ОРГАНИКАЛЫҚ ДƏРІ-ДƏРМЕКТЕРДІ ТҰТЫНУШЫЛАРДЫҢ БЕРІЛГЕНДІГІН МАРКЕТИНГТІК ЗЕРТТЕУ

Соңғы жылдары тұтынушылардың тамақ өнімдеріне, күтімге арналған құралдарға жəне т.б. сияқты органикалық өнімдерге қатысты жасыл мінез-құлқына деген назардың аударылуы айтарлықтай өсті. Дегенмен де, тұтынушылар арасында көп танымалдылыққа ие бола бастаған органикалық дəрідəрмектерге қатысты мінез-құлық жеткілікті зерттелмеген.
Зерттеу мақсаты. Бұл зерттеу органикалық дəрі-дəрмектерді сатып алу ниетіне əсер ететін факторларды түсінуге бағытталған. Зерттеуде, сонымен қоса органикалық дəрі-дəрмектерді сатып алу ниетінде тежеуші фактор ретінде жеткіліксіз хабардарлықтың рөлін түсіндіруге əрекет жасалды.
Əдіснамасы. Мəліметтер екі кезеңде жиналып жəне онлайн режимінде де, ауызша сауалнама түрінде де жүргізілді. Сауалнамаға республиканың екі ірі мегаполисінің тұтынушылары қатысты.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Алынған нəтижелер тұтынушылардың органикалық дəрідəрмектерді таңдау феноменін түсінуге жəне тұтынушылардың жасыл мінез-құлқы саласындағы зерттеудің теориялық базасын арттыруға көмектеседі.
Зерттеу нəтижелері. Жүргізілген зерттеу нəтижесінде, органикалық дəрі-дəрмектерді сатып алу ниетіне айтарлықтай əсер еткен факторлар айқындалды. Оларға денсаулықты сезіну, қауіпсіздік, сенім, хабардарлық, өндіріс елі, баға сезімталдығы, жарнама жəне тиімділік жатқызылды. Сондайақ отбасындағы балалар жынысы мен олардың болуы сияқты демографиялық көрсеткіштер. Сонымен қатар, респонденттердің жартысынан көбі органикалық дəрі-дəрмектерді синтетикалық дəрідəрмектерге қарағанда тиімді деп есептейді.
Қорытынды. Отандық дəрі-дəрмек өндірушілері тұтынушылардың мінез-құлқын түсіну үшін жəне өздерінің маркетингтік қызметін жақсартуға пайдалана алады.

1. Ariffin S., Yusof J. M., Putit L., Shah M. I. A. Factors Influencing Perceived Quality and Repurchase Intention Towards Green Products // Procedia Economics and Finance. – 2016. – Vol. 37. – No. 16. – P. 391–396.

2. Trivedi R. H., Patel J. D., Acharya N. Causality analysis of media influence on environmental attitude, intention and behaviors leading to green purchasing // Journal of Cleaner Production. – 2018. – Vol. 196. – P. 11–22.

3. Rhee T. G., Ng J. Y., Dusek J. A. Utilization and perceived benefits of homeopathy and herbal therapies in U.S. adults: Implications of patient-centered care // Complementary Therapies in Clinical Practice. – 2017. – Vol. 29. – P. 9–15.

4. Greg T., Harris I.M. Complementary Therapies in Clinical Practice Reasons for and perceived benefits of utilizing complementary and alternative medicine in U.S. adults with migraines/severe headaches // Complementary Therapies in Clinical Practice. – 2018. – Vol. 30. – P. 44–49.

5. James P. B., Kamara H., Bah A. J., Steel A., Wardle, J. Herbal medicine use among hypertensive patients attending public and private health facilities in Freetown Sierra Leone // Complementary Therapies in Clinical Practice. – 2018. – Vol. 31. – P. 7–15.

6. Перспективы использования целебных трав [Электронный ресурс]. – URL: https://agroinfo.kz/perspektivy-ispolzovaniya-celebnyx-trav/ (дата обращения: 04.02.2020).

7. Wiesner J., Knöss W. Future visions for traditional and herbal medicinal Products – A global practice for evaluation and regulation? // Journal of Ethnopharmacology. – 2014. – Vol. 158. – P. 516–518.

8. Herbal medicine market research report – Global forecast till 2023 [Электронный ресурс]. – URL: https://www.marketresearchfuture.com/reports/herbal-medicine-market-3250 (дата обращения: 04.02.2020).

9. Prentice C., Chen J., Wang X. The influence of product and personal attributes on organic food marketing // Journal of Retailing and Consumer Services. – 2019. – Vol. 46. – P. 70–78.

10. Asif M., Xuhui W., Nasiri A., Ayyub S. Determinant factors influencing organic food purchase intention and the moderating role of awareness: A comparative analysis // Food Quality and Preference. – 2018. – Vol. 63. – P. 144–150.

11. Chekima B., Oswald A. I., Wafa S. A. W. S. K., Chekima K. Narrowing the gap: Factors driving organic food consumption // Journal of Cleaner Production. – 2017. – Vol. 166. – P. 1438–1447.

12. Chekima B., Chekima K., Chekima K. Understanding Factors Underlying Actual Consumption of Organic Food: The Moderating Effect of Future Orientation // Food Quality and Preference. – 2019. – Vol. 74. – P. 49–58.

13. Ghazali E., Soon P. C., Mutum D. S., Nguyen B. Health and cosmetics: Investigating consumers’ values for buying organic personal care products // Journal of Retailing and Consumer Services. – 2017. – Vol. 39. – P. 154–163.

14. Asrari A. R., Najafabadi M. O., Lashgarara F. Influencing factors on the green marketing of medicinal herbs: a case study of the Zahra Rosewater Company // International Journal of Agricultural Resources, Governance and Ecology. – 2017. – Vol. 13. – No. 4. – P. 404–424.

15. Shih C. C., Huang L. H., Yeh C. C., Lane H. L., Hsieh C. J., Tsai C. C., Liao C. C. The prevalence, characteristics, and factors associated with purchasing Chinese herbal medicine among adults in Taiwan // BMC Complementary and Alternative Medicine. – 2017. – Vol. 17. – No. 1. – P. 1–7.

16. Hsu C. L., Chang C. Y., Yansritakul C. Exploring purchase intention of green skincare products using the theory of planned behavior: Testing the moderating effects of country of origin and price sensitivity // Journal of Retailing and Consumer Services. – 2017. – Vol. 34. – P. 145–152.

17. Rana J., Paul J. Consumer behavior and purchase intention for organic food: A review and research agenda // Journal of Retailing and Consumer Services. – 2017. – Vol. 38. – P. 157–165.

18. Zanoli R., Naspetti S. Consumer motivations in the purchase of organic food // British Food Journal. – 2002. – Vol. 104. – No. 8. – P. 643–653.

19. Paul J., Rana J. Consumer behavior and purchase intention for organic food // Journal of Consumer Marketing. – 2012. – Vol. 29. – No. 6. – P. 412–422.

20. Apaolaza V., Hartmann P., D’Souza C., López C. M. Eat organic – Feel good? The relationship between organic food consumption, health concern and subjective wellbeing // Food Quality and Preference. – 2018. – Vol. 63. – P. 51–62.

21. Bauer H. H., Heinrich D., Schäfer D. B. The effects of organic labels on global, local, and private brands: More hype than substance? // Journal of Business Research. – 2013. – Vol. 66. – No. 8. – P. 1035–1043.

22. Lee H., Yun Z. Consumers’ perceptions of organic food attributes and cognitive and affective attitudes as determinants of their purchase intentions toward organic food // Food quality and preference. – 2015. – Vol. 39. – P. 259–267.

23. Goetzke B. I. Health-improving lifestyles of organic and functional food consumers // British Food Journal. – 2014. – Vol. 116. – No. 3. – P. 510–526.

24. Nuttavuthisit K., Thøgersen J. The Importance of Consumer Trust for the Emergence of a Market for Green Products: The Case of Organic Food // Journal of Business Ethics. – 2017. – Vol. 140. – No. 2. – P. 323–337.

25. Kapuge K. D. L. R. Determinants of organic food buying behavior: special reference to organic food purchase intention of Sri Lankan customers // Procedia Food Science. – 2016. – Vol. 6. – P. 303–308.

26. Devi Juwaheer T., Pudaruth S., & Monique Emmanuelle Noyaux M. Analysing the impact of green marketing strategies on consumer purchasing patterns in Mauritius // World Journal of Entrepreneurship, Management and Sustainable Development. – 2012. – Vol. 8. – No. 1. – P. 36–59.

27. Wang J., Wang S., Xue H., Wang Y., Li J. Green image and consumers’ word-of-mouth intention in the green hotel industry: The moderating effect of Millennials // Journal of Cleaner Production. – 2018. – Vol. 181. – P. 426–436.

28. Zahid M. M., Ali B., Ahmad M. S., Thurasamy R., Amin N. Factors Affecting Purchase Intention and Social Media Publicity of Green Products: The Mediating Role of Concern for Consequences // Corporate Social Responsibility and Environmental Management. – 2017. – Vol. 25. – No. 3. – P. 225–236.

29. Pechmann C., Catlin J. R. The effects of advertising and other marketing communications on healthrelated consumer behaviors // Current Opinion in Psychology. –2016. – Vol. 10. – P. 44–49.

30. Gould S. J. Consumer Attitudes Toward Health and Health Care: A Differential Perspective // Journal of Consumer Affairs. – 1988. – Vol. 22. – No. 1. – P. 96–118.

31. Haruna V. M. A New Model of Green Purchase Intention and its Derivatives: Confirmatory Factor Analysis Validation of Constructs // Information Management and Business Review. – 2014. – Vol. 6. – No. 5. – P. 261–268.

32. Hair J.F., Hult, G. T. M., Ringle C., Sarstedt M. A Primer on Partial Least Squares Structural Equation Modeling (PLS-SEM) // Sage Publications, Inc. 2016. – 384 p.

33. Fornell C., Larcker D. F. Evaluating Structural Equation Models with Unobservable Variables and Measurement Error // Journal of Marketing Research. – 1981. – Vol. 18. – No. 1. – P. 39–50.