ҚАЗАҚСТАННЫҢ ӘЛЕМДІК НАРЫҚТА ҚОСЫЛҒАН ҚҰН ТІЗБЕГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ ҚАТЫСУ ПЕРСПЕКТИВАЛАРЫ

Зерттеудің мақсаты. Қазақстан Республикасының жаһандық қосылған құн тізбегіне қатысуының алғышарттары мен келешектегі перспективаларын анықтау.

Зерттеу әдіснамасы. Индукция мен дедукцияның жалпы ғылыми әдістері, сонымен қатар жүйелік тәсіл, салыстырмалы және экономикалық-статистикалық талдау әдістері қолданылды. ҚР ҰЭМ Ұлттық статистика бюросының сайтында ғана емес, ДСҰ-ның "The International Trade Statistics Yearbook" халықаралық есептерінде, Дүниежүзілік Банктің есептерінде ұсынылған ғылыми әдебиеттер мен статистикалық деректерге аналитикалық шолу зерттеу үшін талдаудың, мониторингтің, салыстырудың экономикалық әдістерін қолдануға мүмкіндік берді.

Зерттеудің бірегейлігі/құндылығы. Зерттеу Қазақстанның ГЦДС интеграциясының ерекшеліктерін, атап айтқанда, Ұлттық экономика салаларының жаһандық құн тізбегіне қатысу үрдістері мен перспективаларын түсінуге және бәсекеге қабілеттілікті арттыру және экономикалық өсу үшін қолайлы жағдайлар жасау бойынша ұсыныстарды талдау негізінде әзірлеуге маңызды үлес қосады.

Зерттеу нәтижелері. Алынған нәтижелер Қазақстанды қосылған құн тізбегіне енгізу проблемаларын анықтауға, сондай-ақ қосылған құнның жаһандық тізбектері үшін мультипликативтік әсер етуі мүмкін және экономиканың басқа секторларына елеулі әсер ету үшін салааралық өзара байланыстың жоғары дәрежесімен байланысты болатын негізгі салаларды дамыту жөніндегі ұсынымдарды тұжырымдауға мүмкіндік береді.

1. Wallerstein, I. Revolts against the system. – New Left Review, 2002. – Т. 18.

2. Hopkins T.K., Wallerstein I. Patterns of development of the modern world-system. – Review: a journal of the Fernand Braudel Center for the Study of Economies, Historical Systems and Civilizations. – Binghamton, NY: Center, 1977. – Т. 1. – P. 111-145.

3. Porter, M.E. Competitive Advantage, Creating and Sustaining Superior Performance. – New York: Free Press, 1985. – 557 p.

4. Gereffi G. The organization of buyer-driven global commodity chains: how US retailers shape overseas production networks. – Westport, CT: Praeger, 1994. – P. 95-122.

5. Kaplinsky, R. Globalisation and unequalisation: What can be learned from value chain analysis? // Journal of Development Studies. – 2000. – № 37. – P. 117-146. – DOI: https://doi.org/10.1080/713600071

6. World Input-Output Database [Электронный ресурс] // University of Groningen [web-сайт]. – 2016 – URL: https://www.rug.nl/ggdc/valuechain/wiod/?lang=en (дата обращения: 24.05.2024).

7. Trade in value-added [Электронный ресурс] // OECD [web-сайт]. – 2023. – URL: https://www.oecd.org/en/topics/sub-issues/trade-in-value-added.html (дата обращения: 24.05.2024).

8. Humphrey, J., Schmitz H. How does insertion in global value chains affect upgrading in industrial clusters? // Regional Studies. – 2002. – № 36(9). – С. 1017–1027. – DOI: 10.1080/0034340022000022198.

9. Kaplinsky R. Global Value Chains: Where They Came From, Where They Are Going and Why This Is Important. – Innovation, Knowledge, Development Working Papers, 2013. – № 68.

10. The 2022 International Trade Statistics Yearbook. Vol.1 – Trade by Country – United Nations, New York, August 9, 2023. – 324 p. – URL: https://comtradeapi.un.org/files/v1/app/publicationfiles/2022/VolI2022.pdf (дата обращения: 24.04.2024).

11. The 2022 International Trade Statistics Yearbook. Volume II – Trade by Product – United Nations, New York, December 2023. – 296 p. – URL: https://comtradeapi.un.org/files/v1/app/publicationfiles/2022/VolII2022.pdf (дата обращения: 24.04.2024).

12. Trade in value-added and global value chains: statistical profiles [Электронный ресурс] // World Trade Organization (WTO) [web-сайт]. – 2023. – URL: https://www.wto.org/english/res_e/statis_e/miwi_e/countryprofiles_e.htm (дата обращения: 24.05.2024).

13. Рост экономики Казахстана ускорится в 2023 и 2024 годах, но риски сохраняются — АБР [Электронный ресурс] // Asian Development Bank [web-сайт]. – 2023. – URL: https://www.adb.org/ru/news/kazakhstan-growth-accelerate-2023-and-2024-risks-remain-adb (дата обращения: 24.05.2024).

14. Автопром РК: итоги 7 месяцев 2023 года) [Электронный ресурс] // Ассоциация Казахстанского Автобизнеса [web-сайт]. – 2023. – URL: https://akab.kz/avtoprom-rk-itogi-pervogo-kvartala-2023-goda/ (дата обращения: 24.05.2024).

15. «Статистика внешней, взаимной торговли и товарных рынков. Электронные таблицы» [Электронный ресурс] // Бюро национальной статистики АСПР РК. [web-сайт]. – 2022. – URL: https://stat.gov.kz/ru/industries/economy/foreign-market/spreadsheets/?year=2022&name=19209&period=&type= (дата обращения: 24.05.2024

16. Концепция развития обрабатывающей промышленности на 2023–2029 гг. [Электронный ресурс] // Әділет [web-сайт]. – 2018. – URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P1800000846 (дата обращения: 24.05.2024).

17. Sagynayev А.R., Aituar А.N., Adilkhanova Z.M. Assessing the degree of involvement of Kazakhstani industries in Global Value Chains // The Journal of Economic Research & Business Administration. – 2023. – № 4 (146).