Қазақстанның қор нарығына ішкі және сыртқы факторлардың әсерін бағалау

Бұл зерттеудің мақсаты ішкі және сыртқы факторларды анықтау және олардың қазақстандық қор нарығының динамикасына әсерін бағалау болып табылады.

Зерттеу әдіснамасы. Жұмыста салыстырмалы талдау, көп регрессиялық талдау және факторлық талдау қолданылды. Ішкі факторларға нақты ЖІӨ өсу қарқыны, инфляция деңгейі және ұлттық валюта бағамы кірді. Сыртқы факторларды мұнайдың әлемдік бағасы, Ресей рублінің бағамы және Ресей қор индексі көрсетті.

Зерттеудің бірегейлігі/құндылығы. Зерттеу қазақстандық қор нарығының динамикасы және оның негізгі макроэкономикалық көрсеткіштерге тәуелділігі туралы құнды ақпарат береді. Бұл дере-ктерді болжау әдістерін және нарықта шешім қабылдауды жақсарту үшін пайдалануға болады, бұл инвесторлар мен талдаушылар үшін маңызды.

Зерттеу нәтижелері. Құбылмалылық деңгейі мен орташа кірістілік негізінде бүкіл талданатын кезең үш шағын кезеңге бөлінді: қолайлы немесе нарықтың жылдам өсу кезеңі, қолайсыз немесе құлдырау кезеңі және қалыпты қолайлылық немесе нарықты қалпына келтіру кезеңі. Талдау нәтижелері инфляция деңгейі мен ресейлік қор индексінің қазақстандық қор нарығына айтарлықтай әсер ететінін көрсетті. Инфляция ең үлкен әсер етеді, оның деңгейі көтерілген кезде индекстің өсуіне ықпал етеді. Ресей қор индексі де айтарлықтай әсер етіп, KASE индексімен жоғары корреляцияны көрсетеді. Бұл ретте ұлттық валюта бағамы мен мұнайдың әлемдік бағасы қазақстандық қор нарығына әлсіз әсер етті. Негізгі әлемдік қор индекстерінің кірістерінің корреляциялық матрицасы құрылды.

1. Arynova Z., Galieva A., Sadu Zh. Kazakhstan securities market: basic parameters and development trends // Bulletin of the Kazakh University of Economics, Finance and International Trade. – 2022. – No. 3 (48). – P. 206. – DOI 10.52260/2304-7216.2022.3(48).26.

2. Box G. E. P., Jenkins G. M. Time Series Analysis: Forecasting and Control. 2nd ed. San Francisco: Holden-Day, 1976. – 575 p.

3. Федорова Е.А., Бузлов Д.А. Прогнозирование фондового рынка Российской Федерации с помощью GARCH-моделирования // Финансовая аналитика: проблемы и решения. – 2013. – №16.

4. Kouaissah N., Orlandini D., Ortobelli S., Tichý T. Theoretical and Practical Motivations for the Use of the Moving Average Rule in the Stock Market // IMA Journal of Management Mathematics. – 2020. – Vol. 31, No. 1.

5. Shahbaz P., Ahmad B., Atani Reza E., Moghaddam Jalal J. Stock market forecasting using artificial neural networks // European Online Journal of Natural and Social Sciences. – 2014. – Vol. 2, No. 3(s). – P. 2404-2411.

6. Носков С. И. Метод смешанного оценивания параметров линейной регрессии: особенности применения // Вестник ВГУ. Серия: Системный анализ и информационные технологии. – 2021. – №1. – С. 126-132.

7. Давнис В. В., Добрина М. В. Ранговый портфельный анализ // Современная экономика: проблемы и решения. – 2019. – №3. –С. 21-36.

8. Галустян М. Ж. Использование метода главных компонент при отборе факторов для прогнозирования фондового рынка России // Известия ТулГУ. Экономические и юридические науки. – 2016. – №2-1.

9. Kerimbek G., Mahfudz A., Yerkhanova B. The main problems and ways of development of the exchange market of the Republic of Kazakhstan // Kyzylorda University named after Korkyt Ata. – 2023. – №3 (3).

10. Информация по историческим данным KASE [Электронный ресурс] // Investing.com [web-сайт]. – URL: https://ru.investing.com/indices/kase-historical-data (дата обращения 10.08.2024)

11. Федорова Е.А. Влияние макроэкономических факторов на фондовый рынок России // Проблемы прогнозирования. – 2010. – № 2. – С. 78–83

12. Федорова Е.А. Оценка влияния фондовых рынков США, Китая и Германии на фондовый рынок России // Экономический анализ: теория и практика. – 2013. – №47 (350).

13. Лукасевич И. Я. Исследование зависимостей и оценка влияния мировых фондовых рынков на фондовый рынок России // Экономика. Налоги. Право. – 2020. – №4.

14. Kumar R. The effect of macroeconomic factors on Indian stock market performance: a factor analysis approach // Journal of Economics and Finance. – 2013. – Vol. 1, No. 3. – Pp. 14-21.

15. Celebi K., Hönig M. The Impact of Macroeconomic Factors on the German Stock Market: Evidence for the Crisis, Pre- and Post-Crisis Periods // International Journal of Financial Studies. – 2019. – Vol. 7, No. 2. – DOI: 10.3390/ijfs7020018.

16. Demir C. Macroeconomic Determinants of Stock Market Fluctuations: The Case of BIST-100 // Economies. 2019. – Vol. 7, No. 1. – P. 8. – DOI: https://doi.org/10.3390/economies7010008.

17. Информация по рынкам [Электронный ресурс] // Investing.com [web-сайт]. – 2024. – URL: https://ru.investing.com/markets/ (дата обращения 10.08.2024)

18. Информация по экономике [Электронный ресурс] // Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [web-сайт]. – URL: https://stat.gov.kz/ru/industries/economy/ (дата обращения 10.08.2024)