Қазақстандағы Солтүстік Арал Теңізіндегі балық шаруашылығындағы гендерлік рөлдер

Бұл зерттеудің мақсаты – балық шаруашылығындағы əйелдердің рөліне назар аудара отырып,  гендерлік тұрғыдан Арал теңізін зерттеуге үлес қосу.

Зерттеу əдістемесі балық шаруашылығының құндық тізбегіндегі əйелдердің рөлін жəне олар кездесетін қиындықтар мен мүмкіндіктерді құжаттауға арналған жартылай құрылымдық тереңдетілген сұхбатты пайдалануға негізделген.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Бұл мақала Орталық Азиядағы балық өнеркəсібіндегі əйелдердің рөлін мойындаудағы олқылықтың орнын толтыруға жəне Қазақстанның экологиялық жəне экономикалық тұрғыдан осал жағалау қауымдастығында гендер туралы пікірталас бастауға бағытталған.

Зерттеу нəтижелері зерттеу аймағындағы балық өнеркəсібіндегі кең таралған гендерлік рөлдерді көрсетеді, мұнда ерлер балық аулауға бірінші кезекте жауапты, ал əйелдер үйде де, қайта өңдеу зауыттарында да өңдеуге жəне құнды қосуға қатысады. Алайда, балық өңдеу өнеркəсібінде əйелдердің айтарлықтай қатысуына қарамастан, олардың балық бірлестіктерінде өкілдіктері жоқ. Зерттеу сонымен қатар алабұғаны негізгі экспорттық балық ретінде анықтады жəне балық өсірудегі əйелдердің əлеуетін атап өтті. Соңында, зерттеу əйелдердің оқытуға, əсіресе маркетинг пен сатуға деген қызығушылығын анықтады жəне балық өнеркəсібіндегі мүдделі тараптарға əйелдердің осы дағдыларға қол жеткізуін жеңілдету үшін оқыту бағдарламаларын бірлесіп əзірлеу жəне ұйымдастыру ұсынылды.

1. Nadel-Klein D. L. To Work and to Weep: Women in Fishing Economies. - Institute of Social and Economic Research, Memorial University of Newfoundland, 1988. - 320 p.

2. FAO. (2020). The State of world fisheries and aquacultue [Electronic resource] // FAO [website]. - 2020. - URL: https://www.fao.org/3/ca9229en/ca9229en.pdf (Accessed: 12.11.2022).

3. Harper S., Adshade M., Lam V., Pauly D., Sumaila U. R. Valuing invisible catches: Estimating the global contribution by women to small-scale marine capture fisheries production // PLoS ONE. - 2020. -№15(3). - e0228912. - DOI: 10.1371/journal.pone.0228912.

4. UNDP. Resource Guide Mainstreaming Gender in Water Management [Electronic resource] // UNDP [website]. - 2006. - URL: https://www.undp.org/sitefis/gle/s/zskgke326/files/publications/IWRMGenderResourceGuide-English-200610.pdf (Accessed: 15.11.2022).

5. Solano N., Lopez-Ercilla I., Fernandez-Rivera Melo F. J., Torre J. Unveiling Women's Roles and Inclusion in Mexican Small-Scale Fisheries // Frontiers in Marine Science.- 2021. - №7(2020). -Article 617965. - DOI: 10.3389/fmars.2020.617965.

6. Micklin P. The past, present, and future Aral Sea // Lakes and Reservoirs. - 2010. - № 15(3). - P. 193-213. - DOI: https://doi.org/10.1111/j.1440-1770.2010.00437.x

7. Micklin P., Aladin N.V. Reclaiming the Aral Sea // Scientific American - 2008. - №298(4). - P. 64-71.

8. White K., Micklin P. Ecological restoration and economic recovery in Kazakhstan's Northern Aral Sea region, Focus on Geography // American geographical society. - 2021. - №65. - DOI: 10.21690/foge/2021.64.4f

9. UNDP. Human Development Report. Beyond income, beyond averages, beyond today: Inequalities in Human Development in the 21st Century [Electronic resource] // UNDP [website]. - 2019. - URL: https://hdr.undp.org/system/files/documents/hdr2019pdf.pdf (Accessed: 13.11.2022).

10. Kazakhstan [Electronic resource] // UN Women [website]. - 2018. - URL: https://eca.unwomen.org/en/where-we-are/kazakhstan (Accessed: 20.11.2022).

11. Gender pay gap [Electronic resources] // Bureau of National statistics of Republic of Kazakhstan [website]. - 2021. - URL: https://gender.stat.gov.kz/page/frontend/detail?id=18&slug=-14&cat_id=7&lang=en (Accessed: 13.11.2022).

12. Аналитический отчет по реализации принципов Болонского процесса в Республике Казахстан. -Астана, МОН РК, 2018. - 64 с.

13. Employment in agriculture (modeled ILO estimate) [Electronic resource] // World Bank [website]. - 2022. - URL: https://data.worldbank.org/indicator/SL.AGR.EMPL.ZS (Accessed: 13.11.2022).

14. Kazakhstan Country Gender Assessment. - Asian Development Bank, 2019. - 95 p. -DOI: http://dx.doi.org/10.22617/TCS179181.

15. Rocca V., Bossanyi Z., Di Giuseppe S. Rural Women in Eastern Europe and Central Asia. - FAO, 2014. - 49 p.

16. Poverty and Inequality Platform [Electronic resource] // World Bank [website]. - n.d. - URL: https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.NAHC (Accessed: 13.11.2022).

17. Статистика уровня жизни [Electronic resources] // Bureau of National statistics of Republic of Kazakhstan [website]. - URL: https://new.stat.gov.kz/ru/industries/labor-and-income/stat-life/ (Accessed: 13.11.2022).

18. Interview with World Bank Senior Economist for Central Asia William Seitz for End Poverty Day 2022 [Electronic resources] // World Bank [website]. - n.d. - URL: https://www.worldbank.org/en/news/opinion/2022/10/17/interview-with-world-bank-senior-economist-for-central-asia-william-seitz-for-end-poverty-day-2022

19. Толеген Ж. Продовольственная безопасность Аральского региона [Electronic resource] // Foodindustry.kz [website]. - 2021. - URL:https://foodindustry.kz/prodovolstvennaya-bezopasnost-aralskogo-regiona/ (Accessed: 15.11.2022)

20. Information was provided by local governorate by email. Available on request.

21. Bennet E. Gender, fisheries and development // Marine Policy. - 2004. - №29(5). - P. 451-459 - DOI: 10.1016/marpol.j2.004.07.003

22. Information was provided by local governorate by email. Available on request.

23. Sustainable Livestock Development Program (English). - Washington, D.C.: World Bank Group, 2020. - 66 p.

24. Information was provided by local governorate by email. Available on request.

25. Gupta J., Vegelin C. Sustainable development goals and inclusive development // Int Environ Agreements. - 2016. - 16. - P. 433-448. - DOI:10.1007/s10784-016-9323-z

26. Harvey D. A Brief History of Neoliberalism. - Oxford University Press, 2005. - 254 p.