ғылыми-зерттеу және тәжірибелікконструкторлық жұмыстар (одан әрі - ҒЗТКЖ) жүргізуді ынталандыру, ғылым мен өндіріс арасында байланысты нығайту бойынша нақты ұсыныстар берілді.

1. Ling Sh., Han G., An D., Akhmedov A., Wang H., Li H. Hunter W.C. The Effects of Financing Channels on Enterprise Innovation and Life Cycle in Chinese A-Share Listed Companies: An Empirical Analysis. Sustainability. – 2020. – Vol. 12. 6704. – P. 1-22. – doi:10.3390/su12176704.

2. Zhu E., Zhang Q., Sun L. Enterprise Financing Mode and Technological Innovation Behavior Selection: An Empirical Analysis Based on the Data of the World Bank’s Survey of Chinese Private Enterprises. Discrete Dynamics in Nature and Society. – 2021. – Vol. 2021. – P. 1-11. – https://doi.org/10.1155/2021/8833979.

3. Ayranci A.E., Ayranci E. Financing of Innovative Small and Medium-Sized Enterprises. A Research in Turkey. International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences. – 2016. – Vol. 6, No.1, January. – P. 100–114. – DOI: 10.6007/IJARAFMS/v6-i1/1997.

4. Брянцева Т.А. Особенности финансирования инновационной деятельности в современных экономических условиях. Проблемы современной экономики. – 2022. – № 3 (83). – С. 58 - 63.

5. Самарская И.М. Источники финансирования инновационной деятельности в Российской Федерации. Евразийский Научный Журнал. – 2016. – №4 (апрель). – С. 179-186.

6. Кваде Е.А., Табылдиев А. Финансовое обеспечение инноваций в РК. Гуманитарный научный журнал. – 2021. – №2. – C. 38-42.

7. Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік Кодексі 2015 жылғы 29 қазандағы № 375-V ҚРЗ [Электронды ресурс] // Әділет [web-портал]. – 2015. – URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/K1500000375 (қаралған күн: қараша, 2024)

8. World Intellectual Property Organization (WIPO) [Электронный ресурс] // Дүниежүзілік зияткерлік меншік ұйымы [web-портал]. – 2024. – URL: https://www.wipo.int/publications/ru/details.jsp?id=4758&plang=RU (қаралған күн: қазан, 2024)

9. Ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар және инновациялар статистикасы көрсеткіштерін қалыптастыру бойынша әдістеме» Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының 2016 жылғы «6» қазан № 232 бұйрығы [Электронды ресурс] // Әділет [web-портал]. –2016. – URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V1600014404 (қаралған күн: қараша, 2024)

10. Носова О.В. Инновационная политика Европейского союза: направления и приоритеты развития. Россия: тенденции и перспективы развития. – 2021. – №16-2. – С. 509-512.

11. European Innovation Scoreboard 2022. Luxembourg: Publications Office of the European Union. – 2022. – 102 p.

12. Қазақстан Республикасындағы кәсіпорындардың инновациялық қызметі туралы. 2023 ж. 19 серия Инновациялар статистикасы. 20.05.2024. 22 б.

13. Қазақстан Республикасындағы кәсіпорындардың инновациялық қызметі туралы. 2019-2023 ж. [Электронды ресурс] // Қазаақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы [web-портал]. – 2023. – URL: https://stat.gov.kz/industries/social-statistics/stat-edu-science-inno/ (қаралған күн: желтоқсан, 2024)

14. О.Бектенов обсудил запуск Фонда фондов венчурных инвестиций с международными и казахстанскими экспертами. [Электронный ресурс] // Официальный информационный ресурс Премьер-министра Республики Казахстан [web-портал]. URL:https://primeminister.kz/ru/news/olzhasbektenov-obsudil-zapusk-fonda-fondov-venchurnykh-investitsiy-s-mezhdunarodnymi-i-kazakhstanskimiekspertami-29498 (қаралған күн: желтоқсан, 2024)

15. Paul A. Gompers Corporations and the Financing of Innovation: The Corporate Venturing Experience. Federal Reserve Bank of Atlanta Economic review Fourth Quarter. – 2002. – P. 1-17.

16. Tang W., Cui Y., Qi Y. Long-term Financing Liabilities, Banking Connecting and R&D Investment: Empirical Evidence from China Manufacturing Listed Company. Appl. Stat. Manag. – 2017. Vol. 1. – P. 29–37. https://doi.org/10.3390/su12176704.

17. Rao N. Do tax credits stimulate R&D spending? The effect of the R&D tax credit in its first decade. Journal of Public Economics. – 2016. – Vol. 140, August. – P. 1-12. – https://doi.org/10.1016/j.jpubeco.2016.05.003.

18. Реестр участников специальных экономических зон [Электронный ресурс] // АО «Казахстанский центр индустрии и экспорта» «Qazindustry» [web-портал]. URL: https://qazindustry.gov.kz/ru/registersez (қаралған күн: 24.05.2025)

19. Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы (Салық кодексі). Қазақстан Республикасының Кодексі 2017 жылғы 25 желтоқсандағы № 120-VІ ҚРЗ. [Электронды ресурс] // Әділет [web-портал]. – 2017. – URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/K1700000120 (қаралған күн: қараша, 2024)

20. Клевцов И. Льготы уберут, СЭЗ проверят, но инвесторов не тронут: что ждет казахстанский бизнес после налоговой реформы [Электронный ресурс] // Ulys Media ақпараттық алаңы [web-портал]. URL: https://ulysmedia.kz/analitika/47974-lgoty-uberut-sez-proveriat-no-investorov-ne-tronut-chto-zhdetkazakhstanskii-biznes-posle-nalogovoi-reformy/ (қаралған күн: 24.05.2025)

21. Кусаинова И. Кто и зачем получает налоговые льготы в Казахстане: взгляд изнутри [Электронный ресурс] // Медиахолдинг «Atameken Business» [web-портал]. URL: https://inbusiness.kz/ru/news/ktoi-zachem-poluchaet-nalogovye-lgoty-v-kazahstane-vzglyad-iznutri (қаралған күн: 24.05.2025)

22. Игликова Д.Д. Налоговое стимулирование инновационной деятельности Казахстана. Проблеми та перспективи розвитку фiнансовоi системи в сучасних умовах: збiрник матерiалiв Мiжнародноi науково-практичной iнтернет-конференцii (м. Полтава, 11-12 жовтня 2017 року).- Полтава: ПУЕТ. – 2017. – С.41-45.

23. Халитова М.М., Сулейменова А.Ш. Мировой опыт налогового стимулирования развития инновационной деятельности (на примере Японии). Экономика: стратегия и практика. – 2018. – №4. – С. 124-133. (журнал)

24. Diaconu M. Features of financing innovative enterprises. International journal of academic research. – 2012. –Vol. 4. No. 2. April. – P. 70-74.

25. Measuring innovation a new perspective [Электронды ресурс] // Organisation for Economic Cooperation and Development [web-портал]. –2010. – URL:https://www.oecd.org/content/dam/oecd/en/publications/reports/2010/05/measuring-innovation_g1ghc903/9789264059474-en.pdf (қаралған күн: қараша, 2024)