ҰЛТТЫҚ ЭКОНОМИКАДАҒЫ ЖҮЙЕЛІК МАҢЫЗЫ БАР БАНКТЕР: СƏЙКЕСТЕНДІРУ КРИТЕРИЙЛЕРІ, РЕТТЕУ РӨЛІ ЖƏНЕ ТƏСІЛДЕРІ

Зерттеу мақсаты. Жүйелік маңызды банктерді анықтаудың халықаралық тəжірибесін зерттеу негізінде оларды бағалаудың əдістемесін нақтылау, Қазақстан экономикасы үшін жүйелік маңызды банктерді анықтау, оларды жіктеу жəне банктік қызметті реттеуде сараланған тəсілдің қажеттілігін негіздеу.
Əдіснамасы. Алға қойылған міндеттерді жүзеге асыру үшін мақалада логикалық жəне статистикалық талдау, бақылау, жалпылау, салыстыру жəне жіктеу əдістері қолданылды. Шетелдік жəне отандық ғалымдардың еңбектері, халықаралық ұйымдар мен ғылыми орталықтардың материалдары, статистикалық мəліметтер мен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің есептері, жетекші халықаралық рейтингтік агенттіктердің елдік жəне салалық шолулары зерттелді.
Зерттеу нəтижелері. Жүйелік маңызды банктерді анықтау мен реттеудің халықаралық тəжірибесіне салыстырмалы талдау жасалды, Қазақстан экономикасы үшін жүйелік маңызы бар банктер анықталды, оларды жүйелік маңыздылық деңгейі бойынша жіктеу ұсынылды жəне оларды реттеу тəсілдері көрсетілді.
Қорытындылар мен ұсыныстарды ірі несиелік ұйымдардағы корпоративтік басқару деңгейі мен сапасын арттыру жəне банк қызметін реттеуді одан əрі жетілдіру үшін Қазақстан Ұлттық Банкі, банктік қадағалау органдары қолдана алады.

1. Basel Committee on Banking Supervision. – Global systemically important banks: updated assessment methodology and the higher loss absorbency requirement. – 2013. – 23 p.

2. Basel Committee on Banking Supervision. – A framework for dealing with domestic systemically important banks. – 2012. – 17 p.

3. Доклад Банка России «Об определении системно значимых кредитных организаций и подходов к их регулированию». // Доклад для общественных консультаций. – Москва. – 2020. – 30 с.

4. National Bank of Ukraine Updates the List of Systemically Important Banks [Электронный ресурс] // National Bank of Ukraine [web-сайт]. – 2020. – URL: https://bank.gov.ua/en/news/all/natsionalniy-bankonoviv-perelik-sistemno-vajlivih-bankiv (дата обращения: 25.07.2020).

5. Положение о критериях системности коммерческих банков и небанковских финансово – кредитных организаций [Электронный ресурс] // Национальный банк Кыргызской Республики [webсайт]. – URL: https://www.nbkr.kg/contout.jsp?item=103&lang=RUS&material=81527 (дата обращения: 25.07.2020).

6. Правила отнесения финансовых организаций к числу системообразующих [Электронный ресурс] // Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 24 декабря 2014 года № 257. – www.nationalbank.kz (дата обращения: 25.07.2020).

7. Правила отнесения финансовых организаций к числу системно значимых [Электронный ресурс] // Постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 23 декабря 2019 года № 240. – URL: https://www.nationalbank.kz (дата обращения: 25.07.2020).

8. Сведения по остаткам на балансовых и внебалансовых счетах [Электронный ресурс] // Национальный Банк Казахстана [web-сайт]. – URL: https://nationalbank.kz/ru/news/svedeniya-po-ostatkam/rubrics/1464 (дата обращения: 25.07.2020).

9. Инвестиционный портфель по пенсионным активам [Электронный ресурс] // АО «Единый накопительный пенсионный фонд» [web-сайт]. – URL: https://www.enpf.kz/ru/indicators/invest/structure.php (дата обращения: 25.07.2020).

10. Список компаний [Электронный ресурс] // Казахстанская фондовая биржа KASE [web-сайт]. – URL: https://kase.kz/ru/issuers/ (дата обращения: 25.07.2020).