Қазақстандағы қаржылық экожүйенің дамуына цифрлық технологиялардың әсері

Зерттеудің мақсаты – Қазақстанның қаржылық экожүйесінің дамуына цифрлық технологиялардың әсерін талдау. Зерттеу цифрлық шешімдерді қаржы секторына біріктіруге ықпал ететін негізгі факторларды анықтауға, сондай-ақ олардың экономикалық тұрақтылыққа және халық үшін қаржылық қызметтердің қолжетімділігіне әсерін анықтауға бағытталған. 
Әдіснамасы ретінде зерттеуде «Kaspi Bank» АҚ және «Қазақстан Халық Жинақ Банкі» АҚ сияқты ірі қаржы институттарының екі цифрлық экожүйесінің кейс әдісін пайдалана отырып салыстырмалы талдау, қорытындылау, жүйелі көзқарас, мәліметтер бойынша SWOT талдау әдістері қолданылды.
Зерттеудің өзіндік ерекшелігі теориялық және практикалық аспектілерді қамтитын Қазақстанның қаржы секторын цифрландыруды талдауға кешенді көзқараста жатыр. Зерттеу елдегі цифрлық қаржылық технологияларды дамытудың қазіргі жағдайы мен перспективалары туралы бірегей деректер береді, сондай-ақ осы технологиялардың қаржылық инклюзия мен экономикалық дамуға әсері зерттеледі. Жұмыстың құндылығы сандық қаржыландыру саясатын жетілдіру және қаржы секторындағы инновацияларды ынталандыру бойынша ұсыныстарды әзірлеуге негіз бола алады.
Зерттеудің нәтижелері Қазақстанның қаржы секторына цифрлық технологияларды, оның ішінде мобильді қосымшаларды, онлайн-банкинг пен блокчейн технологияларын қолдануды белсенді түрде енгізіп жатқанын көрсетті. Қаржы қызметтерін цифрландыру халықтың әртүрлі топтары үшін, әсіресе алыс аймақтар мен ауылдық жерлерде қаржылық өнімдерге қолжетімділікті арттыруға көмектеседі. Қаржылық экожүйеге цифрлық технологияларды енгізу экономикалық тұрақтылықты арттыруға, транзакциялық шығындарды азайтуға және тұтынушыларға қызмет көрсетуді жақсартуға көмектеседі.

1. Али Акил Д.А. Финансовые риски и конкурентоспособность финансовых экосистем в России // Страховое право. – 2021. – № 4. – С. 57-62.

2. Можно ли давать прогнозы по трансформации модели цифровых пространств в мире и Казахстане? [Электронды ресурс] – 2024. – URL: https://kz.kursiv.media/2024-10-17/bg-digital-ecosystems/ (қарау уақыты: 15.03.2025)

3. Иванович М.Н. Экосистема ПАО Сбербанк. Продукты экосистемы для юридических лиц // Достижения науки и образования. – 2020. – № 14. – С. 49-51.

4. Коновалова М.Е., Ширяева Д.В., Курновский Р.М. Факторы и условия, определяющие становление финансовой экосистемы в современных условиях // Экономика и предпринимательство. – 2022. – № 8. – С. 928-931.

5. Королева Е.Н. Экосистема в экосистеме: развитие финансовых технологий в России // Финансы и кредит. – 2021. – № 5. – С. 1116-1131.

6. Adner R. Ecosystem as structure: An actionable construct for strategy // Journal of Management. – 2017. – Vol. 43(1). – P. 39-58. – DOI: 10.1177/0149206316678451.

7. Teece D. J. Profiting from innovation in the digital economy: Enabling technologies, standards, and licensing models in the wireless world // Research Policy. – 2018. – Vol. 47(8). – P. 1367-1387. – https://doi.org/10.1016/j.respol.2017.01.015.

8. Palmié M., Miehé L., Oghazi P., Parida V., Wincent J. The evolution of the digital service ecosystem and digital business model innovation in retail: The emergence of metaecosystems and the value of physical interactions // Technological Forecasting and Social Change. – 2022. – Vol. 177. – P. 121496.

9. Копбаева Л.Т., Нурпеисова Л.С., Саймагамбетова Г.А., Естурлиева А.И. Цифровые технологии в финансовой сфере Казахстана // Вестник университета «Туран». – 2024. – № 1(101). – С. 227-234.

10. Обзор рынка финансовых услуг: экосистемы и маркетплейсы. [Электронды ресурс] – URL: https://www.bizdrom.com/bankovskij-rynok/ekosistemy-i-marketplejsy-obzor-rynka-finansovyh-uslug/ (қарау уақыты: 15.03.2025)

11. В Казахстане насчитывается 248 млн пользователей банковских онлайн-сервисов. [Электронды ресурс] // www.sputnik.kz [web-сайт]. –2024. – URL: https://ru.sputnik.kz/20241120/v-kazakhstanenaschityvaetsya-248-mln-polzovateley-bankovskikh-onlayn-servisov--48672583.html (қарау уақыты: 15.03.2025)

12. Турмаханбетова А.А., Касенова Г.Е., Нургалиева А.М. Прогнозирование спроса на цифровую валюту центрального банка (CBDC) в Казахстане // Central Asian Economic Review. – 2024. – № 5. – С. 169-181. – DOI: 10.52821/2789-4401-2024-5-169-181.

13. «Kaspi Bank» АҚ-ның жылдық есебі [Электронды ресурс] // www.kaspi.kz [web-сайт]. – 2024. – URL: https://ir.kaspi.kz/financial-information/ (қарау уақыты: 15.03.2025).

14. Исследование RISE Research. Финтех рынок Казахстана [Электронды ресурс] // www.rise.com.kz [web-сайт]. – 2024. – URL: https://www.rise.com.kz/fintech-kazakhstan-rus (қарау уақыты: 15.03.2025)

15. Экосистемы: как банки помогают предпринимателям. [Электронды ресурс] // www.dknews.kz [web-сайт]. – 2023. – URL: https://dknews.kz/ru/biznes/285858-ekosistemy-kak-banki-pomogayutpredprinimatelyam-v (қарау уақыты: 15.03.2025)

16. Казахстан входит в топ-10 стран по финансовой доступности цифровых сервисов. Кто двигает финтех в РК? [Электронды ресурс] // Дайджест Ranking.kz [web-сайт]. – 2024. – URL: https://ranking.kz/reviews/banking-and-finance/kazahstan-vhodit-v-top-10-stran-po-finansovoy-dostupnosti-tsifrovyh-servisovkto-dvigaet-finteh-v-rk.html (қарау уақыты: 15.03.2025)