ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ТЕЛЕКОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТТЕР НАРЫҒЫН МОДЕЛЬДЕУ ЖƏНЕ БОЛЖАУ

Зерттеудің мақсаты: Қазақстан Республикасындағы телекоммуникацияның дамуын жəне оның дамуына əсер ететін факторларды зерттей отырып, телекоммуникациялық қызметтер нарығын модельдеу жəне болжау.

Əдіснамасы: Телекоммуникация нарығының соңғы 2017-2022 жылдар аралығындағы даму көрсеткіштеріне жəне аймақтар бойынша статистикалық талдаулар мен болжамдар жасалды. Статистикалық, гипотезаларды тексеру, корреляциялық, регрессиялық əдістері қолданылды. Есептеулер деректерді талдауға арналған R бағдарламау тілінде жүргізілді.

Зерттеудің бірегейлігі/құндылығы: Мақалада Қазақстан Республикасындағы телекоммуникация саласы қызметтерінің ерекшеліктері қарастырылған. Телекоммуникацияның салалары бойынша қызметтер нарығын талдаулар жасалды. Сондай-ақ, оны жақсартуға ықпал ететін оң факторларды жəне оның дамуына кедергі келтіретін негізгі себептер анықталды. Анықталған факторлар негізінде болжамдар жасалып, модель құрастырылды.

Өзектілігі: Телекоммуникация саласының даму тенденцияларын зерттеу əлемдік экономиканы дамытудың жалпы стратегиясының шеңберінде ерекше өзекті болып табылады.

Зерттеу нəтижелері: Талдау нəтижелеріне қарап байланыс қызметі бойынша кіріс алып келіп отырған негізгі ішкі салалар сымсыз жəне сымды желілер бойынша Интернет қызметтері екені анықталды. Аймақтар бойынша Алматы жəне Астана қалаларында түсім көбейген. Зерттеулер негізінде авторлар Қазақстан Республикасындағы телекоммуникация қызметтерінің даму жағдайы туралы қорытындыларды қалыптастырды.

1. Дарибеков С. С., Акбаев Е. Т., Мукашев Т. А., Ержанова С. К. Қазақстан Республикасының телекоммуникация саласының қазіргі жағдайын бағалау // Қарағанды университетінің хабаршысы. «Экономика» сериясы. – 2018. – № 3(91). – 20-26.

2. Разакова Д. И., Оралова С. Ш. Қазақстанның телекоммуникациялық нарығын талдау жəне оның тиімділігін анықтайтын факторлар // «Тұран» университетінің хабаршысы». – 2021. – № 1(89). – Б. 166- 171. – DOI: https://doi.org/10.46914/1562-2959-2021-1-1-166-171.

3. Байланыс жəн телекоммуникация [Электрондық ресурс] // ҚР Цифрлық даму, инновациялар мен аэроғарыш өнеркəсіп министрлігі [web-сайт]. – 2022. – URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/mdai/activities/8?lang=kk (Қарау уақыты: 10.03.2023).

4. Доходы от услуг связи в Казахстане, январь-апрель 2022 г. [Электрондық ресурс] // ProFit.kz [web-сайт]. – 2022. – URL: https://profit.kz/news/62606/Dohodi-ot-uslug-svyazi-v-Kazahstane-v-yanvareaprele-2022-goda/ (Қарау уақыты: 10.03.2023).

5. Байланыс қызметінің көлемін көрсететін мəліметтер [Электрондық ресурс] // Қазақстан Респу бликасы Стратегиялық жоспарлау жəне реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы [web-сайт]. – 2022. – URL: https://www.stat.gov.kz/official/industry/19/statistic/5 (қарау уақыты: 10.03.2023).

6. Кабаков Р. И. R в действии. Анализ и визуализация данных на языке R. – М.: ДМК Пресс, 2014. – 588 с.

7. Джеймс Г., Уиттон Д., Хасти Т., Тибширани Р. Введение в статистическое обучение с примерами на R. – Springer, 2016. – 460 с.

8. Мастицкий С., Шитиков В. Статистический анализ и визуализация данных с помощью R. – М.: ДМК Пресс, 2015. – 496 с.

9. Шипунов А.Б., Балдин Е.М., Волкова П.А., Назарова С.А., Петров С.В., Суфиянов В.Г. Наглядная статистика. Используем R! – М.: ДМК Пресс, 2018. – 298 с.

10. Полякова В. В., Шаброва Н.В. Основы теории статистики: [учеб. пособие] – Екатеринбург: Издво Урал. ун-та. – 2015. – 148 с.

11. Мастицкий С.Э. Визуализация данных с помощью ggplot2. – М.: ДМК Пресс, 2016. – 222 с.

12. Verzani J. Simple R – Using R for Introductory Statistics. – CRC Press Taylor & Francis Group, 2014. – 515 p.

13. Мхитарян В. С. Анализ данных: учебник для вузов / под редакцией Мхитаряна В. С. – Москва: Издательство Юрайт, 2023. – 490 с.

14. Попов В. Б. Основы информационных и телекоммуникационных технологий: учебное пособие. – М.: Финансы и статистика, 2005. – 216 с.

15. Операторы услуг связи в Казахстане [Электрондық ресурс] // ProFit.kz [web-сайт]. – 2022. – URL: https://profit.kz/companies/all/telecom/telecommunications/ (Қарау уақыты: 10.03.2023).