ҮКІМЕТТІК ЕМЕС ҰЙЫМДАРДЫҢ ЖАСТАРДЫ ƏЛЕУМЕТТІК-КƏСІПТІК БАҒДАРЛАУДАҒЫ РӨЛІ ЖƏНЕ ОНЫҢ ЕЛДІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫНА ƏСЕРІ

Зерттеу мақсаты – үкіметтік емес ұйымдардың ел экономикасын кадрлық қамтамасыз ету процесі ретінде елдегі жас ұрпақтың əлеуметтік бейімделуіне жəне кəсіби бағдарлануына ықпал етудегі рөлін ашу. Əдіснамасы. Зерттеу барысында Қазақстандағы жастардың əлеуметтік-кəсіптік бағдарлануын қолдаудағы үкіметтік емес ұйымдардың рөлін бағалауға мүмкіндік беретін жүйелі, статистикалық жəне салыстырмалы талдау əдістері қолданылды. Авторлар зерттеу тақырыбы бойынша ғылыми еңбектерге əдеби шолу жүргізді, бұл алдыңғы қатарлы елдердің осы мəселені шешуге ұқсас тенденциялары мен тиімді тəсілдерін зерттеуге, сондай-ақ елдегі жастардың табысты əлеуметтік-кəсіби бағдарлануына ықпал ететін негізгі аспектілерді бөліп көрсетуге мүмкіндік берді.
Зерттеудің бірегейлігі / құндылығы – жаңа шындыққа сəйкес институционалдық шеңберлердің өзгеруін ескере отырып, Қазақстандағы жастардың əлеуметтік-кəсіптік бағдарлануын қолдаудағы үкіметтік емес ұйымдардың рөлін қарау жəне бағалау. Бұл жастарды тиімді қолдау тек тиісті бағдарламалар мен жобаларды əзірлеуді ғана емес, сонымен қатар институционалдық тетіктерді осы бағдарламалар табысты іске асырылып, қоғамға барынша пайда əкелетіндей етіп өзгертуді талап ететінін анық көрсетеді.
Зерттеу нəтижелері. Қазақстандағы жастар үшін маңызды болып табылатын жастардың кəсіби жолын таңдаумен байланысты негізгі аспектілер айқындалды. Осы кезде жастар бірқатар қиындықтарға тап болады. Институционалдық тетіктерді бейімдеу үкіметтік емес ұйымдардың неғұрлым тиімді жұмыс істеуіне жəне олардың жастардың əлеуметтік-кəсіптік бағдарлануына əсерін арттыруға ықпал ететіні анықталды. Қазақстанда жастардың əлеуметтік-кəсіптік бағдарлануын барынша тиімді қолдауды қамтамасыз ету үшін мемлекеттік жəне үкіметтік емес ұйымдар арасындағы өзара іс-қимылды жақсарту бойынша практикалық ұсынымдар тұжырымдалған. Үкіметтік емес ұйымдардың жастарды қолдаудың нəтижесіне бағдарланған неғұрлым дəйекті қамтамасыз ету ісіндегі институционалдық əлеуетті нығайтудағы рөлі негізделген.

1. Бокаев Б. Н., Утепова Г. М., Карашулаков Ж. Ж. Пути совершенствования механизма взаимодействия государства и НПО в Казахстане // Bulletin of the Karaganda university. Economy series. – 2023. – № 4(112). – С. 142-155. – DOI: 10.31489/2023ec4/142-155.

2. Бокаев Б. Н., Утепова Г. М. Концепции взаимодействия государства с неправительственными организациями в Республики Казахстан // Вестник университета «Туран». – 2023. – № 4. – С. 346-359. – DOI: 10.46914/1562-2959-2023-1-4-346-359.

3. Айтжанова Д. Н., Ветренко И. А. Общественная дипломатия России и Казахстана как инструмент формирования государственной молодежной политики // Вестник Волгоградского государственного университета. Серия: История, регионоведение, международные отношения. – 2017. – № 22. – С.143148. – DOI: 10.15688/jvolsu4.2017.1.14.

4. Bodi D. Challenges and Opportunities of Non-governmental Organizations // Bulletin of the Transilvania University of Braşov. Series VII: Social Sciences. Law. – 2023. – № 2. – P. 223230. – DOI: 10.31926/but. ssl.2023.16.65.2.9.

5. Kenzhetayeva А., Aliyeva A. Improving the effectiveness of non-governmental organizations // Scientific Collection «InterConf+». – 2022. – № 25(125). – P. 35-42. – DOI: 10.51582/interconf.19-20.09.2022.005.

6. Құтбанбаева И. Н. Қазақстан республикасының қоғамдық-саяси өміріндегі жастар ұйымдарының рөлі // Вестник КазНПУ им. Абая. Серия: Социологические и политические науки. – 2020. – № 4(72). – P. 148-154. – DOI: 10.51889/2020-4.1728-8940.21.

7. Modaber R. Role of Youth Diplomacy in Governments' Foreign Relationships by Using YNGOs Capacity (Youth Non-governmental Organizations) // Journal of Politics and Law. – 2016. – № 9. – P. 219. – DOI: 10.5539/jpl.v9n2p219.

8. Попандопуло О. А. Профессиональная ориентация молодых людей как фактор эффективного развития рынка труда // Социодинамика. – 2023. – № 4. – С. 44-53. – DOI: 10.25136/2409-7144.2023.4.37162.

9. Зотов В.В. Социально-профессиональное самоопределение подростков в условиях деятельности детских общественных организаций // Вестник Северо-Осетинского государственного университета им. К.Л. Хетагурова. – 2021. – № 4. – С. 112-118. – DOI: 10.29025/1994-7720-2021-4-112-118.

10. Brandenburger J., Janneck M. Why Career Orientation is Often Difficult and How Digital Platforms Can Support Young People in This Process //International Conference on Computer-Human Interaction Research and Applications. – Cham: Springer Nature Switzerland, 2023. – P. 201-215.

11. Halushchak V. Communicative culture as a professional value of young specialists // Scientific Journal of Polonia University. – 2023. – № 58 (3). – P. 72-78. – DOI: 10.23856/5810.

12. Quartermaine J.R., Rose T.A., Auld M.L., Johnston L.M. Factors impacting positive and negative participation of young people with cerebral palsy: a Delphi study of consumers and health professionals // Disability and rehabilitation. – 2023. – P. 1-9. – DOI: 10.1080/09638288.2023.2194062.

13. Shaposhnykova I. V., Shaposhnykov K. Socio-economic features of the development of human capital (on the example of professional identity of students of border areas) // Revista Espancios. – 2018. – № 39(52). – P. 4.

14. Simonova M. V., Spravchikova N. A., Vagin S. G. The Impact of Regional Socio-Economic Factors On Employment // Global Challenges and Prospects of the Modern Economic Development. – 2020. – № 79. – P. 1319-1325. – DOI: 10.15405/epsbs.2020.03.189.

15. Аракелян А. М. Влияние социально-экономических факторов на процессы профессиональной ориентации и трудоустройства населения // Экономика и управление: Проблемы и решение. – 2023. – № 3. – С. 124-127. – DOI: 10.36871/ek.up.p.r.2023.03.04.017.

16. Развитие молодежной политики в Казахстане: оценка эффективности мероприятий [Электронный ресурс] // Казахстанский мультимедийный портал-агрегатор новостей toppress.kz [web-сайт]. 27 декабря 2023. – URL: https://toppress.kz/article/razvitie-molodezhnoi-politiki-v-kazahstane-ocenkaeffektivnosti-meropriyatii (дата обращения 10.02.2024)

17. Официальная статистика по отраслям [Электронный ресурс] // Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстана [web-сайт]. – 2024. URL: https://old.stat.gov.kz/official/industry (дата обращения: 10.02.2024).

18. Реестр НПО [Электронный ресурс] // Комитет по делам гражданского общества [website]. – 2024. URL: https://infonpo.gov.kz/web/guest/otkrytyj-reestr (Дата обращения: 10.02.2024).