Қазақстан Республикасының демокрафиялық жағдайының қазіргі жағдайы жəне талдау

   Бұл мақалада Қазақстан Республикасының демографиялық жағдайының қазіргі жағдайы адам əлеуетінің сапасы жəне адам ресурстарының тиімділігін арттыру контекстінде қарастырылады.

   Зерттеудің мақсаты – Қазақстан Республикасындағы қазіргі демографиялық жағдайға талдау жасау, елдің алдында тұрған негізгі тенденциялар мен міндеттерді көрсету, демографиялық саясат пен тəжірибені жетілдіру бойынша ұсыныстар беру.

   Əдістеме. Зерттеу əдістері экономикалық-статистикалық жəне корреляциялық-регрессиялық талдаулар болып табылады. Мақалада шындықты түсінудің жалпы əдістері де қолданылады: жалпылау, салыстыру жəне сипаттау.

   Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Авторлар құрылымдық өзгерістер мен географиялық жағдайлар контекстінде 2012-2023 жылдар аралығындағы Қазақстан халқының статистикалық деректеріне талдау жасаған. Сондай-ақ авторлар əлемнің жекелеген елдері мен Қазақстан Республикасындағы табиғи өсімге салыстырмалы талдау жасады.

   Зерттеу нəтижелері. Туудың жəне халықтың табиғи өсуінің негізгі факторлары анықталды. Экономикалық, əлеуметтік жəне саяси қайта құруларға байланысты елдің демографиялық профилінің өзгеруіне назар аударылады. Бүгінгі таңда Қазақстанның демографиялық саясатын айқындайтын құқықтық актілердің тізімі берілген. Жан басына шаққандағы жіө жəне тағайындалған мемлекеттік əлеуметтік төлемдердің орташа мөлшері сияқты факторлардың корреляциялық жəне регрессиялық талдауы жүргізілді. Авторлар сонымен қатар отбасын жоспарлау жəне халықты көбейту үшін ортаны қалыптастыратын диаграмманы ұсынады. Бұл схема Қазақстан Республикасындағы табиғи көбею процесін анықтайтын элементтерден тұрады. Зерттеу нəтижелеріне негізделген қорытындылар мен практикалық ұсыныстар берілген жəне осы тақырыпты тереңдетіп зерттеудің одан əрі бағыттары көрсетілген. Мақалада авторлар Қазақстандағы демографиялық саясатты жүзеге асыруда кешенді көзқарас қажеттігін де атап көрсетеді.

1. Искакова Ж., Калашникова Н. П. Фактор этничности в репродуктивном поведении граждан Казахстана // Россия в глобальном мире. – 2023. – № 3(26). – С. 149-168.

2. Бальбо Н., Франческо К., Миллс М. Рождаемость в развитых странах : обзор исследований // Демографическое обозрение. – 2017. – № 2(4). – С. 133-195.

3. Насирова У. Н. Концептуальные основы понятия «уровень жизни населения» в переходной экономике // Вестник ТГУПБП. – 2013. – № 2(54). – С. 124-131.

4. Kangalakova D., Abzhan Zh., Ibraimova S., Spankulova L. Analysis and forecast of the demographic situation in Kazakhstan // Economics: the strategy and practice. – 2022. – № 17. – P. 98-110. – DOI: 10.51176/1997-9967-2022-2-98-110.

5. Садовская Е. Ю. Демографические и миграционные реалии Казахстана, политика и программы – 1991-2019 гг. // Национальные демографические приоритеты: новые подходы, тенденции / под редакцией Рязанцева С.В., Ростовской Т.К. – Москва: общество с ограниченной ответственностью "Издательство "Экон-информ", 2019. – С. 497-501.

6. Гасанова К. Ш., Евенеева Ж. Ж. Демографическая ситуация в Казахстане: исследование населения, рождаемости, смертности, миграции // Молодой ученый. – 2023. – № 48(495). – С. 244-251.

7. Рыбалкин В. С., Варнавина А. О. Миграционные процессы в Республике Казахстан в конце ХХ - начале ХХІ века // Постсоветский материк. – 2017. – № 2(14). – C. 48-58.

8. Сейтенов А. К. Достижение демографической устойчивости как необходимое условие экономического развития современного Казахстана // Общество: социология, психология, педагогика. – 2021. – № 11(91). – C. 64-71.

9. Садыков Т. С. Об изменениях в возрастной структуре Северного региона Республики Казахстан // Известия Коми НЦ УрО РАН. – 2022. – № 1(53). – C. 98-104.

10. Mahmudov R., Galfinger O. Gis analysis of demographic and social development in Central Asia // Intercarto. Intergis. – 2016. – № 1. – P. 42-49. – DOI: 10.24057/2414-9179-2016-1-22-42-49.

11. Vu L. The impact of demographic characteristics on economic development. – 2020. – 13 P.

12. Bahriev B., Rizoyon S. Central Asia in the face of intellectual migration challenges: trends and prospects // World economy and international relations. – 2022. – № 66(7). – P. 117-126. – DOI: 10.20542/0131-2227-2022-66-7-117-126.

13. Bokkelen G., Morsy M., Kobayashi T. Demographic transition, health care challenges, and the impact of emerging international regulatory trends relevant to regenerative medicine // current stem cell reports. – 2015. – № 1. – 102-109. – Doi: 10.1007/S40778-015-0013-5.

14. Капица Л. Старение населения в индустриально развитых странах и миграционная политика (часть i) // Мировое и национальное хозяйство. – 2016. – №. 1. – С. 6-6.

15. Список стран по численности населения [Электронный ресурс] // Организация Объединенных Наций [web-сайт]. – 2024. – URL: https://www.Un.Org/ru/global-issues/population (дата обращения: 16. 03. 2024).

16. Демографические изменения [Электронный ресурс] // Организация Объединенных Наций [web-сайт]. – 2024. – Url: http://surl.Li/mqhwfm (дата обращения: 16. 03. 2024).

17. О рождаемости в 2022 году [Электронный ресурс] // Агентство по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан: бюро национальной статистики [web-сайт]. – 2023. – URL: https://stat.Gov.Kz/ru/news/o-rozhdaemosti-v-2022-godu/ (дата обращения: 17. 03. 2024).

18. Социальная статистика. Демографическая статистика. [Электронный ресурс] // Агентство по стратегическому планированию и реформам Республики Кказахстан: бюро национальной статистики [web-сайт]. – 2023. – URL: https://stat.Gov.Kz/ru/industries/social-statistics/demography/ (дата обращения: 17. 03. 2024).

19. Рекомендации к государственной политике в сфере демографии, миграции, урбанизации [Электронный ресурс] // Официальный сайт проекта br10965247 «Исследование факторов, особенностей и динамики демографических процессов, миграции, урбанизации в Казахстане, разработка цифровых карт и прогнозов» [web-сайт]. – 2021. – URL: https://project.Ieconom.Kz/o-programme/ (дата обращения: 18. 03. 2024).

20. ВВП Казахстана. Текущее значение ВВП Казахстана. [Электронный ресурс] // Агентство по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан: бюро национальной статистики [web-сайт]. – 2023. – URL: https://stat.Gov.Kz/ru/industries/economy/national-accounts/publications/4971/ (дата обращения: 18. 03. 2024).

21. Национальные счета. Динамические ряды. [Электронный ресурс] // Агентство по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан: бюро национальной статистики [web-сайт]. – 2023. – URL: https://stat.Gov.Kz/ru/industries/economy/national-accounts/dynamic-tables/ (дата обращения: 18. 03. 2024).