Қазақстандағы көміртекті сақтауды және жерді пайдаланудың түрлерінің экономикалық құндылығын талдау (2001-2020 жж.)

Зерттеу мақсаты. Қазақстандағы жердің деградациясының себептері мен салдарын талдау, оның экономикалық және экологиялық зардаптарына ерекше назар аудару. Зерттеу жердің деградациясын азайтудың әлеуетті шешімдерін зерттеуге және жерді тұрақты пайдалану тәжірибесін ілгерілетуге бағытталған.

Əдіснамасы. Зерттеу салыстырмалы, жүйелік және диалектикалық тәсілдердің жиынтығын қолданады. Салыстырмалы әдіс әртүрлі аймақтардағы жердің деградация тенденцияларын зерттеу үшін қолданылады, ал жүйелік тәсіл жерді пайдалану тәжірибесі, климаттың өзгеруі және әлеуметтікэкономикалық факторлар арасындағы өзара тәуелділіктер туралы тұтас көзқарасты қамтамасыз етеді. Диалектикалық әдіс динамикалық өзара әрекеттесуді және жердің деградациясының ұзақ мерзімді салдарын түсінуге көмектеседі.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Экологиялық брендинг сияқты инновациялық тәсілдерді тұрақты жерге орналастырудың драйвері ретінде енгізу арқылы Қазақстандағы жердің деградациясын түсінуге ықпал етеді. Зерттеу сонымен қатар жердің деградациясын азайтудың және тұрақты даму мақсаттарына жетудің негізгі стратегиясы ретінде жасыл экономикаға көшудің маңыздылығын көрсетеді. Зерттеу Зерттеу нəтижелері. Негізгі ықпал етуші факторлар мен ең көп зардап шеккен аймақтарды анықтай отырып, Қазақстандағы жер деградациясының негізгі кезеңдері көрсетілген. Нәтижелер жерге орналастырудың кешенді тәжірибесінің қажеттілігін және жердің деградациясымен күресу үшін тұрақты шешімдерді қабылдауды көрсетеді. Тозған жерлерді қалпына келтіруге және тұрақты ауылшаруашылық тәжірибесін ілгерілетуге бағытталған саяси араласулар бойынша ұсыныстар берілген.

1. Nachtergaele F., et al. The harmonized world soil database // Proceedings of the 19th World Congress of Soil Science, Soil Solutions for a Changing World, Brisbane, Australia, 1-6 August 2010. – 2010. – С. 34–37.

2. Nkonya E., et al. Economics of land degradation // IFPRI Issue Brief. – 2011. – С. 68.

3. von Braun J., et al. The economics of land degradation. – 2013.

4. Hernández R. C., Camerin F. The application of ecosystem assessments in land use planning: A case study for supporting decisions toward ecosystem protection // Futures. – 2024. – № 103. – С. 399.

5. Food and Agriculture Organization (FAO). The state of the world’s land and water resources for food and agriculture (SOLAW) - Managing systems at risk. – Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations, 2011. – ISBN 978-92-5-106614-0.

6. Lal R. Soil degradation by erosion // Land Degradation & Development. – 2001. – Т. 12. – № 6. – С. 519–539.

7. Montanarella L., Pennock D. J., McKenzie N., et al. World’s soils are under threat // SOIL. – 2016. – Т. 2. – № 1. – С. 79–82.

8. Mueller L., Schindler U., Fodor N., et al. Impacts of land use change on soil health and ecosystem services in dynamic landscapes: Towards sustainable land management in Europe // Environmental Earth Sciences. – 2010. – Т. 69. – № 2. – С. 241–255.

9. Costanza R., de Groot R., Sutton P., et al. Changes in the global value of ecosystem services // Global Environmental Change. – 2014. – Т. 26. – С. 152–158.

10. Trucost Plc. The economic value of ecosystem services in the Nordic countries. – Nordic Council of Ministers, 2008.

11. Barbier E. B. Economics of natural resources and the environment. – Cambridge: Cambridge University Press, 2011.

12. Foley J. A., DeFries R., Asner G. P., et al. Global consequences of land use // Science. – 2005. – Т. 309. – С. 570–574.

13. Nkonya E., et al. Concepts and methods of global assessment of the economics of land degradation and improvement // В: Economics of land degradation and improvement—A global assessment for sustainable development. – Springer, 2016. – С. 15–32.

14. Sutton P. C., et al. The ecological economics of land degradation: Impacts on ecosystem service values // Ecological Economics. – 2016. – Т. 129. – С. 182–192.

15. LP DAAC. Land c over search [Электронный ресурс] // LP DAAC [Website]. – URL: https://lpdaac.usgs.gov/search/?query=ndvi&keyword=Land+Cover&view=cards&sort=relevance (дата обращения: 14.02.2025).