ESG ТƏУЕКЕЛДЕРІН КРОСС-ФАКТОРЛЫ МОДЕЛЬДЕУ

Зерттеу мақсаты – Қазақстан Республикасындағы ESG (экологиялық, əлеуметтік жəне басқару) тəуекелдерін бағалаудың кросс-факторлық моделін əзірлеу.
Зерттеу əдіснамасы 2010 жылдан 2020 жылға дейін Қазақстандағы ESG тəуекелдерін бағалау үшін көп регрессиялық талдауды қоса алғанда, стандартты көп нұсқалы статистикалық əдістермен кроссфакторлық модельдеуді қолдануды қамтиды. Əдістеме модельге экологиялық, экономикалық жəне əлеуметтік құрамдастарды қосады, олардың сəйкес сомасын есептейді жəне нормалау жəне өлшенген орташалау арқылы интегралды ESG көрсеткішін (I) анықтау. Қорытынды кезең модельдің осы факторлардың аймақтың экономикалық қауіпсіздігіне əсерін нақты көрсетуін қамтамасыз ете отырып, əрбір құрамдас бойынша коэффициенттерді анықтау үшін регрессиялық талдау жүргізуді қамтиды.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы: Бұл модель интегралды көрсеткіштерге əртүрлі ESG факторларыныңөзаражəнебіріктірілгенəсерінбағалауғабағытталған, бұлфакторлардыңкомпанияларға беделіне немесе қаржылық зиянына қалай əкелуі мүмкін екенін түсіну. Үш құрылымдық құрамдас бөлікті – экологиялық, экономикалық жəне əлеуметтік – анықтау жəне өлшеу арқылы зерттеу əрбір құрамдас үшін индикаторлар жинағын құрастырады жəне кешенді модельді құру жəне ESG интегралды индикаторы үшін коэффициенттерді анықтау үшін бірнеше регрессиялық талдауды қолданады.
Зерттеу нəтижелері. Қазақстандағы ESG тəуекелдерін бағалау үшін интегралдық көрсеткішке əрбір фактордың сандық үлесін анықтауға жəне негіздеуге мүмкіндік беретін кросс-факторлық талдау əдістері ұсынылады. Қазақстандық корпоративтік тəжірибеде ESG қағидаттарын енгізудегі соңғы динамика біркелкі емес, оған компанияның жариялылығы жəне секторға тəн ESG тəуекелдері сияқты факторлар əсер етеді. Нормативтік өзгерістер, соның ішінде Экологиялық жəне Кəсіпкерлік кодекстер мен ESG есеп беру талаптарына жаңартулар, корпорацияларға ESG қағидаттарын қабылдауға ынталандырады, бұл реттеуді одан əрі жетілдіруді жəне бизнес-қоғамдастықтың хабардарлығын арттыруды қажет етеді. 

1. Friede G., Busch T., Bassen A. The consequences of mandatory corporate sustainability reporting // Journal of Sustainable Finance & Investment. – 2015. – Vol. 5(1). – P. 1-30.

2. Pedersen L. H., Fitzgibbons S., Pomorski L. Investors have little guidance on how to meaningfully integrate ESG // NYU Stern School of Business. – 2019. – P. 1-24.

3. Bassen A., Kovacs A. M. M. ESG reporting and investment: How to measure and compare ESG data // Zeitschrift für Wirtschaftsund Unternehmensethik. – 2008. – Vol. 9(1). – P. 11-21.

4. Bauer R., Hann D. Corporate environmental management and credit risk [Электронный ресурс] // SSRN [website]. – 2010. – 44 p. – URL: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1660470 (дата обращения: 17.05.2024).

5. Setyahuni S. W., Handayani R. S. On the value relevance of information on environmental, social, and governance (ESG): An evidence from Indonesia // Journal of Critical Reviews. – 2020. – Vol. 7(12). – P. 50-58.

6. Fama E. F. Contract costs, stakeholder capitalism, and ESG // European Financial Management. – 2021. – Vol. 27(2). – P. 189-195.

7. Huang Q., Li Y., Lin M., McBrayer G. A. Natural disasters, risk salience, and corporate ESG disclosure // Journal of Corporate Finance. – 2022. – Vol. 72. –P. 102-152.

8. Nollet J., Filis G., Mitrokostas E. Corporate social responsibility and financial performance: A non-linear and disaggregated approach // Economic Modelling. – 2016. – Vol. 52. – P. 400-407.

9. Yoon B., Lee J. H., Byun R. Does ESG performance enhance firm value? Evidence from Korea // Sustainability. – 2018. – Vol. 10(10). –P. 1-18.

10. Bodhanwala S., Bodhanwala R. Does corporate sustainability impact firm profitability? Evidence from India // Management decision. – 2018. – Vol. 56(8). – P. 1734-1747.

11. Шаш Н. Н., Досаева Н. Д. Влияние социально ответственного инвестирования на финансовые показатели и стоимость компании // Revistă ştiinţifică progresivă. – 2020. – № 3(2). – С. 27-32.

12. Birzhanova А., Nurgaliyeva А., Nurmagambetova А., Dinçer Н., Yüksel S. Neuro quantum-inspired decision-making for investor perception in green and conventional bond investments // Investment Management and Financial Innovations, 2024.№21(1). Р. 168–184

13. Батаева Б. С., Кокурина А. Д., Карпов Н. А. Влияние раскрытия ESG-показателей на финансовые результаты российских публичных компаний // Управленец. – 2021. – № 12(6). – С. 20-32.

14. Glossner S. ESG risks and the cross-section of stock returns [Электронный ресурс] // SSRN [website]. 2017. – 54 p. – URL: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2980917 (дата обращения: 17.05.2024).

15. Lioui A., Tarelli A. Chasing the ESG factor // Journal of Banking & Finance. – 2022. – Vol. 139. – DOI: https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2022.106498.

16. Rosenberg B. Random coefficients models: the analysis of a cross section of time series by stochastically convergent parameter regression // In Annals of Economic and Social Measurement. – 1973. – Vol. 2(4). – P. 399-428.

17. Rosenberg B., McKibben W. The prediction of systematic and specific risk in common stocks // Journal of Financial and Quantitative Analysis. – 1973. – Vol. 8(2). – P. 317–333.

18. Кожевина О. В., Беляевская-Плотник Л. А. Оценка рисков и угроз «зеленого» предпринимательства на основе кросс-факторного моделирования // МИР (Модернизация. Инновации. Развитие). – 2021. – № 12(4). – С. 384-399.

19. Об охране атмосферного воздуха в Республике Казахстан [Электронный ресурс] // Бюро национальной статистики Республики Казахстан [web-портал]. – 2022. – URL: https://stat.gov.kz/ru/industries/environment/stat-eco/publications/68178/#:~ (дата обращения: 17.05.2024).