ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЕҢБЕК НАРЫҒЫНЫҢ НЕГІЗГІ КӨРСЕТКІШТЕРІН ГЕНДЕРЛІК ТАЛДАУ

Зерттеудің мақсаты. Еңбек нарығындағы ерлер мен əйелдер арасындағы еңбек мүмкіндіктері, жалақы, жұмыспен қамту деңгейі мен мансаптық дамудағы айырмашылықтарды анықтау жəне бағалау мақсатында еңбек нарығының негізгі көрсеткіштеріне гендерлік талдау жүргізу. Зерттеу гендерлік теңсіздіктерге əсер ететін факторларды анықтауға бағытталған.
Зерттеу əдістемесі. Зерттеу барысында еңбек нарығындағы гендерлік аспектілерді түсіну үшін талдау жəне синтез əдістері, статистикалық жəне салыстырмалы талдау қолданылды. Гендерлік теңсіздіктерді жою үшін цифрлық инновацияларға назар аудара отырып, отандық жəне шетелдік əдебиеттердегі ғылыми жұмыстарға жүйелі шолу жасалды. Стратегиялық бағдарламалар мен статистикалық деректерді талдау гендерлік теңдік контекстіндегі еңбек нарығындағы жағдайды түсінуді тереңдете түсті.
Зерттеудің өзіндік ерекшелігі / құндылығы. Гендерлік факторлардың адами капиталға əсеріне баса назар аудара отырып, гендерлік негіздегі еңбек нарығының негізгі индикаторлары талданды. Жұмыспен қамтудың негізгі проблемалары анықталды жəне алдыңғы қатарлы елдердің нəтижелерімен салыстыру жүргізілді, бұл олардың гендерлік теңдікке əсерін бағалауға мүмкіндік берді.
Зерттеу нəтижелері. Қазақстан Республикасындағы еңбек нарығын зерттеуде (2019-2022) негізінен ерлер арасында жұмыспен қамтудың тұрақты өсуімен, бірақ 2022 жылы гендерлік алшақтықтың ұлғаюы байқалады. Көшбасшылық позициялардағы əйелдер үлесінің төмендеуі байқалады. 2023 жылдан бастап жұмысқа орналасудың икемді түрлерін енгізу гендерлік теңсіздіктерді азайтуға көмектеседі. Əлеуметтік кодексті жəне аймақтық квоталарды қабылдау əлеуметтік əділеттілікке деген ұмтылысты көрсетеді, бірақ толық гендерлік теңдікке жету үшін қосымша күш қажет. 

1. More than a Lifetime Away: World Faces 100-Year Wait for Gender Parity [Electronic resourse]// World Economic Forum [website]. – 2019. – URL: https://www.weforum.org/press/2019/12/gggr2020/ (Accessed: 06.02.2023)

2. The Gender Wage Gap: Extent, Trends, and Explanations [Electronic resourse]// Econstor [website]. –2016. – URL: https://www.econstor.eu/bitstream/10419/130341/1/dp9656.pdf (Accessed: 30.01.2023)

3. Heather A. An examination of cross-country differences in the gender gap in labor force participation rates// Labour Economics. – 2000. – №7(4). – P. 409-426 – DOI: 10.1016/S0927-5371(00)00007-5

4. Авров А.П., Исмагулова А.А., Мусульманкулова А.А. Гендерные неравенства в заработной плате в странах Евразийского союза. Central Asian Economic Review. – №2 (149). P. 31-43 – DOI:https://doi.org/10.52821/2789-4401-2023-2-31-43 (Accessed: 05.02.2023)

5. Кодекс Республики Казахстан от 20 апреля 2023 года № 224-VII ЗРК «Социальный Кодекс Республики Казахстан» [Electronic resourse]// Əділет [website]. – 2023. – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/K2300000224 (Accessed: 29.01.2023)

6. Measuring Unemployment and Labor Force Participation [Electronic resourse]// Course sidekick [website]. – 2022. – URL: https://www.coursesidekick.com/economics/study-guides/atd-fscj-macroeconomics/measures-of-unemployment (Accessed: 30.01.2023)

7. Киреева A.А., Кангалакова Д.М., Нургалиева К. Қазақстан еңбек нарығындағы гендерлік теңсіздік деңгейін талдау// The Journal of Economic Research & Business Administration. – 2023. – №2 (144). С.14–24. DOI: https://doi.org/10.26577/be.2023.v144.i2.02.

8. Labor Force Definition How It Affects The Economy [Electronic resourse]// The Balance money [website]. – 2023. – URL: https://thebalancemoneyar.pages.dev/posts/labor-force-definition-how-it-affects-the-economy/

9. Основные индикаторы рынка труда: Рабочая сила [Electronic resourse]// Бюро Национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [website]. – 2023. – URL: https://stat.gov.kz/upload/iblock/e0b/t3aorjr66ey5zliiepqjpiwa6g63orbc/Основные%20индикаторы%20рынка%20труда%20(год).xlsx (Accessed: 30.01.2023)

10. Основные индикаторы рынка труда: Занятое и безработное население [Electronic resourse]// Бюро Национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [website]. – 2023. – URL: https://stat.gov.kz/upload/iblock/e0b/t3aorjr66ey5zliiepqjpiwa6g63orbc/Основные%20индикаторы%20рынка%20труда%20(год).xlsx (Accessed: 31.01.2023)

11. Показатель измерения качества занятости [Electronic resourse]// Бюро Национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [website]. – 2023. – URL: https://stat.gov.kz/upload/iblock/333/d1b4xso63b6wt3v9xz9jd2k5o0f7pm0s/Показатели%20измерения%20качества%20занятости%20в%20РК.xlsx (Accessed: 30.01.2023)

12. О Социальном Кодексе Республики Казахстан [Electronic resourse]// Департамент Комитета труда и социальной защиты по городу Алматы [website]. – 2023. – URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/enbek-almaty/press/news/details/577854?lang=ru (Accessed: 28.01.2023)

13. Какие основные изменения будут с введением Социального кодекса РК в рамках трудового законодательства? [Electronic resourse]// Управление государственной инспекции труда Восточно-Казахстанской области [website]. – 2023. – URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/vko-enbek/press/article/details/123527?lang=ru (Accessed: 27.01.2023)

14. Приказ Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 19 июня 2018 года № 260 «Об утверждении Правил осуществления мониторинга создания рабочих мест центральными и местными исполнительными органами, ответственными за реализацию государственных и правительственных программ, предоставления сведений о создании рабочих мест» [Electronic resourse]// Əділет [website]. – 2018. – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/V1800017198 (Accessed: 25.01.2023)

15. С. Жакупова подвела итоги 2023 года и поздравила казахстанцев с наступающим Новым годом [Electronic resourse]// Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан [website]. – 2023. – URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/enbek/press/news/details/680301?lang=ru (Accessed: 31.01.2023)