ҚАЗАҚСТАННЫҢ АУЫЛДЫҚ АЙМАҚТАРЫНДА ИНФРАҚҰРЫЛЫМДЫҚ ҚАУІПСІЗДІК ЖӘНЕ ТУРИЗМДІ ДАМЫТУ: ҚИЫНДЫҚТАР МЕН БОЛАШАҒЫ

Зерттеу мақсаты – Қазақстанның ауылдық жерлерінің инфрақұрылыммен қамтамасыз етілу деңгейінің дамуының стратегиялық бағыттарын анықтауға мүмкіндік беретін салыстырмалы талдау.

Әдіснамасы – инфрақұрылымдық қауіпсіздік мәселелерін зерттеуге жүйелі көзқарас; статистикалық және экономикалық талдау әдістері. Зерттеу жүйелік-функционалдық көзқарасқа негізделген шетелдік және отандық ғалымдардың классикалық және заманауи зерттеулерінде келтірілген тұжырымдамалар мен гипотезалардың іргелі ережелеріне, сондай-ақ өңірлік даму саласындағы Қазақстан Республикасының бағдарламалық жасақтамаларына негізделген. Бұл зерттеу жүйелік, салыстырма- лы және кластерлік талдау әдістерін, жіктеу және топтастыру әдістерін, көп нұсқалы статистикалық талдауды қолдануға негізделген, бұл Қазақстанның ауылдық аймақтарының инфрақұрылыммен қамтамасыз етілуіне салыстырмалы талдау жүргізуге, топтастыруға мүмкіндік берді. өңірлер, бұл еліміздің ауылдық жерлеріндегі инфрақұрылымды дамытудың стратегиялық бағыттарын анықтауға мүмкіндік берді. Бастапқы статистикалық ақпаратты өңдеу үшін «IBM SPSS Statistics» қосымшасының «Классификациялық талдау» пакеті пайдаланылды.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы – Қазақстан өңірлеріндегі ауылдық елді мекендердің базалық инфрақұрылыммен қамтамасыз етілу деңгейін салыстырмалы талдау инфрақұрылыммен қамтамасыз етілу деңгейі бойынша ел аймақтарын саралауға және оны дамытудың басым бағыттарын айқындауға мүмкіндік беретіндігінде. Бұл өз кезегінде, оларды туристік тартымдылықпен қамтамасыз етеді.

Зерттеу нәтижелері өңірлердің әлеуметтік-экономикалық даму бағдарламаларын әзірлеу және іске асыру, туризм индустриясын дамыту, сондай-ақ мемлекеттік органдардың ауылдық елді мекендерді кешенді дамыту бойынша ғылыми зерттеулерді жүзеге асыруы үшін қызығушылық тудыруы мүмкін.

Зерттеу нәтижесі – Қазақстанның ауылдық аймақтарының инфрақұрылыммен қамтамасыз етілуін салыстырмалы талдау дестинацияның көлікпен жету көрсеткішін қамтамасыз етудегі бар проблема- ларды, коммуналдық және әлеуметтік инфрақұрылыммен қамтамасыз етудің төмен деңгейін анықтауға мүмкіндік берді, бұл ауылдық аумақтардың туристік бағыттар ретінде тартымсыздығын және потенци- алды туристер тарапынан сұраныстың төмендігін анықтайды.

1. Численность населения Республики Казахстан [Электронный ресурс] // Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [web-портал]. – URL: https://stat.gov.kz/official/industry/61/statistic/8 (Дата обращения: 15.04.2021).

2. Ердавлетов С. Р., Артемьев А. М., Айжолова Г. Р. Актуальные проблемы формирования современной индустрии туризма Казахстана // Экономика Евразии: Материалы международной научно-практической конференции. – Алматы, 2012. – С. 41-48.

3. Смыкова М. Р. Исследование стратегических экономических зон и конкурентоспособности турпродукта Казахстана [Электронный ресурс] // Almaty Management University [web-сайт]. – 2010. – URL: https://www.almau.edu.kz/smykova_mr-955 (Дата обращения: 15.04.2021).

4. Дуйсен Г. М. Основы формирования и развития индустрии туризма в Казахстане / Г. М. Дуйсен. – Алматы: Изд-во «LEM», 2012. – 94 с.

5. Никитинский Е. С., Вуколов В. Н. Формирование индустрии туризма в Казахстане за годы государственной независимости // Агентство Республики Казахстан по туризму и спорту, Казахская академия спорта и туризма. Материалы международной научно-практической конференции. – Астана, 2006. – С. 215-220.

6. Намазбаева З. Е., Актымбаева А. С. Рекреационное районирование территории Восточно-Казахстанской области // Вестник ВГУ, Серия: География, Геоэкология. – 2019. – № 4. – С. 31-37.

7. Тасболат Б., Пыхарев А. Н., Мамадияров М. Д. География туризма: потенциал туристско-рекреационных ресурсов Великого Шелкового пути (Южно-Казахстанская область). – Шымкент: ЮКГУ им. М. Ауэзова, 2007. – 31 с.

8. Каспакбаев К. С., Алмахан З. Ю. Как развивается транспортная отрасль Казахстана // Промышленный транспорт Казахстана. – 2021. – № 1. – С. 222-231.

9. Каплан Э. Т., Сербаева Н. Я., Кочетков А. В., Бекмагамбетова Г. М. Комплексный подход к определению путей повышения эффективности транспортно-логистической системы Республики Казахстан // Вестник Евразийской науки. – 2020. – № 12(1). – Article 14ECVN120. – URL: https://esj.today/PDF/14ECVN120.pdf.

10. Ахметова Ш., Ахметов К. Д. Современное состояние транспортной системы // Труды Международной научно – практической конференции «Индустриально-инновационное развитие транспорта, транспортной техники и машиностроения». – Алматы, КазНТУ, 2013. – С. 64-66.

11. Perales R. Rural tourism in Spain // Annals of Tourism Research. – 2002. – № 29(4). – Р. 1101-1110. – DOI: 10/1016/S0160-7383(02)00025-7.

12. Sharpley R. Tourism, modernisation and development on the Island of Cyprus. Challenges and policy responses // Journal of Sustainable Tourism. – 2003. - № 11(2/3). – Р. 246-265. – DOI: 10.1080/09669580308667205.

13. Liu A. Tourism in rural areas: Kedah, Malaysia // Tourism Management. – 2006. – № 27. – Р. 878-889. – DOI: 10.1016/j.tourman.2005.05.007.

14. Sharpley R., Vass A. Tourism, farming and diversification: An attitudinal study // Tourism Management. – 2006. – № 27(5). – Р. 1040-1052. – DOI: https://doi.org/10.1016/j.tourman.2005.10.025.

15. Fons S., Fierro M., Patino G. Rural tourism: A sustainable alternative // Applied Energy. – 2011. – № 88(2). – Р. 551-557. – DOI: 10.1016/J.APENERGY.2010.08.031.

16. Berkel D., Verburg P. Sensitising rural policy: assessing spatial variation in rural development options for Europe // Land Use Policy. – 2011. – № 28(3). – Р. 447-459. – DOI: 10.1016/j.landusepol.2010.09.002.

17. Pina I., Delfa M. Rural tourism demand by type of accommodation // Tourism Management. – 2005. – № 26(6). – Р. 951-959. – DOI: 10.1016/j.tourman.2004.06.013.

18. Almeida А., Pinto Machado L. Rural Development and Rural Tourism: The Impact of Infrastructure Investments // In Book: Peripheral Territories, Tourism, and Regional Development. – IntechOpen: Handle, London, UK, 2021. – Р. 1-21. – DOI: 10.5772/intechopen.95610.

19. Zasada I., Piorr A. The role of local framework conditions for the adoption of Rural Development Policy: an example of diversification, tourism development and village renewal in Brandenburg, Germany // Ecological Indicators. – 2015. – № 59. – Р. 82-93. – DOI: 10.1016/j.ecolind.2015.02.002.

20. Sharpley R. Rural tourism and the challenge of tourism diversification: The case of Cyprus // Tourism Management. – 2002. – № 23. – Р.233-244. – DOI: 10.1016/S0261-5177(01)00078-4.

21. Saxena G., Ilbery B. Developing integrated rural tourism: actor practices in the English/Welsh border // Journal of Rural Studies. – 2010. – № 26. – Р. 260-271. – DOI: 10.1016/j.jrurstud.2009.12.001.

22. Cawley M., Gillmor D. Integrated rural tourism, Concepts and Practice // Annals of Tourism Research. – 2008. – № 35(2). – Р. 316-327. – DOI: 10.1016/j.annals.2007.07.011.

23. Snieška V., Barkauskienė K., Barkauskas V. The impact of economic factors on the development of rural tourism: Lithuanian case // Procedia – Social and Behavioral Sciences. – 2014. – № 156. – Р. 280–285. – DOI: 10.1016/j.sbspro.2014.11.189.

24. Aytuğ, H., Mikaeili, M. Evaluation of Hopa’s Rural Tourism Potential in the Context of European Union Tourism Policy // Procedia Environmental Sciences. – 2017. – № 37. – Р. 234-245. – DOI: 10.1016/j.proenv.2017.03.039.

25. Gunn C. A. Tourism Planning (second edition). – New York: Taylor & Francis, 1988. – 357 р.

26. Inskeep E. Tourism Planning: An Integrated and Sustainable Development Approach. – New York: Van Nostrand Reinhold, 1991. – 508 p.

27. Crouch G. I., Ritchie J. R. B. The competitive destination: a sustainability perspective // Tourism Management. – 2000. – № 21(1). – Р. 1-7. – DOI: 10.1079/9780851996646.0000.

28. Murphy P., Pritchard M. P., Smith B. The destination product and its impact on traveller perceptions // Tourism Management. – 2000. – № 1(21). – Р. 43-52. – DOI: 10.1016/S0261-5177(99)00080-1.

29. Dwyer L., Forsyth P. Economic measures of tourism yield: what markets to target? // International Journal of Tourism Research. – 2008. – № 2(10). – P. 155-168. – DOI: https://doi.org/10.1002/jtr.648.

30. Smith S. L. J. The Tourism Product // Annals of Tourism Research. – 1994. – № 3. – Р. 582-595. – DOI: 10.1016/0160-7383(94)90121-X.

31. Khadaroo J. Role of Transport Infrastructure in International Tourism Development: A Gravity Model Approach // Tourism Management. – 2008. – № 29(5). – Р. 831-840. – DOI: 10.1016/j.tourman.2007.09.005.

32. Albalate D., Campos J., Jimenez J.L. Tourism and high-speed rail in Spain: Does the AVE increase local visitors // Annals of Tourism Research. – 2017. – № 65. – Р. 71-82. – DOI: https://doi.org/10.1016/j.annals.2017.05.004.

33. Rehman Khan S. A., Qianli D., SongBo W., Zaman K., Zhang, Y. Travel and tourism competitiveness index: The impact of air transportation, railways transportation, travel and transport services on international inbound and outbound tourism // Journal of Air Transport Management. – 2017. – № 58. – Р. 125-134. – DOI: https://doi.org/10.1016/j.jairtraman.2016.10.006.

34. Bil M., Bilova M., Kubiček J. Unified GIS database on cycle tourism infrastructure // Tourism Management. – 2012. – № 6(33). – Р. 1554-1561. – DOI: https://doi.org/10.1016/j.tourman.2012.03.002.

35. Olafsdottir R., Runnstrom M.C. Assessing hiking trails condition in two popular tourist destinations in the Icelandic highlands // Journal of Outdoor Recreation and Tourism. – 2013. – № 3-4. – Р. 57-67. – DOI: https://doi.org/10.1016/j.jort.2013.09.004.

36. Mo C., Howard D. R., Havitz M. E. Testing an international tourist role typology // Annals of Tourism Research. – 1993. – № 20. – Р. 319-335. – DOI: 10.1016/0160-7383(93)90058-B.

37. Kumar Das S., Naskar K. Nexus between Infrastructure and Tourism Development // Socio Economic Challenges. – 2018. – № 2(2). – Р. 6-12. – DOI: 10.21272/sec.2(1).6-12.2018.

38. Mandic A., Mrnjavac Ž., Kordić L. Tourism Infrastructure, Recreational Facilities And Tourism Development // Tourism and Hospitality Management. – 2018. – № 24(1). – Р. 1-22. – DOI: 10.20867/thm.24.1.12.

39. Государственная программа инфраструктурного развития Республики Казахстан «Нұрлы Жол» на 2020–2025 гг. [Электронный ресурс] // Официальный информационный ресурс ПремьерМинистра Республики Казахстан [web-портал]. – 2019. – URL: https://primeminister.kz/assets/media/gosudarstvennaya-programma-nrly-zhol-rus.pdf (Дата обращения: 25.07.21).

40. Официальный ответ И.О. директора Департамента Министерства здравоохранения Республики Казахстан б/н от 13.08.2021.