БАТЫС ҚАЗАҚСТАННЫҢ АРНАЙЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ АЙМАҚТАРЫ ИНВЕСТИЦИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТТІ ЖЕТІЛДІРУ МЕХАНИЗМІ РЕТІНДЕ

Зерттеу мақсаты – арнайы экономикалық аймақтардың теориялық аспектілерін зерделеу және Батыс Қазақстан аймағындағы даму мүмкіндіктерін анықтау үшін ғылыми негізделген ұсыныстар әзірлеу.
Әдіснамасы – зерттеу жұмысын жүргізу барысында алдымен теориялық-әдіснамалық аспектілерін анықтау үшін библиографиялық әдіс қолданылды және шетелдік, қазақстандық авторлардың арнайы экономикалық аймақ туралы түсініктері зерделенді. Батыс Қазақстан аймағындағы арнайы экономикалық аймақтардың жағдайын бағалау үшін статистикалық мәліметтерді математикалық талдау жүргізілді. Ол үшін қажетті көрсеткіштер ранжирлеу әдісі арқылы іріктелді. Индуктивтік әдісті қолдану арқылы алынған бағалау нәтижелері негізінде арнайы экономикалық аймақтар қызметін дамыту бойынша ұсыныстар әзірленді.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы – Батыс Қазақстан аймағының инновациялық қызметін дамыту, сонымен қатар инвестициялық тартымдылығын арттыру мақсатында арнайы экономикалық аймақтарды құру және жетілдіру маңыздылығы айқындалды. Сонымен бірге, аймақтағы арнайы экономикалық аймақтарды дамыту бойынша жетекші сала бағыттары анықталды. Инвестициялық климатты арттыру және инновациялық қызметті жетілдіру бойынша шаралар кешені жүйелендірілді. Зерттеу жұмысының құндылығы, оның ішінде, әдебиеттерді шолу және теориялық зерттеулер бөлімі жоғары оқу орындарында инвестициялық және инновациялық қызметті оқытуда, ал практикалық нәтижелері облыстардағы әлеуметтік-экономикалық дамуды зерттеу барысында қолдану мүмкіндігімен сипатталады.
Зерттеу нәтижелері – Батыс Қазақстан аймағының инновациялық және инвестициялық қызметіне бағалау жүргізілді; қазіргі кезде құрылған арнайы экономикалық аймақтардың қызметін жетілдіру және жаңасын құру мүмкіндіктері айқындалып, ғылыми негізделген ұсыныстар берілді; АЭА-ның инвестициялық және инновациялық әлеуетті арттырудағы детерминатты байланысы анықталды; Атырау және Маңғыстау облыстары мысалында Ақтөбе және Батыс Қазақстан облыстарында АЭА-ны құрудың нақты салалары бойынша мүмкіндіктері қарастырылды және ол АЭА-ның облыстардың әлеуметтік-экономикалық дамуға мультипликативтік әсері айқындалды.

1. KPMG. A guide to special economic zones in Poland. – Poland, 2009. – 68 p.

2. Шмонов Н. Н. Историческое исследование проблем развития особых экономических зон. – Казань: Изд-во КГУКИ, 2010. – 158 с.

3. Арнайы экономикалық және индустриялық аймақтар [Электронды ресурс] // ҚР Индустрия және инфрақұрылымдық даму Министрлігінің Индустриялдық даму комитетінің ресми сайты [web-сайт]. – 2023. – URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/comprom/activities/1182?lang=ru (Қарау уақыты: 19.12.2022).

4. Зелимханова Н. З. Особые экономические зоны инструмент преодоления региональной депрессивности // Terra Economicus. – 2011. – № 9(2). – С. 125-128.

5. Nesmashnyi A. D., Nikitina Y. A. Local Hegemony: China’s Special Economic Zones in Mauritius and Zambia // Vestnik RUDN. International Relations. – 2020. – № 20(1). – Р. 97-114. – DOI: 10.22363/2313-0660-2020-20-1-97-114.

6. Kechichian E., Jeong M. H. Mainstreaming Eco-Industrial Parks: Conclusions from the Eco-Industrial Park 2015 Event in Seoul. – Washington, DC: World Bank, 2016. – 63 p.

7. Brussevich M. The Socio-economic Impact of Special Economic Zones: Evidence from Cambodia. IMF Working Paper WP/20/170. – Washington, DC: IMF, 2020. – 23 p.

8. Янова Е. А., Валдайцева М. В., Грибанова Н. В. Особые экономические зоны как элемент государственной инновационной политики // Журнал Вестник Алтайской академии экономики и права. – 2019. – № 5(часть 2). – С. 120-124.

9. Hausmann R., Obach J., Santos M. A. Special Economic Zones in Panama: A Critical Assessment’, CID Faculty Working Paper No. 326. – Boston: Harvard University, 2017. – 93 p.

10. Meng G., Zeng D. Z. Structural Transformation Through Free Trade Zones: The Case of Shanghai // Transnational Corporations. – 2019. – № 26(2). – P. 95-115.

11. Кравчук В. И. Свободные экономические зоны: теоретические подходы к формированию и развитию в XXI веке // Управление экономическими системами. – 2015. – № 7(79). – C. 10-25.

12. Sadni-Jallab M., de Armas E. B. A Review of the Role and Impact of Export Processing Zones in World Trade: The Case of Mexico. – Brighton: HAL, 2002. – 22 p.

13. Арнайы экономикалық және индустриялық аймақтар туралы Қазақстан Республикасының 2019 жылғы 3 сәуірдегі № 242-VІ Заңы [Электрондық ресурс] // Әділет [web-сайт]. – 2019. – URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/Z1900000242 (Қарау уақыты: 19.12.2022).

14. Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының аумақтық органдары [Электрондық ресурс] // Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросының ресми сайты [web-сайт]. – 2022. – URL: https://www.stat.gov.kz/region/list (Қарау уақыты: 24.12.2022).

15. Финансовая отчетность АО «Управляющая комапния специальной экономической зоны национальный индустриальный нефтехимический технопарк»: отчет независимого аудитора ТОО «Э.С.Т. аудит». – Алматы, 2022. – 33 с.

16. Общая информация [Электрондық ресурс] // Официальный сайт СЭЗ Актау Морпорт [web-сайт]. – б. д. – URL: https://www.sez.kz/ru/ (Қарау уақыты: 20.12.2022).

17. QazIndustry. ҚР ИИДМ жанындағы «Қазақстандық индустрия және экспорт орталығы» АҚ зерттеулері бойынша ғылыми есеп. – Нұр-Сұлтан, 2020. – 85 б.