ҚАЗАҚСТАН ХАЛҚЫН ҚОНЫСТАНДЫРУДЫҢ ЖӘНЕ ОРНАЛАСТЫРУДЫҢ АУМАҚТЫҚ ЖҮЙЕСІН БАСҚАРУДЫҢ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕЛЕРІ

Зерттеудің мақсаты – Қазақстандағы және оның аймақтарындағы халықты қоныстандыру және жаңа жерлерге орналастыру жүйесінің аумақтық ұйымдастырылуына, сондай-ақ оның бүгінгі таңдағы басқарылу жай-күйіне талдау жасап, баға беру, бұл мәселені басқаруға қатысты нақты ұсыныстар беру.
Әдіснамасы – халықты қоныстандыру және жаңа жерлерге орналастыру жүйесінің аумақтық ұйымдастырылу жай-күйін, сондай-ақ қоныстандыру жүйесін басқарудың теориялық-әдіснамалық қырларын түрлі талдау, жинақтау әдістерін қолдана отырып зерттеу. Мәліметтерді статистикалық көрсеткіштер бойынша графика, кесте, диаграмма арқылы беру әдісі қолданылды. Зерттеу үшін Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросының және олардың аумақтық органдарының ресми сайттарында жарияланған статистикалық ақпараты пайдаланылды.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы – зерттеуде әртүрлі статистикалық әдістер және олардың Қазақстандағы және оның аймақтарындағы ресми статистикалық мәліметтерге сәйкес апробациясы қолданылды. Зерттеудің ғылыми-практикалық нәтижелерін халықты қоныстандыруды дамыту бағдарламаларын және елді мекендердің аумақтық жүйесін басқаруды жаңғырту стратегияларын әзірлеуде пайдалануға болады. Жекелеген теориялық және әдістемелік тұжырымдар мен әзірлемелер елдің және оның аймақтарының әлеуметтік-демографиялық дамуын талдауға және басқарушылық шешімдерді қабылдауға негіз бола алады.
Зерттеу нәтижелері. Елді мекендер мен халықты қоныстандыру жүйесінің жалпы ел бойынша да, тұтастай алғанда да елді мекендердің аумақтық жүйесінің дамуын басқаруға байланысты көрсеткіштер: әртүрлі факторлардың, соның ішінде халықтың қозғалысының әсерінен елді мекендер санының өзгеруіне негізделген аумақтық дамуын басқару мәселелерін зерттеу негізінде статистикалық есеп жүйесіне сүйене отырып қоныстандырудың біртұтас жүйесін әзірлеу мен енгізудегі міндеттемелер мен проблемаларды шешу шаралары ұсынылады.

1. Послание Главы государства Касым-Жомарта Токаева народу Казахстана [Электронный ресурс] // Официальный сайт Президента Республики Казахстан [web-сайт]. – 2022. – URL: https://www.akorda.kz/ru/poslanie-glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana-1623953 (Дата обращения: 22.03.2022).

2. Гали Д. А. Основные методологические парадигмы теории расселения населения // Вестник КазНУ. Серия Экономическая. – 2010. – № 82(6). – С. 16-21.

3. Гали Д. А. Основные методологические парадигмы теории расселения населения // Вестник НГУ-ЭУ. – 2011. – № 1. – С. 67-78.

4. Бектурганова М. С., Багаева Н. У. Зарубежный опыт расселения населения по регионам // В сборнике: Межтерриториальное неравенство: проблема или драйвер развития. Материалы VI Международного симпозиума по региональной экономике. – Екатеринбург, 2021. – С. 155-161.

5. World Bank. Migration and Remittances Factbook 2011: Second Edition. – 2011. – 264 p.

6. Миронов В. С. Особенности расселения населения как фактор совершенствования методики распределения дотаций на бюджетной обеспеченности субъектов Российской Федерации // Экономика Востока России. – 2018. – № 2(10). – С. 103-110.

7. Аитова Ю. С. Государственное регулирование пространственного расселения населения // В сборнике: Инновационные технологии управления социально-экономическим развитием регионов. – Институт социально-экономических исследований Уфимского федерального исследовательского цен- тра РАН, 2021. – С. 103-108.

8. Крупко А. Э. Системно-структурный подход в исследовании населения и расселения // Вестник Воронежского государственного университета. Серия: География. Геоэкология. – 2002. – № 1. – С. 70-73.

9. Кривов А. С. Проект «Национальная система расселения Российской Федерации – ХХI века» // Управление развитием территорий. – 2012. – № 3. – С. 12-16.

10. Айтказина З.Н. Формирование систем городского расселения в Казахстане [Электронный ресурс] // Демоскоп Weekly. - 2016. - URL: http://www.demoscope.ru/weekly/2006/0245/analit04.php (дата обращения: 04.04.2022).

11. Хорев Б. С. Проблемы городов. – М.: Мысль, 1975. – 428 с.

12. Демографический ежегодник Казахстана. – Нур-Султан, 2021. – 265 c.

13. Искаков У. М. Города в системе расселения Казахстана (экономико-демографический аспект). – Алма-Ата: Ғылым, 1992. – 216 с.

14. Постановление Правительства Республики Казахстан № 83 от 18.02.2016 г. «Об определении регионов для расселения оралманов и переселенцев» [Электронный ресурс] // Әділет [web-портал]. – 2016. – URL: http://adilet.zan.kz/rus/docs/P1600000083 (Дата обращения: 13.09.2020).

15. Концепция региональной политики Республики Казахстан на 2002-2006 годы [Электронный ресурс] // Әділет [web-портал]. – 2001. – URL: http://adilet.zan.kz/rus/docs/P010001598 (Дата обращения: 13.09.2020).

16. Об утверждении Программы развития моногородов на 2012-2020 годы [Электронный ресурс] // Әділет [web-портал]. – 2012. – URL: http://adilet.zan.kz/rus/docs/P1200000683_ (Дата обращения: 13.09.2020).

17. Покидаев Д. К. Токаев требует установить контроль над миграцией внутри страны [Электронный ресурс] // Курсив [web-сайт]. – 2019. – URL: https://kursiv.kz/news/obschestvo/2019-10/tokaev-trebuetustanovit-kontrol-nad-migraciey-vnutri-strany?page=48 (Дата обращения: 13.09.2020).

18. Послание Главы государства Касым-Жомарта Токаева народу Казахстана [Электронный рсурс] // Официальный сайт Президента Республики Казахстан. – 2019. – URL: https://www.akorda.kz/ru/addresses/addresses_of_president/poslanie-glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana (Дата обращения: 13.09.2020).

19. Бодаухан К., Бауэр М. Ш., Джусибалиева А. К., Бермухамбетова Б. Б., Кочийигит Ж. К. Исследование взаимосвязи этнической миграции с развитием сельского хозяйства (на материалах Акмолинской области). Монография. – Астана: ТОО «Профи Медиа». КАТУ им. С. Сейфуллина, 2017. – 140 с.

20. Статистический сборник. – Алматы, 1999. – 10 с.

21. Статистический ежегодник. – Алматы, 2005. – 10 с.

22. Косова Е. Г., Элиханова З. В., Гаева М. А. Депрессивные регионы: проблемы их развития // Новые технологии. – 2013. – № 1 – С. 109-112.

23. Указ Президента Республики Казахстан № 399 от 28.08.2007 г. «О концепции миграционной политики Республики Казахстан на 2007-2015 гг.» (утративший силу) [Электронный ресурс] // Әділет [web-портал]. – 2007. – URL: http://adilet.zan.kz/rus/docs/U070000399_ (Дата обращения: 25.09.2020).

24. Постановление Правительства Республики Казахстан № 602 от 29.09.2017 г. «Об утверждении Концепции миграционной политики Республики Казахстан на 2017-2021 годы и Плана мероприятий по реализации Концепции миграционной политики Республика Казахстан на 2017-2021 годы» [Электронный ресурс] // Әділет [web-портал]. – 2017. – URL: http://adilet.zan.kz/rus/docs/P1700000602 (Дата обращения: 25.09.2020).

25. Ахмет О. Аким СКО ждет в регионе переселенцев из Нур-Султана [Электронный ресурс] // Nur.kz. Политика [web-портал]. – 2019. – URL: https://www.nur.kz/1817820-akim-sko-zdet-v-regionepereselencev-iz-nur-sultana.html (Дата обращения: 25.09.2020).

26. Вааль Т. 1,3 трлн. тенге будет выделено на реализацию программы развития регионов до 2025 года [Электронный ресурс] // Vласть [web-портал]. –2019. – URL: https://vlast.kz/novosti/36250-13-trlntenge-budet-vydeleno-na-realizaciu-programmy-razvitia-regionov-do-2025-goda.html (Дата обращения: 25.09.2020).