КӨЛЕНКЕЛІ ЭКОНОМИКАМЕН КҮРЕСУ ЖОЛДАРЫ ЖƏНЕ ШЕШУ ТЕТІКТЕРІ

Жұмыста көлеңкелі экономиканы мемлекетте жүзеге асырылатын экономикалық қызметтің құрамдас бөлігі ретінде анықтау тəсілдері, олардың таралуының негізгі себептері, сондай-ақ оның ауқымын кеңейтуге қарсы тұрудың мүмкін жолдары қарастырылады.
Зерттеудің мақсаты: көлеңкелі экономиканың пайда болу жəне таралу себептерін негіздеу, экономикалық жəне криминогендік қылмыстардың аражігін ажырату, көлеңкелі экономика мен сыбайлас жемқорлық көріністеріне қарсы күрес тетігін айқындау.
Зерттеу əдістемесі: зерттеу барысында логикалық, статистикалық, сапалық жəне сандық талдау əдістері, сондай-ақ зерттеу нəтижелерін визуализациялаудың графикалық əдістері қолданылды.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы таралу ауқымы елдің экономикалық даму деңгейіне байланысты болатын екі типтегі – кəсіпкерлік жəне қылмыстық экономикалық қызметтен пайда болатын экономиканың бір бөлігі ретінде көлеңкелі экономиканың мəнін негіздеу бойынша деректерді жүйелеуден тұрады. Мақалада капиталды шығару көлемін, ЖІӨ, көлеңкелі экономиканы жəне көлеңкелі экономиканың көлемін қысқартудағы қолма-қол есеп айырысу нарығының рөлін салыстыру бойынша тұжырымдар берілген.
Зерттеу нəтижелері көлеңкелі экономика ауқымдарын есептеу индикаторларын негіздеуге зерттеулер жүргізу жəне көлеңкелі экономиканың экономикалық жəне құқықтық контенттерінің түрлері мен бағыттары бойынша ауқымдарды айқындау жөніндегі ұсынымдармен, экономика субъектілерінің экономикалық қызметінің ресмилігіне қол жеткізу құралы ретінде жалпыға бірдей декларациялау рəсімі мен тетігін жетілдіру жөніндегі ұсыныстармен, көлеңкелі экономиканың ауқымын қысқартуға ықпал ету мəнмəтінінде қолма-қол есеп айырысу нарығын дамытудағы үрдістерді зерттеуді тереңдету жөніндегі ұсынымдармен көрсетілген.

1. Кенжегузин А. Актуальные проблемы реформирования и развития экономики // Наука Казахстана. – 2010. – № 12. – С. 5-7.

2. Ерохина Е. В. Проблемы теневизации экономики и экономической свободы в новых экономических условиях // Теневая экономика. – 2022. – № 6(2). – Статья 4. – DOI: 10.18334/tek.6.2.115197.

3. Алексеев А. И. Презумпции против коррупции // Законность. – 2008. – № 4. – С. 2-8.

4. Кондратьева Е. А. Процессы противодействия легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путём, и финансированию терроризма (ПОД/ФТ): категориальные подходы // Теневая экономика. – 2017. – № 1. – C. 31-46. – DOI: 10.18334/tek.1.1.37716.

5. Клейменов И.М. Международно-правовые стандарты противодействия коррупции, их реализация в антикоррупционном законодательстве России // Актуальные проблемы экономики и права. – 2010. – № 4. – С. 74-82.

6. Yamada G. Urban Informal Employment and Self-Employment in Developing Countries. Theory and Evidence // Economic Development and Cultural Change. – 1996. – № 2. – P. 289-313.

7. Лукьянова Н. И. Декларирование доходов государственными гражданскими служащими и членами их семей. Проблемы правоприменения // Лоббист. – 2010. – № 5. – С. 80-84.

8. Савинский А. В. О роли института неосновательного обогащения в борьбе с коррупцией // Юридический мир. – 2006. – № 3. – С. 28-35.

9. Гончаров В. Н., Денисенко И. А., Шевченко М. Н. Теневая экономика: государственные меры борьбы // Право и управление. XXI век. – 2020. – № 2(55). – C. 106-115.

10. Структура внешнего долга Казахстана ухудшилась – АФК [Электронды ресурс] // Kapital.kz [web-сайт]. – 2022. – URL: https://kapital.kz/finance/104976/struktura-vneshnego-dolga-kazakhstanaukhudshilas-afk.html (Қарау уақыты: 21.07.2022).

11. Казахстан занял 73-е место из 141 в рейтинге стран-антилидеров по отмыванию денег и финансированию терроризма [Электронды ресурс] // Бизнес – Мир [web-сайт]. – 2020. – URL: https://businessmir.kz/2020/11/18/kazahstan-zanyal-73-e-mesto-iz-141-v-rejtinge-stran-antiliderov-po-otmyvaniyudeneg-i-fi nansirovaniyu-terrorizma/ (Қарау уақыты: 21.07.2022).

12. World Bank, United Nations Offi ce on Drugs and Crime. Public Offi ce, Private Interests: Accountability through Income and Asset Disclosure. – Washington, DC: World Bank. – 2012. – 172 p.

13. Широкая распространенность неформальной экономической деятельности в развивающихся странах, весьма вероятно, замедлит восстановление их экономики после пандемии COVID-19 [Электронды ресурс] // Всемирный Банк [web-сайт]. – 2021. – URL: https://www.vsemirnyjbank.org/ru/news/press-release/2021/05/11/widespread-informality-likely-to-slow-recovery-from-covid-19-indeveloping-economies (Қарау уақыты: 21.07.2022).

14. Курихин С. И. Вывоз капитала как актуальная проблема Экономики России // Вектор экономики. – 2020. – № 1(43). – Статья 44.

15. Грачев А. В., Литвиненко А. Н. Теневая экономика как элемент системы экономической безопасности // Образование. Наука. Научные кадры. – 2019. – № 2. – C. 132-137.