Шығыс Қазақстан облысының креативті және мәдени секторының жағдайы мен даму үрдістерін талдау

Зерттеу мақсаты – Шығыс Қазақстан аймағының экономикасындағы креативті секторды жанжақты талдау, оның потенциалын, кемшіліктерін және даму перспективаларын анықтау, мемлекеттік қолдаудың тиімділігін арттыру және осы аймақтағы креативті индустриялардың өсуін стимулдау бойынша ұсынымдар әзірлеу.

Зерттеу əдістемесі – зерттеу жүйелі әдебиеттерге шолу, мемлекеттік статистика, нормативтік актілер және аймақтық құжаттарды салыстырмалы және сыни талдауды қамтиды. Шығыс Қазақстан аймағындағы креативті индустриялардың даму үрдістерін анықтау үшін талдау, синтез, индукция және дедукция әдістері қолданылды. Салыстырмалы талдау аймақтық және ұлттық тәжірибені бағалауға мүмкіндік берді, ал модельдеу «Үш спираль» концепциясын инновация, білім және қолдау механизмдерін ескере отырып, аймақтық жағдайларға бейімдеді.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы – «Үш спираль» концепциясы негізінде мемлекет, бизнес және академиялық орталар арасындағы өзара әрекеттесудің маңыздылығына ерекше көңіл бөлетін коллаборативті экожүйе моделі әзірленді. Ұсынылатын шараларға салық жеңілдіктерін енгізу, инфрақұрылымды дамыту және мәдени мекемелердің материалдық-техникалық базасын жаңарту кіреді, бұл сектордың тұрақты өсуіне жағдай жасайды. Модельді іске асыру аймақтың әлеуметтікэкономикалық дамуын нығайтуға мүмкіндік береді.

Зерттеу нəтижелері – Шығыс Қазақстан облысының креативті экономикасы айтарлықтай әлеуетке ие, алайда қаржыландырудың жеткіліксіздігі, инфрақұрылымның әлсіздігі және бастамалардың теңсіз бөлінуі сияқты кедергілерге тап болуда. Тұрақты даму үшін коллаборативті экожүйе моделі ұсынылған. Аймақтың инфрақұрылымын жаңарту, инвестицияларды тарту және білімге креативті компонентті интеграциялау арқылы нақты мақсаттармен стратегия әзірлеу ұсынылады. Модельді іске асыру аймақтың әлеуметтік-экономикалық өсуіне жағдай жасайды.

1. Literkz. Why is the creative industry underdeveloped in Kazakhstan and how to fix it? [Electronic resource] // liter.kz [website] – 2023. – URL: https://liter.kz/pochemu-v-kazakhstane-ne-razvita-kreativnaia-industriia-i-kak-eto-ispravit-1695358215/ https://liter.kz/pochemu-v-kazakhstane-ne-razvita-kreativnaia-industriia-i-kak-eto-ispravit-1695358215/ (Accessed: 14.03.2025)

2. Dronyuk I., Moiseienko I., Ml J. G. Analysis of creative industries activities in European Union countries // Procedia Computer Science – 2019. – № 160. – Р. 479–484. – DOI: https://doi.org/10.1016/j.procs.2019.11.061

3. Galloway S., Dunlop S. A critique of definitions of the cultural and creative industries in public policy // International Journal of Cultural Policy – 2007. – № 13(1). – Р. 17-31. – DOI: https://doi.org/10.1080/10286630701201657

4. UN General Assembly. Seventy-fourth session, Second Committee, Agenda item 17, Macroeconomic policy issues, International Year of Creative Economy for Sustainable Dev]elopment. [Electronic source] // un.org [website]. – 2019. – URL: https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/LTD/N19/359/41/PDF/N1935941.pdf?OpenElement (Accessed: 24.02.2025)

5. McRobbie A. Be Creative:Making a living in the new culture industries. - Polity Press, 2018 – 235 p.

6. Яковлев В. Ю. Основания культурных и креативных индустрий как событий современного общества // Международные журналы исследований культуры, 2017. – №1 (26). – URL: https://cyberleninka.ru/article/n/osnovaniya-kulturnyh-i-kreativnyh-industriy-kak-yavleniya-sovremennogo-obschestva

7. Yergaliyeva. A. The Astana Times, Development of creative industries in Kazakhstan will contribute to economic growth, according to participants of Creative Central Asia. [Electronic source] // astanatimes.com [website]. – 2018. – URL: https://astanatimes.com/2018/11/developing-kazakhstans-creative-industries-willboost-economy-say-creative-central-asia-participants/ (Accessed: 22.02.2025)

8. Абдрахмет Д. Капитал. Регионы - потенциальные точки роста креативных индустрий. [Electronic source] // kapital.kz [website]. – 2023. – URL: https://kapital.kz/economic/121932/regiony-potentsial-nyyetochki-rosta-kreativnykh-industriy.html (Accessed: 18.03.2025)

9. UNDP Kazakhstan. Сила креативных индустрий в Казахстане: путь к устойчивому развитию. [Electronic source] // undp.org [website]. – 2025. – URL:https://www.undp.org/ru/kazakhstan/blog/sila-kreativnykh-industriy-v-kazakhstane-put-k-ustoychivomu-razvitiyu (Accessed: 8.04.2025)

10. UN. Sustainable development goals. [Electronic source] // un.org [website]. – 2025. – URL: https://www.un.org/sustainabledevelopment/sustainable-development-goals/ (Accessed: 8.02.2025)

11. Liu W. Knowledge exploitation, knowledge exploration, and competency trap. // Knowledge and Process Management – 2006. № 13. – Р. 144-161 – DOI: https://doi.org/10.1002/kpm.254

12. Зуев С. Э., Васецкий А. А. Культурные индустрии в условиях глобализации // Управленческое консультирование. – 2010. – №1. – URL: https://cyberleninka.ru/article/n/kulturnye-industrii-v-usloviyahglobalizatsii

13. Moore I. Cultural and Creative Industries Concept – A historical perspective // Procedia - Social and Behavioral Sciences. – 2014. – № 110. – Р. 738-746. – DOI: https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2013.12.918

14. Соловьев М.С., Латкин В.В. Креативные отрасли как сектор культуры // Международный журнал гуманитарных и строительных наук. – 2017. – №5. – URL:https://cyberleninka.ru/article/n/kreativnye-industrii-kak-sektor-kultury

15. Roser M. Talent is everywhere, opportunity is not. [Electronic source] // ourworldindata.org [website]. – 2019. – URL: https://ourworldindata.org/talent-is-everywhere-opportunity-is-not (Accessed: 9.03.2025)

16. Темербулатова Ж.С., Жупарова А.С., Нусюпаева А.А. Статистика в области креативных индустрий: обзор методологических основ. // Экономика: стратегия и практика. – 2020. – № 15(4). – Р. 139-146. – URL: https://esp.ieconom.kz/jour/article/view/241/237

17. Институт экономических исследований, Казахстан. От искусства до Big Data: что может предложить Казахстан в креативной экономике. [Electronic source] // eri.kz [website]. – 2022. – URL: https://eri.kz/ru/Novosti_instituta/id=4183 (Accessed: 4.03.2025)

18. Prat A., Simpson Y., Shayakhmet D. Mapping of the creative industries. [Electronic source] // britishcouncil.org [website]. – 2018. – URL: https://kazakhstan.britishcouncil.org/sites/default/files/bc_rus-compressed_0.pdf (Accessed: 24.02.2025)

19. Постановление правительства Республики Казахстан от 30 ноября 2021 года № 860 Об утверждении Концепции развития креативных индустрий на 2021 - 2025 годы. [Electronic source] // adilet.zan.kz [website]. – 2021. – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000860 (Accessed: 12.01.2025)

20. Постановление Правительства Республики Казахстан от 6 июня 2023 года № 447 Об утверждении критериев отнесения субъектов частного предпринимательства к субъектам креативных индустрий. [Electronic source] // online.zakon.kz [website]. – 2023. – URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=33757897 (Accessed: 12.01.2025)

21. Постановление Правительства Республики Казахстан от 6 июня 2023 года № 448 Об утверждении перечня видов экономической деятельности, относящихся к креативной индустрии. [Electronic source] // online.zakon.kz [website]. – 2023. – URL: https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=39405094&pos=5;-106#pos=5;-106 (Accessed: 12.01.2025)

22. AIFC report (2024). Creative industries of Kazakhstan: Trends and Perspectives. – URL: https://aifc.kz/ wp-content/uploads/2025/01/creative-industries-in-kazakhstan-trends-and-prospects.pdf

23. Центр деловой информации Капитал. Креативная экономика в Казахстане выросла более чем в три раза с 2017 года. [Electronic source] // kapital.kz [website]. – 2025. – URL: https://kapital.kz/business/133786/kreativnaya-ekonomika-v-kazakhstane-vyrosla-boleye-chem-v-tri-raza-s-2017-goda.htmlhttps://kapital.kz/business/133786/kreativnaya-ekonomika-v-kazakhstane-vyrosla-boleye-chem-v-tri-raza-s2017-goda.html (Accessed: 12.04.2025)

24. Bureau of national statistics. Gross Value Added (GVA) of economic activities related to creative industry. [Electronic source] // stat.gove.kz [website]. - 2025. – URL: https://stat.gov.kz/ru/search/index.php?q=%D0%BA%D1%80%D0%B5%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%B2%D0%BD%D0%B0%D1%8F+%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D1%83%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B8%D1%8F&s= (Accessed: 1.06.2025)

25. Бюро национальной статистики по ВКО. [Electronic source] // stat.gov.kz [website]. – 2025. – URL: https://stat.gov.kz/ru/region/vko/ (Accessed: 15.04.2025)

26. Акимат ВКО (2025). Информация по сфере культуры области за 2023 год [Electronic source] // gov.kz [website]. – 2023. – URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/akimvko/activities/181?lang=ru (Accessed: 12.01.2025)

27. Bureau of national statistics. Agency for strategic planning and reforms of the republic of Kazakhstan. [Electronic source] // stat.gov.kz [website]. – 2025. – URL:https://stat.gov.kz/ru/industries/business-statistics/stat-org/dynamic-tables/?period=year (Accessed: 12.01.2025)

28. Cai Y., Amaral M. The Triple Helix Model and the Future of Innovation: A Reflection on the Triple Helix Research Agenda. Triple Helix, 2021. – № 8 (2). – P. 217-229. – URL: https://doi.org/10.1163/21971927-12340004

29. Национальная палата предпринимателей “Атамекен”. Создание совета по развитию креативных индустрий. [Electronic source] // atameken.kz [website]. – 2023. – URL: https://atameken.kz/ru/news/50587-tvorcheskie-predprinimateli-vostoka-ob-edinilis-v-sovet-razvitiya-kreativnyh-industrij (Accessed: 20.02.2025)

30. Altaytv. Создание Центра развития креативной индустрии ВКО. [Electronic source] // altaitv.kz [website]. – 2024. – URL: https://altaitv.kz/ru/news/19893 (Accessed: 20.02.2025)

31. Altainews. Создание Центра развития креативной индустрии ВКО. [Electronic source] // altainews. kz [website]. – 2024. – URL: https://altainews.kz/ru/rubriki/novosti/55425-v-vostochnom-kazahstane-otkroetsja-centr-kreativnoj-industrii-video.html (Accessed: 20.02.2025)

32. Rudnyi-Altay. Центр креативной индустрии откроют в ВКО. [Electronic source] // rudnyi-altai. kz [website]. – 2024. – URL: https://rudnyi-altai.kz/tsentr-kreativnoyindustrii-otkroyut-v-vko/ (Accessed: 20.02.2025)

33. AstanaTV. Поддержка отечественного кинематографа Центром креативной индустрии ВК. [Electronic source] // altaitv.kz [website]. – 2024. – URL: https://astanatv.kz/ru/news/118391/ (Accessed: 20.02.2025)

34. Национальная палата предпринимателей "Атамекен". Проект концепции развития отрасли с творческими бизнесменами. [Electronic source] // atameken.kz [website]. – 2023. – URL: https://atameken.kz/ru/news/50782-kreativnomu-biznesu--kreativnye-resheniya (Accessed: 20.02.2025)

35. Altai. Участие в международных мероприятиях. [Electronic source] // altaitv.kz [website]. – 2024. https://altaitv.kz/ru/news/19893 (Accessed: 20.02.2025)

36. Gurk. Выставка-ярмарка художников и ремесленников в городе Усть-Каменогорске. [Electronic source] // gurk.kz [website]. – 2024. – URL: https://gurk.kz/news/vy-stavka-yarmarka-hudozhnikovi-remeslennikov-v-gorode-ust-kamenogorske-vostochno-kazahstanskoj-oblasti-meropriyatiya-dlya-razvitiyatvorcheskoj-industrii-02-11-2024-23-01-54 (Accessed: 20.02.2025)

37. El. ВКО зарегистрировано 1 028 предпринимателей, чья деятельность относится к креативной индустрии. [Electronic source] // el.kz [website]. – 2023. – URL:https://el.kz/ru/kreativnoy-industriey-zanimayutsya-poryadka-1000-biznesmenov-vko_95814/ (Accessed: 20.02.2025)

38. Altaynews. Изучение международного опыта на базе Школы Креативных Индустрий. [Electronic source] // altainews.kz [website]. – 2023. – URL:https://altainews.kz/ru/obzor-sobytij/vko/49742-opyt-shkoly-kreativnyh-industrij-nedavno-otkryvshejsja-v-ufe-izuchili-specialisty-iz-vko.html (Accessed: 20.02.2025)