Қазақстандағы шағын және орта бизнес субъектілерін микроқаржыландыру: дамудың қазіргі заманғы бағыттарын талдау

Зерттеу мақсаты – және орта бизнесті (ШОБ) кредиттеу нарығының, оның ішінде микроқаржыландыру сегментінің ағымдағы жағдайын талдау және банктердің осы сектормен қарым-қатынасты нығайту және дамыту үшін қолданатын стратегияларын анықтау. Жұмыста кредиттеу және микрокредиттеу саласындағы негізгі үрдістер, сондай-ақ ШОБ-тың қаржы ресурстарына қолжетімділігіне әсер ететін факторлар қарастырылады.

Әдіснамасы – зерттеу экономикалық және статистикалық талдау әдістерін, графикалық әдісті, сондай-ақ сипаттау және жалпылау әдістерін қолдана отырып жүргізілді. Деректер көзі ретінде Бірінші кредиттік бюроның, World Bank ресми статистикалық материалдары, консалтингтік компаниялар мен қаржы ұйымдарының талдамалық шолулары, сондай-ақ қазақстандық және шетелдік авторлардың ғылыми зерттеулері пайдаланылды. Қосымша ғылыми-практикалық конференциялардың материалдары талданды.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы – авторлар корпоративтік кредиттеу нарығының жай-күйіне егжей-тегжейлі талдау жүргізді және микроқаржыландыруға баса назар аудара отырып, ШОБ сегментімен жұмыс істеу үшін жаңа бизнес-модельдерді әзірлеудің инновациялық тәсілдерін қарастырды. Қаржы ресурстарының қолжетімділігін арттыруға ықпал ететін және ШОБ-тың тұрақты ұзақ мерзімді өсуін қамтамасыз ететін цифрландыру және экожүйелік модельдер сияқты заманауи шешімдерге ерекше назар аударылады.

Зерттеу нәтижелері – талдау нәтижелері мен соңғы жылдардағы қазақстандық ШОБ микроқаржыландыру нарығының қазіргі жай-күйін зерттеу бойынша авторлар нарықты дамытудың өзекті тенденцияларын анықтады, сондай-ақ оның болашақ дамуы туралы болжамдар берілді.

1. World Trade Report 2016. Levelling the trading field for SMEs. [Электронный ресурс] // World Trade Organization [https://www.wto.org/english/res_e/publications_e/wtr16_e.htm]. – 2016. (дата обращения: 18.07.2024).

2. Popadić D., Živanović V., Živanovic N. The Importance of Small and Medium Enterprise Developmentfor Efficient Global Market Environment // Chinese Business Review. – 2022. – Vol. 21, No. 3. – P. 102-107. – https://doi.org/10.17265/1537-1506/2022.03.003.

3. Dvoulety O., Gordievskaya A., Prochazka D. Investigating the Relationship between Entrepreneurshipand Regional Development: Case of Developing Countries // Journal of Global Entrepreneurship Research. – 2018. – Vol. 8, No 16. – Р. 8-6. – https://doi.org/10.1186/s40497-018-0103-9.

4. Токаев К.К. Экономический курс Справедливого Казахстана [Электронный ресурс] // Официальный сайт Президента Республики Казахстан [https://www.akorda.kz/ru/addresses]. – 2023. (дата обращения: 18.07.2024).

5. Крупина Е. М., Селезнёва И. В. Микрофинансирование как инструмент повышения уровня жизнинаселения в посткризисный период экономики Казахстана // Вестник КазНУ. Серия экономическая. – 2022. – №3 (141) – стр. 64-74.

6. Bachaev U.A., Karpova T.A. Development of the banking sector in the digital economy // Economics: Yesterday, Today and Tomorrow. – 2018. – №8(9А). – P. 20-26.

7. Bousrih J. The impact of digitalization on the banking sector: Evidence from fintech countries // Asian Economic and Financial Review. – 2023. – №13(4). – P. 269–278. – https://doi.org/10.55493/5002.v13i4.4769.

8. Gupta M., Shekhar S., Aggarwal K. SME Finance // Journal of Management. – 2019. – № 6 (3). – Р.134–139.

9. Angela R. SMEs' sector access to finance: an overview // Annals of Faculty of Economics. – 2011. – №1 (1). – Р. 431-437.

10. Carey D., Flynn A. Is bank finance the Achilles' heel of Irish SMEs? // Journal of European Industrial Training. – 2005. – №29 (9). – Р. 712-729.

11. Peria M., Soledad M., De la Torre A., Schmukler S. Drivers and Obstacles to Banking SMEs: The Role of Competition and the Institutional Framework. [Электронный ресурс] // Policy Research Working Paper, World Bank [https://openknowledge.worldbank.org/entities/publication/2cdf7e55-a173-5a8b-b2d6d0df92639b20]. – 2008. – №4788. (дата обращения: 18.07.2024).

12. Beck T., Demirgüç-Kunt A., Peria M., Soledad M. Bank Financing for SMEs around the World: Drivers, Obstacles, Business Models, and Lending Practices. [Электронный ресурс] // Policy Research Working Paper, World Bank [https://openknowledge.worldbank.org/server/api/core/bitstreams/1a65b5b0-98c1-5744ab43-192612b11b27/content]. – 2008. – №4785. (дата обращения: 10.07.2024).

13. Zhang X., Li J., Xiang D., Worthington A. Digitalization, financial inclusion, and small and mediumsized enterprise financing: Evidence from China // Economic Modelling. – 2023. – № 126. – https://doi.org/10.1016/j.econmod.2023.106410.

14. Ololade Y. SME financing through fintech: an analytical study of trends in Nigeria and the USA //International Journal of Management & Entrepreneurship Research. – 2024. – № 6. – Р. 1078-1102.

15. Barbarasa E., Miliaras C. Why banks in emerging markets are increasingly providing non-financial services to small and medium enterprises. [Электронный ресурс] // International Finance Corporation. [https:// openknowledge.worldbank.org/entities/publication/1c85d351-7967-57f6-857d-53ea61f886ce]. – 2012. (дата обращения: 10.07.2024).

16. Karadag H., Akman V. The Role Of Cross Selling In SME Banking: An Analysis From Turkey //Emerging Markets Journal. – 2015. – №1 (5). – P. 82-92. – https://doi.org/10.5195/emaj.2015.71.

17. Смирнов В. Банковские экосистемы: специфика развития //Управленческие науки = Management Sciences in Russia. – 2021. – №11 (3). – стр. 47-60. – https://doi.org/10.26794/2404022X-2021-11-3-47-60.

18. Lu Z., Wu J., Li H., Nguyen D. K. Local Bank, Digital Financial Inclusion and SME Financing Constraints: Empirical Evidence from China // Emerging Markets Finance and Trade. – 2021. – № 58(6). – Р. 1712–1725. – https://doi.org/10.1080/1540496X.2021.1923477.

19. Объем выданных кредитов предприятиям в период 2018-2023 гг. [Электронный ресурс] // Первое кредитное бюро [https://www.1cb.kz/]. (дата обращения: 18.07.2024).

20. Маргацкая Г.С., Маргацкий Р.В. Цифровые технологии на финансовом рынке Казахстана //Вестник университета «Туран». – 2020. – №3. – Стр.134-140. – https://doi.org/10.46914/1562-29592020-1-3-134-140.

21. Hryckiewicz A., Korosteleva J., Kozlowski L., Rzepka V., Ruomeng W. Bank Technological Innovationand SME Lending: Do We Experience a Transformation in a Bank-SME Relationship? // Social Science Research Network. – 2023. – http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4390485.

22. Hardik N. Digitalisation promotes adoption of soft information in SME credit evaluation: the case of Indian banks // Digital Finance. – 2024, № 6. Р. 23–54. – https://doi.org/10.1007/s42521-023-00078-w.

23. Diamond S., Drury N., Lipp A., Marshall A., Ramamurthy S. and Wagle L. The future of banking inthe platform economy // Strategy & Leadership. – 2019. - №6 (47). – P. 34-42. – https://doi.org/10.1108/SL-09-2019-0139.

24. Sankha S., Ram V. The inverted bank: How platforming helps exploit ecosystems // Journal of Digital Banking. – 2020. – №1(5). – https://doi.org/10.69554/PCYJ5447.