ҚАЗАҚСТАННЫҢ АГРАРЛЫҚ ƏЛЕУЕТІНЕ ƏЛЕМДІК ЕЛДЕРМЕН САЛЫСТЫРМАЛЫ КЛАСТЕРЛІК ТАЛДАУ

Зерттеудің мақсаты. Қазақстанның аграрлық секторының даму көзі – табиғи ресурстарының көлеміне жəне пайдалану тиімділігіне сəйкес əлем елдерінің арасында алатын орнын зерттеу.
Зерттеудің əдіснамасы. Қазақстанның аграрлық секторының даму деңгейі қай елдермен сəйкес келетінін анықтау үшін əлемдік 193 елдің ішінен аграрлық табиғи ресурсқа бай 32 елді таңдап алып табиғи əлеуетті тиімді пайдалануын сипаттаушы көптеген көрсеткіштерге екі нысанда көпөлшемді статистика математикалық əдістердің ішіндегі кластерлік талдау əдісімен компьютерлер технологиясында арнаулы SPSS-22 бағдарламасында топтастыру арқылы кластерлерге бөліп орны анықталған. Осы екі нысанда кластерге енген елдермен Қазақстанның табиғи ресурстарын тиімді пайдалану, немесе қайтарымдылығын салыстырып талдау жасалған.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Ауыл шаруашылығына жарамды табиғи ресурстарға бай елдердің ішінде АҚШ пен Ресейдің аграрлық секторының өнімділігін сипаттайтын көрсеткіштерімен Қазақстанның аграрлық мəліметтерін салыстырып, ресурс əлеуетінің қайтарымдылығына талдау жасалынған.
Зерттеу нəтижелері. Нəтижесінде, еліміздің табиғи ресурстары көлеміне қарағанда өндіріс көлемінің төмендігі анықталды жəне бар байлықты толық пайдалана алмай отырғандығы негізделген.

1. State of the Nation Address of President of the Republic of Kazakhstan Nursultan Nazarbayev “Growing welfare of Kazakh citizens: increase in income and quality of life” [Electronic source] // Official site of the President of the Republic of Kazakhstan. – 2018. – URL: https://www.akorda.kz/en/addresses/addresses_of_president/state-of-the-nation-address-of-president-of-the-republic-of-kazakhstan-nursultan-nazarbayevoctober-5-2018 (accessed: April 02, 2020).

2. Мировой атлас данных: Казахстан // knoema [web-portal]. – 2019. – URL: https://knoema.ru/atlas/Kazakhstan (accessed: November 05, 2019).

3. President Kassym-Jomart Tokayev’s State of the Nation Address Constructive public dialogue – The basis of stability and prosperity of Kazakhstan [Electronic source] // Official site of the President of the Republic of Kazakhstan. – 2019. –URL: https://www.akorda.kz/en/addresses/addresses_of_president/president-ofkazakhstan-kassym-jomart-tokayevs-state-of-the-nation-address-september-2-2019 (accessed: May 25, 2020).

4. Espolov А. Т., Kerimova U. К., Madiev G. R. Economics and organization of agricultural cooperation. – Almaty: KazNAU, 2017. – 220 p.

5. Henrie M., Sousa-Poza A. Project Management: A Cultural Literary Review // Project Management Journal. – 2005. – Vol. 36 (2). P. 5–14.

6. Ауыл, орман, аңшылық жəне балық шаруашылығы статистикасы [Electronic source] // Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті [web-portal]. – 2019. – URL: https://stat.gov.kz/official/industry/14/statistic/5 (accessed: May 05, 2020).

7. Financial Sector: Data [Electronic source] // The World Bank [web-site]. – URL: https://data.worldbank.org/topic/financial-sector (accessed: May 27, 2020).

8. Mirkin B. G. Cluster analysis methods for decision support: review. – Moscow: Publishing house of the National Research University “Higher School of Economics”, 2011. – 88 p.

9. Heritov A. IBM SPSS Statistics 20 and Amos: Professional statistical data analysis Practical guide. – S-Pb.: Peter, 2013. – 416 p.

10. Winston W. Microsoft Excel. Data analysis and building business models. – Moscow: Publiching House: “Russian edition”, 2013. – 576 p.

11. Рахметова Р. У,, Дуброва Т. А. Прикладные модели жконометрики: монография. – Алматы: Экономика, 2011. – 335 с.

12. Рахметова Р. У. Эконометрика. – Алматы: Экономика, 2015. – 220 с.

13. Borovikov V. P. Popular introduction to modern data analysis and machine learning on Statistica. – Moscow: Hotline-Telecom, 2013. – 288 p.

14. Buyul A., Zefel P. SPSS: The Art of information processing. Analysis of statistical data and recovery of hidden patterns / transl. from German. – S-Pb.: Diasoftyup, 2005. – 608 p.

15. Государственная программа развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2017-2021 годы [Electronic source] // Министерство сельхозского хозяйства Республики Казахстан [web-site]. – URL https://www.gov.kz/memleket/entities/moa/documents/1?directions=171&lang=ru (accessed: May 02, 2020).

16. Переработка растениеводческой продукции [Electronic source] // Министерство сельхозского хозяйства Республики Казахстан [web-site]. – URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/moa/activities/2093?lang=ru&parentId=170 (accessed: April 01, 2020).