ТІКЕЛЕЙ ШЕТЕЛДІК ИНВЕСТИЦИЯЛАР МЕН ЛОГИСТИКАНЫҢ ДАМУЫНЫҢ ЕЛДІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӨСУІНЕ ƏСЕРІ: ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЫСАЛЫНДА

Зерттеу мақсаты. Қазақстанның стратегиялық географиялық жағдайын жəне оның Орталық

Азиядағы ірі транзиттік жəне логистикалық орталыққа айналуға ұмтылысын ескере отырып, зерттеудің мақсаты экономикалық өсу мен тікелей шетелдік инвестициялар мен логистикалық көрсеткіштер сияқты басқа да айнымалылар арасындағы байланысты зерттеу болып табылады.

Əдіснамасы. Деректер 2007-2023 жылдардағы World Band Data-дан алынған. Зерттеу алдыңғы зерттеулер мен деректерді талдау əдістеріне негізделген эконометрикалық модельдеуді қолданды. Логистиканың, ТШИ-дің, энергияны тұтынудың, урбанизацияның жəне инфляция деңгейінің маңыздылығы туралы əдебиеттерге шолу негізінде авторлар эконометрикалық регрессиялық модель құрастырады. Зерттелетін айнымалылар арасындағы байланысты түсіну үшін корреляциялық матрица жасалады.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Деректерді талдау жəне эконометрикалық əдістерді қолдану арқасында зерттеу осы факторлардың Қазақстан Республикасындағы экономикалық өсуге қалай əсер ететіні туралы эмпирикалық деректерді ұсынады. Бұдан басқа, логистика көрсеткіштерін талдауға негізгі айнымалы ретінде енгізу Қазақстанның логистикалық инфрақұрылымды нығайтуға ұмтылысын ескере отырып, зерттеудің ерекшелігін көрсетеді.

Зерттеу нəтижелері. Регрессиялық талдау модельдің жоғары түсіндіру қабілеті бар екенін көрсетеді (R-квадрат 0,88). Бұл ЖІӨ авторлар қарастыратын тəуелсіз айнымалылармен түсіндірілуі мүмкін екенін көрсетеді. Логистика мен энергияны тұтыну тиімділігінің көрсеткіштері статистикалық маңыздылығын көрсетеді, ал ТШИ, қала халқының өсуі жəне инфляция статистикалық маңызды күшке ие емес.

Алынған деректер Қазақстан Республикасындағы экономикалық өсуді ынталандырудағы логистика тиімділігінің маңызды рөлін көрсетеді. Логистикалық инфрақұрылымды жақсартуға жəне тиімділікті арттыруға инвестиция салу экономикаға айтарлықтай пайда əкелуі мүмкін.

1. Transport and logistics in Kazakhstan [Electronic source] // AIFC [website]. – n.d. – URL: https://aifc.kz (accessed: 14.05.2024).

2. Gunasekera K., Anderson W., Lakshmanan T. R. Highway-induced development: evidence from Sri Lanka // World Development. – 2008. – Т. 36. – № 11. – P. 2371-2389.

3. Lean H. H., Huang W., Hong J. Logistics and economic development: Experience from China // Transport policy. – 2014. – № 32. – P. 96-104.

4. Chu S., Majumdar A. Opportunities and challenges for a sustainable energy future // Nature. – 2012. – Т. 488. – № 7411. – P. 294-303.

5. Khadaroo J., Seetanah B. The role of transport infrastructure in international tourism development: A gravity model approach // Tourism management. – 2008. – Т. 29. – № 5. – P. 831-840.

6. Shan J., Yu M., Lee C. Y. An empirical investigation of the seaport’s economic impact: Evidence from major ports in China // Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review. – 2014. – № 69. – P. 41-53.

7. Park J. S., Seo Y. J. The impact of seaports on the regional economies in South Korea: Panel evidence from the augmented Solow model // Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review. – 2016. – № 85. – P. 107-119.

8. Belloumi M. The relationship between trade, FDI and economic growth in Tunisia: An application of the autoregressive distributed lag model // Economic systems. – 2014. – Т. 38. – № 2. – P. 269-287.

9. Kurtishi-Kastrati S. Impact of FDI on economic growth: An overview of the main theories of FDI and empirical research // European Scientifi c Journal. – 2013. – Т. 9. – № 7. – P. 56-77.

10. Protsenko A. Vertical and horizontal foreign direct investments in transition countries: Doctoral dissertation. – LMU, 2004. – 159 p.

11. Shahbaz, M., Zakaria, M., Shahzad, S. J. H., Mahalik, M. K. The energy consumption and economicgrowth nexus in top ten energy-consuming countries: Fresh evidence from using the quantile-on-quantile approach // Energy Economics. – 2018. – Т. 71. – P. 282-301.

12. Saidi, S., Mani, V., Mefteh, H., Shahbaz, M., Akhtar, P. Dynamic linkages between transport, logistics, foreign direct investment, and economic growth: Empirical evidence from developing countries // Transportation Research Part A: Policy and Practice. – 2020. – Т. 141. – P. 277-293.

13. Campos, N. F., Kinoshita, Y. Foreign direct investment as technology transferred: Some panel evidence from the transition economies // The Manchester School. – 2002. – Т. 70. – № 3. – P. 398-419.

14. Reardon, T., Belton, B., Liverpool‐Tasie, L. S. O., Lu, L., Nuthalapati, C. S., Tasie, O., Zilberman, D. E‐commerce's fast‐tracking diff usion and adaptation in developing countries // Applied Economic Perspectives and Policy. – 2021. – Т. 43. – № 4. – P. 1243-1259.

15. Statistics of national accounts. GDP by method of production (January-June 2023) [Electronic source] // Bureau of national statistics of the Agency for strategic planning and reforms of the Republic of Kazakhstan [website]. – 2023. – URL: https://stat.gov.kz/en/industries/economy/national-accounts/publications/90387 (accessed: 14.05.2024).

16. The World Bank Data. Kazakhstan [Electronic source] // The World Bank [website]. – 2024. – URL: https://data.worldbank.org/country/Kazakhstan (accessed: 14.05.2024).

17. Logistics Performance Index (LPI), 2023 [Electronic source] // Rau’s IAS study circle [website]. –2023. – URL: https://compass.rauias.com/current-affairs/logistics-performance-index-lpi-2023 (accessed: 30.06.2024).