ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ДАҒДАРЫСТЫҚ КЕЗЕҢДЕ ЕҢБЕК РЕСУРСТАРЫН БАСҚАРУДЫҢ ҚОЛДАНБАЛЫ ƏДІСТЕРІ

Зерттеудің мақсаты Қазақстан Республикасындағы экономикалық құлдырау кезеңінде персоналды басқару жəне қазіргі уақытта көптеген кəсіпорындар бастан кешіп жатқан дағдарыс жағдайы болып табылады. Дағдарысқа қарсы персоналды басқару қазіргі уақытта өзекті болып табылады жəне жұмыс беруші тарапынан да, мемлекет тарапынан да назар аударуға лайық.

Мақалада дағдарыс жағдайында жұмыс істейтін кəсіпорындарда қолданылатын адам ресурстарын басқару əдістері ұсынылады, сонымен қатар, əкімшілік əсер жəне еңбек нарығындағы күрделі жағдайларды шешетін жəне кəсіпорын персоналын сақтап қалуға ықпал ететін реттеуші механизмдер қарастырылған.

Зерттеу əдіснамасы. Жұмыста талдау, синтез, бастапқы деректерді жинау жəне өңдеу, статистикалық бақылау жəне салыстыру сияқты салыстырмалы əдістер мен жалпы ғылыми əдістер қолданылды.

Бірегейлігі / ғылыми құндылығы. Ұсынылған жұмыстың ғылыми құндылығы кəсіпорындардың персоналын басқарудағы проблемалардың артуымен жəне дағдарыс кезеңінде осы аядағы əртүрлі əдістерді қолданумен байланысты.

Зерттеу нəтижелері. кəсіпорындардың банкроттығы жайлы ақпаратты жинау жəне талдау нəтижесінде ұйымдардың дəрменсіздігінің себептері анықталды, еңбек нарығындағы сұраныс пен ұсыныстың өзгеруін ескере отырып, персоналды дағдарысқа қарсы басқару əдістерін қолдану арқылы ұйымдардың дағдарыс жағдайынан шығу бағыттары ұсынылды.

1. Донцова, Л. В., Никифорова, Н. А. Анализ финансовой отчетности: учебное пособие / Л. В. Донцова, Н. А. Никифорова. – М. : Сервис, 2011. – 368 с.

2. Селезнева Н. Н. Финансовый анализ. Управление финансами: учебное пособие для вузов /

3. Селезнева Н.Н., Ионова А.Ф.. – Москва: ЮНИТИ-ДАНА, 2017. — 639 c.

4. Гранкин В. Ф., Марченкова И. Н., Удовикова А. А. Сравнительный анализ российских и зарубежных методик прогнозирования вероятности банкротства // Вестник Курской государственной сельскохозяйственной академии. – 2018. – №. 5. – С. 169-176.

5. Анюхин С. А. Обзор методик предсказания банкротства. – М.: Финансы и статистика, 2008. – 572 с.

6. Волков Л. В. Проблемы антикризисного управления территориями // Гуманитарные, социальноэкономические и общественные науки. – 2020. – №. 6. – С. 199-203.

7. Почивалов А. В. Актуальные проблемы и перспективы совершенствования антикризисного управления // Ученые записки Российской академии предпринимательства. – 2024. – Т. 22. – №. 4. – С. 27-35.

8. Абдуллина А. Р. Методы в области антикризисного управления // Инновации. Наука. Образование. – 2021. – №. 27. – С. 625-629.

9. Kaplan R. S., Norton D. P. The Balanced Scorecard Translating Strategy Into Action. – Harvard Business school press, 1996. – 329 p.

10. Abdalla M., Alarabi L., Hendawi A. Crisis management art from the risks to the control: a review of methods and directions // Information. – 2021. – Т. 12. – №. 1. – С. 18.

11. Tena-Chollet F. Et al. Training decision-makers: Existing strategies for natural and technological crisis management and specifications of an improved simulation-based tool // Safety science. – 2017. – Т. 97. – С. 144-153.

12. Уашов Г.К. Қазақстандағы ұйым персоналын бейдағдарыстық басқару// Доклады Национальной Академии Наук Республики Казахстан. 2017. -Том 2.№ 312. – С.124 – 128.

13. Обобщение судебной практики применения законодательства о реабилитации и банкротстве. 30 сентября 2022 года. город Астана. // https://sud.gov.kz›default›files›pagefiles. (дата обращения:20.12.2022).

14. Vardarlıer P. Strategic approach to human resources management during crisis //Procedia-Social and Behavioral Sciences. – 2016. – Т. 235. – С. 463-472.

15. Edvardsson I. R., Durst S. Human resource management in crisis situations: a systematic literature review //Sustainability. – 2021. – Т. 13. – №. 22. – С. 12406.

16. Sorribes J., Celma D., Martínez‐Garcia E. Sustainable human resources management in crisis contexts: Interaction of socially responsible labour practices for the wellbeing of employees //Corporate Social Responsibility and Environmental Management. – 2021. – Т. 28. – №. 2. – С. 936-952.

17. Enbek. [Электронный ресурс] https://www.enbek.kz/ru/search/vac?prof=&type=vac&region_id= (дата обращения: 20.12.2019). https://www.enbek.kz/ru/search/res

18. В декабре на ЭБТ произошло снижение спроса и предложения https://iac.enbek.kz/ru/node/1252. (дата обращения:21.12.2023)

19. В поисках кадров: спрос на квалифицированных сотрудников в Казахстане на 54% превышает предложение.: http://ranking.kz/ru/a/infopovody/v-poiskah-kadrov-spros-na-kvalificirovannyh-sotrudnikovv-kazahstane-na-54-prevyshaet-predlozhenie.(дата обращения: 22.12.2023)

20. Уашов Г.К. Проблемы развития института банкротства в Казахстане// Вестник НАН РК. 2016. №6.-С.180-186.

21. В Казахстан за три месяца переехало свыше 7 тыс человек, а уехало чуть более 2,5 тыс,https://lsm.kz/migraciya-naseleniya. (дата обращения: 23.12.2023)

22. Уашов Г. К., Токарева Е. Г. Управление персоналом предприятий в кризисных условиях// Central Asian Economic Review. 2022. №3 (144). -С.33-45.

23. Заработная плата в IV квартале 2023 года. Бюро национальной статистики. Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. 08.02.2024// https://stat.gov.kz/ru/news/zarabotnaya-plata-v-iv-kvartale-2023-goda/.( дата обращения: 08.02.24)

24. В Казахстане увеличилась средняя заработная плата. Национальная палата предпринимателей Республики Казахстан «Атамекен». 12 мая 2023. // https://atameken.kz/ru/news/49434-v-kazahstaneuvelichilas-srednemesyachnaya-zarabotnaya-plata. (дата обращения: 24.12.2023)

25. Какие зарплаты чаще всего платят в Астане, Алматы и других регионах Казахстана Читайте больше: https://www.nur.kz/nurfin/personal/1998869-kakie-zarplaty-chasche-vsego-platyat-v-astane-almaty-i-drugih-regionah-kazahstana/.( дата обращения: 24.12.2023)

26. Брусницына Н., Пронин Р. Особенности защиты прав трудящихся при несостоятельности организации работодателя в современных условиях // Экономика и управление. – 2010. – № 2(63). – С. 178-182.

27. Дуйсембаева А. Проблемы регулирования несостоятельности (банкротства) предприятий в Казахстане // Экономика и статистика. – 2013. –№ 3. – C. 123-134.

28. Хaчатурова Т.О., Ярыгина Н.А. Основные аспекты прогнозирования банкротства предприятий// Вектор науки ТГУ. – 2013. – № 4. – C. 178-180.

29. Руководители каких предприятий получают самые высокие зарплаты в стране? [Электронный ресурс] // RANKING.KZ [webside]. – 2020. – URL: http://ranking.kz/ru/a/infopovody/rukovoditeli-kakihpredpriyatij-poluchayut-samye-vysokie-zarplaty-v-strane (дата обращения: 24.12.2023)).

30. Заработная плата работников по профессиям и должностям. Бюро национальной статистики. Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. 02 декабря 2022 - 10:41.// https://www.gov.kz/memleket/entities/stat/press/news/details/469720?lang=ru. (дата обращения: 25.12.2023)