ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДА ӨСІМДІК ШАРУАШЫЛЫҒЫНЫҢ ЖАЛПЫ ӨНІМНІҢ НҮКТЕЛІК ЖƏНЕ ИНТЕРВАЛДЫҚ БОЛЖАУЫ

Өсімдік шаруашылығы Қазақстан Республикасының аграрлық секторының басым саласы болып есептеледі. Елдегі табиғи-климаттық жағдайлар өсімдік шаруашылығы өнімдерінің көптеген түрлерін өсіруге қолайлы: дәнді және майлы дақылдар, олардың ішінде бидай бірінші орынды алады; арпа, сұлы, тары, күріш, жүгері және т.б. өсіріледі. Сондай-ақ, елімізде көкөніс шаруашылығы мен бақша дақылдары да дамып, бірқатар техникалық дақылдар: мақта, қант қызылшасы, темекі, бұйра зығыр, күнбағыс және т.б. өсіріледі. Бау-бақша мен жүзім шаруашылығын дамытудың үлкен болашағы бар.

Сонымен бірге еліміздің орасан зор аграрлық әлеуеті толық көлемде тиімді іске аспай отыр, сондай-ақ өсімдік шаруашылығы өнімдерін өндіруді ұлғайтуға қатысты мәселелер мен шектеулер де бар. Көптеген зерттеушілер мен практиктер республиканың экономикалық дамуының қазіргі жағдайларын ескере отырып, егіс алқаптарының ұтымды құрылымын құру мәселесін көтеріп отыр.

Бұл жұмыста жұптық сызықтық регрессия моделін құру негізінде 2000-2019 жылдар аралығындағы Қазақстан Республикасының егіс алқабы мен өсімдік шаруашылығы өнімдерінің жалпы шығарылымының өзгеруіне талдау жүргізілді. Модель сапасына бағалау жүргізілді, егіс алқабының көлемінен өсімдік шаруашылығы өнімдерінің жалпы шығарылымы көрсеткіштерінің өзгеруі болжамының төменгі және жоғарғы шекаралары үшін аралық есептелді. Сызықтық жұптық регрессия моделін құру нәтижесінде алынған есептелген деректердің экономикалық түсіндірмесі келтірілген.

1. Аналитическая служба Рейтингового Агенства РФЦА. Анализ отрасли растениеводства. – Алматы, 2013. – 68 с.

2. Растениеводство в Казахстане [Электронды ресурс] // «Silk Road Adventures» [web-сайт]. – б.д. – URL: https://silkadv.com/ru/node/2687 (Қарау уақыты: 15.12.2021).

3. Государственная программа развития агропромышленного комплекса РК на 2017-2021 годы [Электронды ресурс] // Электронное правительство Республики Казахстан [web-сайт]. – URL: https://egov.kz/cms/ru/law/list/U1700000420 (Қарау уақыты: 15.12.2021)

4. Альмухамедова Н. Что мешает сельскому хозяйству Казахстана стать драйвером экономики? [Электронды ресурс] // Central Asian Bureau for Analytical Reporting [web-сайт]. – 2019. – URL: https://cabar.asia/ru/chto-meshaet-selskomu-hozyajstvu-kazahstana-stat-drajverom-ekonomiki (Қарау уақыты: 15.12.2021).

5. Давыдова Ю. В. Особенности сельского хозяйства, влияющие на эффективность сельскохозяйственного производства // Международный научно-исследовательский журнал. – 2016. – № 6(48), Часть 1. – С. 26-28. – DOI: 10.18454/IRJ.2016.48.041.

6. Минсельхоз Казахстана прогнозирует в 2019 году снижение сбора зерна в стране на 14,5 % [Электронды ресурс] // Аграрий [web-сайт]. – 2019. – URL: https://agrarii.com/minselhoz-kazahstanaprognoziruet-v-2019-godu-snizhenie-sbora-zerna-v-strane-na-14-5/ (Қарау уақыты: 20.12.2021).

7. Кожарский В. В. Анализ эффективности рстениеводства // Планово-экономический отдел. – 2005. – № 7(25). – Статья 2.

8. Егушова Е., Нурлыгаянов Р. Влияние климатических изменений на производство продукции растениеводства (на примере Кемеровской области) // Международный сельскохозяйственный журнал. – 2015. – № 3. – С. 45-49.

9. Шамилев Р. В., Шамилев С. Р. Оценка и анализ динамики и эффективности производства некоторых растениеводческих культур в РФ // Современные проблемы науки и образования. – 2011. – № 6. – Статья 229.

10. Асаналиева А. Ж., Козубекова С. Ж. Корреляционная взаимосвязь посевных площадей, урожайности и валовой продуктивности растениеводства // Вестник Кыргызского национального аграрного университета им. К. И. Скрябина. – Бишкек, 2015. – № 1(33). – С. 129-134.

11. Jha P. K., Athanasiadis P., Gualdi S., Trabucco A., Mereu V., Shelia V., Hoogenboom G. Using daily data from seasonal forecasts in dynamic crop models for yield prediction: A case study for rice in Nepal’s Terai // Agricultural and Forest Meteorology. – 2019. – № 265. – P. 349-358.

12. Capa-Morocho M., Ines A. V. M., Baethgen W. E., Rodriguez-Fonseca B., Han E., Ruiz-Ramos M. Crop yield outlooks in the Iberian Peninsula: Connecting seasonal climate forecasts with crop simulation models // Agricultural Systems. – 2016. – № 149. – P. 75-87.

13. Maneta M. P., Cobourn K., Kimball S., He M., Silverman N. L., Chaffi n B. C., Ewing S., Ji X., Maxwell B. A satellite-driven hydro-economic model to support agricultural water resources management // Environmental Modelling & Software. – 2020. – № 134. – Р. 104-106.

14. Schierhorn F., Hofmann M., Adrian I., Bobojonov I., Muller D. Spatially varying impacts of climate change on wheat and barley yields in Kazakhstan // Journal of Arid Environments. – 2020. – № 178. – Р. 104-164.

15. Статистика сельского, лесного, охотничьего и рыбного хозяйства [Электронды ресурс] // Агентство по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан Бюро национальной статистики [web-сайт]. – 2021. – URL: https://stat.gov.kz/official/industry/14/statistic/8 (Қарау уақыты: 20.12.2021).

16. Миллер О. К вопросу об импортозамещении аграрной продукции в Казахстане: интервью с Сигаревым М., Алшембаевой Л. [Электронды ресурс] // КазахЗерно.kz [web-сайт]. – 2020. – URL: https://kazakh-zerno.net/169278-importozameshhenie-agrarnoj-produkcii-ne-mif/ (Қарау уақыты: 22.12.2021).

17. Основы линейной регрессии [Электронды ресурс] // Портал Знаний statistica.ru [web-сайт]. – б.д. – URL: http://statistica.ru/theory/osnovy-lineynoy-regressii/ (Қарау уақыты: 22.12.2021).

18. Домбровский В. В. Эконометрика. Учебник [Электронды ресурс] // Научная Библиотека Томского государственного университета [web-сайт]. – 2016. – URL: http://sun.tsu.ru/mminfo/2016/Dombrovski/book/toc.htm (Қарау уақыты: 22.12.2021).