Өңірлік қаржыландыру: бюджеттік және балама мүмкіндіктер

Зерттеудің мақсаты – бюджеттік және бюджеттен тыс негізде ресурстық қамтамасыз ету мәселелерін зерттеу арқылы өңірлік қаржыландырудың ерекшелігін анықтау.

Әдіснамасы – зерттеу бюджеттік процестегі заңдылықтарды анықтауға мүмкіндік беретін талдау мен дедукцияны қолдану; бюджеттік қамтамасыз етуді бағалаудың әзірленген әдістемесін негіздеуге басты болған талдау мазмұны; зерттеудің статистикалық әдістері: графиктер, кестелер арқылы зерттеу нәтижелерін топтастыру, жіктеу, сондай-ақ визуализациялауға негізделген.

Зерттеудің бірегейлігі, әдетте, бюджетпен қамтамасыз етуді бағалау әр түрлі зерттеушілердің заңнамалық регламенттері немесе авторлық әдістемелері негізінде бағаланады, ал осы зерттеуде ұсынылған әдістеме негізгі тәжірибелерді ескере отырып негізделген және шектеулерді азайтады. Қазақстанның төрт ірі облысының мысалында муниципалдық облигацияларды шығару бойынша деректерді жинау және талдау нәтижесінде алынған мәліметтер оларға қызмет көрсету бойынша негізгі ерекшеліктер мен ықтимал тәуекелдерді анықтауға мүмкіндік берді. Осы зерттеуде әзірленген ұсынымдар өңірлік басқару, мемлекеттік қаржы, Өңірлік қаржыландырудың тиімділігі мен деңгейі, орнықты даму мақсаттарына қол жеткізу сияқты салаларда зерттеулер спектрін кеңейтуге ықпал ететін болады.

Зерттеу барысында бюджеттік жоспарлау мәселелерін шешуде өңірлік билік пен басқару органдарының дербестігінің жеткіліксіздігі анықталды. Бұл сонымен қатар олардың жергілікті бюджеттің негізгі басқарушылары ретінде бюджеттік процеске толық қатыспағанын көрсетеді. Зерттелетін өңірлердегі бюджетпен қамтамасыз ету деңгейі өте жоғары емес болып табылады. Жергілікті қарыз алу мәселесі барлық ықтимал тәуекелдерді есепке алу үшін жүйелі тәсілді қажет етеді.

1. Bureau of National Statistics. Agency for Strategic Planning and Reforms of the Republic of Kazakhstan. Brief results of the socio-economic development of the regions [Electronic resource] // stat.gov.kz [website]. –2024. – URL: https://stat.gov.kz/en/region/ (accessed: 15.07.2024).

2. JSC KazMunayGas. For Investors 2024 [Electronic resource] // kmg.kz [website]. – 2024. – URL: https://www.kmg.kz/ru/investors/ (accessed: 15.07.2024).

3. Statistical bulletin of the Ministry of Finance of the Republic of Kazakhstan on 01.07.2023. Execution of local budgets [Electronic resource] // gov.kz [website]. – 2023. –URL:https://www.gov.kz/memleket/entities/minfin/documents/details/503077?lang=en (accessed: 15.07.2024).

4. Адамбекова А.А. Субвенционность регионов Казахстана: инструменты и методы регулирования // Магистраль. 2010. – № 7(117). – С. 56-60.

5. Зейнельгабдин А.Б. Влияние взаимосвязи денежно-кредитных и налогово-бюджетных инструментов на формирование и использование государственных финансовых ресурсов в Республике Казахстан // «Тұран» университетінің хабаршысы» ғылыми журналы. – 2020. – № 2(86). – С. 166-171.

6. Зейнельгабдин А.Б., Мусатаева А.А., Кенесбаева Д.Ж. Модернизация денежно-финансовых инструментов в управлении экономикой в Республике Казахстан // Л.Н. Гумилев атындағы ЕҰУ Хабаршысының экономика сериясы. – № 2. – 2023. – С. 220-231. – DOI: https://doi.org/10.32523/2789- 4320-2023-2-220-231

7. Айгазин Ж. Богатые регионы Казахстана богатеют, а бедные – беднеют // Forbes-Kazakhstan. 29 марта 2018. // forbes.kz [web-сайт]. – URL: https://forbes.kz/articles/pochemu_bogatyie_regionyi_kazahstana_bogateyut_a_bednyie_bedneyut (accessed: 15.07.2024).

8. Бюджетный Кодекс РК. Кодекс Республики Казахстан от 4 декабря 2008 г. № 95-IV (с учетом дополнений на 05.07.2024) [Electronic resource] // Әділет [website]. – 2024. – URL: https://adilet.zakon.kz/rus/docs/K080000095 (accessed: 15.07.2024).

9. Азисова Л.А. К вопросу о бюджетной обеспеченности как фактора устойчивого социально- экономического развития территории // Сборник научных трудов по итогам международной научно-практической конференции «Развитие экономики и менеджмента в современном мире». Воронеж, 2014. С. 349. // izron.ru [website]. – URL: https://izron.ru/articles/razvitie-ekonomiki-i-menedzhmenta-vsovremennom-mire-sbornik-nauchnykh-trudov-po-itogam-mezhdunarodn (accessed: 15.07.2024).

10. KPO. KPO general overview [Electronic resource] // kpo.kz [website].–2024. – URL: https://www.kpo.kz/en/o-kompanii/obzor-dejatelnosti-kpo (accessed: 15.07.2024).

11. Салимбаева Ш.Д. Анализ экономического содержания расходов бюджета Республики Казахстан // Вестник Алтайской академии экономики и права. – 2022. – № 4 (часть 2). – С. 246-254.

12. Тукушева А. Минтранспорта запросило миллиард тенге на восстановление дорог в ЗКО после паводков // Курсив. 24 сентября 2024 [Electronic resource] // kz.kursiv.media [website]. – 2024. – URL: https://kz.kursiv.media/2024-09-24/tksh-dorogi-pavodki-mintransporta/ (accessed: 30.09.2024).

13. Алюбаева А. В Казахстане предлагают проверять бизнес по жалобам граждан // Капитал. 9 февраля 2021 [Electronic resource] // kapital.kz [website]. – 2021. – URL: https://kapital.kz/business/93296/vkazakhstane-predlagayut-proveryat-biznes-po-zhalobam-grazhdan.html (accessed: 15.07.2024).

14. Капитал. Центр деловой информации [Electronic resource] // kapital.kz [website]. – URL: https://kapital.kz/economic/102138/chto-dolzhna-uchityvat-novaya-kontseptsiya-investitsionnoy-politiki.html (accessed: 15.07.2024).

15. Butler A.W., Yi H. Aging and public financing costs: Evidence from U.S. municipal bond markets // Journal of Public Economics. – Volume 211, July 2022, 104665. – DOI: https://doi.org/10.1016/j.jpubeco.2022.104665

16. Zhang Y., Cao L., Lan M., Su Zh., Wang K. Air pollution and issuance credit spread of municipal investment bond // Energy Economics. – Volume 139, November 2024, 107866. – DOI: https://doi.org/10.1016/j.eneco.2024.107866

17. Campi M., Peters G.W., Richards K.-A. Shades of green: Unveiling the impact of municipal green bonds on the environment // Franklin Open. – Volume 7, June 2024, 100113. – DOI: https://doi.org/10.1016/j.fraope.2024.100113

18. KASE. Акимат Восточно-Казахстанской области/Западно-Казахстанской области/Карагадинской области/ Кзыл-Ординской области [Electronic resource] // kase.kz [website]. – URL: https://kase.kz/ru/issuers/VK/ZK/KG/КО (accessed: 15.07.2024).