ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ КƏСІБИ-ТЕХНИКАЛЫҚ БІЛІМ БЕРУДІҢ НЕГІЗГІ МƏСЕЛЕЛЕРІ: ДУАЛДЫ ОҚЫТУДЫҢ КАДР ДАЙЫНДАУ САПАСЫНА ƏСЕРІ

Зерттеу мақсаты. Бұл зерттеу мемлекеттің білім беру саласын жаңғырту саясатының аясында енгізілген дуалды білім берудің академиялық үлгерімді көтеруге жəне қазақстандық техникалық жəне кəсіптік білім беру (ТжКБ) оқу орындарында студенттердің оқу нəтижелеріне қанағаттануын арттыруға қалай əсер ететінін зерттеуге бағытталған.

Əдіснамасы. Осы мақсатта Алматы қаласындағы ТжКБ оқу орындарының 523 студенті қатысқан сауалнама жүргізілді. SPSS бағдарламалық құралын пайдалану арқылы сауалнама деректері екі гипотезаны зерттеу үшін талданды. Бірінші гипотеза дуалды білім беру жүйесіндегі студенттердің жоғары оқу нəтижелеріне қол жеткізуін, осылайша дуалды емес білім беру жүйесіндегі студенттермен салыстырғанда олардың еңбек нарығындағы жетістіктерін əлеуетті түрде арттыратынын топшылайды. 2-гипотеза дуалды емес білім беру жүйесіндегі студенттермен салыстырғанда дуалды білім алатын студенттер өздерінің оқу нəтижелеріне көбірек қанағаттанғанын жəне жұмысқа қабілеттілігіне сенімдірек екенін айтады.

Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы. Бұл зерттеу дуалды оқытудың ТжКБ ұйымдарындағы білім сапасына қалай əсер ететінін зерттеуге арналған əдістемелік сынақ ретінде қызмет етеді. Ол сондай-ақ студенттердің оқу нəтижелеріне қанағаттануына жəне жұмысқа қабілеттілікке деген сеніміне əсерін бағалауға бағытталған.

Зерттеу нəтижелері екі гипотезаны да растады, яғни дуалді білім беру бағдарламаларындағы студенттердің дəстүрлі (дуалды емес) білім берудің студенттерімен салыстырғанда өздерінің еңбек нарығының болашағына сенімділігін, білім беру нəтижелеріне қанағаттанушылығын жəне жоғары оқу жетістіктерін көрсететінін атап көрсетті.

1. Жусупова А. Как продвигать дуальное образование в Казахстане? [Electronic resource] // CABAR. asia [website]. – 2022. – URL: https://cabar.asia/ru/kak-prodvigat-dualnoe-obrazovanie-v-kazahstane (Accessed: 20.07.2024).

2. Hippach-Schneider U., Weigel T., Brown A., Gonon P. Are graduates preferred to those completing initial vocational education and training? // Journal of Vocational Education and Training. – 2012. – 1(65). – P. 1–17. – DOI: http://dx.doi.org/10.1080/13636820.2012.727856.

3. Ertl H. Dual study programmes in Germany: blurring the boundaries between higher education and vocational education? // Oxf. Rev. Educ. – 2020. – 46(1). – P. 79-95.

4. Wang A., Guo D. Technical and vocational education in China: enrolment and socioeconomic status // Journal of Vocational Education & Training. – 2019. – 71(4). – P. 538-555. – DOI: 10.1080/13636820.2018.1535519.

5. Suaphan, P. Why I Choose a Vocational High School: The Study of Elicited Expectation and EducationalDecision. – New York: Columbia University, 2015. – 165 p.

6. Ling M. “Bad students go to vocational schools!”: Education, social reproduction and migrant youth inurban China // The China Journal. – 2015. – № 73. – P. 108-131. DOI: https://doi.org/10.1086/679271.

7. Hautz H. The ‘conduct of conduct’of VET teachers: governmentality and teacher professionalism // Journal of Vocational Education & Training. – 2022. – № 2(74). – P. 210-227. – DOI: 10.1080/13636820.2020.1754278.

8. Locke P., Maton K. Serving Two Masters: How Vocational Educators Experience Marketisation Reforms // Journal of Vocational Education & Training. – 2019. – 71(1). – P. 1–20. – DOI: 10.1080/13636820.2018.1480521.

9. Esmond B. Teacher Educators in Vocational and Further Education // Journal of Vocational Education& Training. – 2022. – 74(3). – P. 528-530. – DOI: 10.1080/13636820.2022.2088643.

10. Dutschke A. Understanding VET Teacher Attitudes to Student Support in a Major Public VET Provider // International Journal of Training Research. – 2018. – 16(2): – P. 163-181. – DOI: 10.1080/14480220.2018.1461674.

11. Sirk M., Ümarik M., Loogma K. The necessity of vocational educational changes as perceived by Estonian vocational teachers // Journal of Vocational Education & Training. – 2022. – № 3(74). – P. 373-393. – DOI: 10.1080/13636820.2020.1765842.

12. Chesnut S. R., Burley H. Self-effi cacy as a predictor of commitment to the teaching profession: A metaanalysis // Educational research review. – 2015. – Т. 15. – P. 1-16. – DOI: 10.1016/j.edurev.2015.02.001.

13. Misbah Z., Gulikers J., Dharma S., Mulder M. Evaluating competence-based vocational education in Indonesia // Journal of Vocational Education & Training. – 2020. – № 4(72). – P. 488-515. – DOI: 10.1080/13636820.2019.1635634.

14. Boonk L. M., Gijselaers H. J., Ritzen H., Brand-Gruwel S. Student-perceived parental involvement as apredictor for academic motivation in vocational education and training (VET) // Journal of Vocational Education & Training. – 2022. – № 2(74). – P. 187-209. – DOI: 10.1080/13636820.2020.1745260.

15. Choi N., Chang M., Kim S., Reio Jr. T. G. A structural model of parent involvement with demographic andacademic variables // Psychology in the Schools. – 2015. – № 2(52). – P. 154-167. – DOI: 10.1002/pits.21813.

16. Hemmerechts K., Agirdag O., Kavadias D. The relationship between parental literacy involvement,socio-economic status and reading literacy // Educational Review. – 2017. – № 1(69). – P. 85-101. – DOI: 10.1080/00131911.2016.1164667.

17. Shi Y., Bangpan M. Young people’s participation experiences of technical and vocational educationand training interventions in low-and middle-income countries: a systematic review of qualitative evidence // Empirical Research in Vocational Education and Training. – 2022. – № 1(14). – Article 8. – DOI: https://doi.org/10.1186/s40461‐022‐00136‐4.

18. Achatz J., Jahn K., Schels B. On the non-standard routes: vocational training measures in the school-towork transitions of lower-qualifi ed youth in Germany // Journal of Vocational Education & Training. – 2022. – № 2(74). – P. 289-310.

19. Allais S. Skills for industrialisation in sub-Saharan African countries: why is systemic reform of technical and vocational systems so persistently unsuccessful? // Journal of Vocational Education & Training. – 2022. – № 3(74). – P. 475-493. – DOI: 10.1080/13636820.2020.1782455 (journal)

20. Doskeyeva G. Z. et al. How can dual education in technical and vocational institutions improve students’ academic achievements and mitigate youth unemployment in Kazakhstan // Community College Journal of Research and Practice. – 2024. – P. 1-16. – DOI: https://doi.org/10.1080/10668926.2023.2295472.

21. Liu L. C. Infl uence of learning and internship satisfaction on students’ intentions to stay at their current jobs: Survey of students participating in Taiwan’s dual education system // Empirical Research in Vocational Education and Training. – 2021. –13(17). – P. 1-20. – DOI: https://doi.org/10.1186/s40461-021-00121-3.

22. Maier T. Advanced further training or dual higher education study: a choice experiment on the infl uence of employers’ preferences on career advancement // Journal for Labour Market Research. – 2022. – № 1(56). – Article 4. – DOI: https://doi.org/10.1186/s12651-022-00309-4.

23. Размеры стипендии в РК [Electronic resource] // Электронное правительство Республики Казахстан [website]. – 2024. – URL: https://egov.kz/cms/ru/articles/razmer_stipendii_rk (Accessed: 20.07.2024)